Ξυπνάει μνήμες το βιβλίο του Γιώργου Μόσχου «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση»

Το εξώφυλλο του αντιναζιστικού βιβλίου.

Ο 72χρονος Πατρινός Βαγγ. Κοτσοβόλης, με επιστολή του προς το Υπ. Εξωτερικών ζητούσε στοιχεία για εκτελεσμένο Ελληνοαμερικανό, που τα πληροφορήθηκε από την αντιναζιστική έκδοση 

Ο Βαγγ. Κοτσοβόλης.

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ στα βιβλιοπωλεία Πάτρας και  Αθήνας το νέο βιβλίο του Πατρινού  Γιώργου Δημ. Μόσχου «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση» των πατραϊκών εκδόσεων Γιάννη Σκ. Πικραμένου, ενώ παράλληλα ετοιμάζεται η παρουσία του στις 17 Μαΐου στην Πάτρα, στην δημοτική αίθουσα της «Αγοράς Αργύρη», στη συμβολή των οδών Αγ. Ανδρέου και Αράτου, με χορηγία της παρουσίασης από το διαδικτυακό περιοδικό «Independent.gr» και την πατραϊκή free  εφημερίδα «ΡΕΠΟΡΤΕΡ».

Αποτελεί οδοιπορικό αιματηρής μνήμης στις φυλακές και στα άγνωστα στρατόπεδα συγκέντρωσης Ελλήνων ομήρων της Πάτρας. Εκεί που, μία ανάσα απόσταση από το κέντρο της πόλης, η ναζιστική κρεατομηχανή λειτουργούσε αδιάκοπα στέλνοντας στη μάντρα των εκτελέσεων αγωνιστές της ελευθερίας.

Στο μεταξύ, στα ίχνη του πατριώτη Ανδρέα Ματσινόπουλου, ενός ελληνοαμερικανού, συνεργάτη του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, που τον εκτέλεσαν οι ναζί στις 13-7-1944, στο κτήμα Μουρτζούχου, σε μία ομαδική εκτέλεση είκοσι πατριωτών, προσπαθεί να βρεθεί ο 72χρονων Πατρινός Κοτσοβόλης Βαγγ., με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του Γιώργου Δημ. Μόσχου.

Πρόκειται λέει -σε συνάντηση που είχε με τον συγγραφέα- «για έναν μοπβιβέρ της εποχής, που γεννήθηκε το 1912 στις ΗΠΑ από πατέρα Έλληνα και στην Κατοχή ήρθε στην Πάτρα, όπου συνεργάστηκε με την αγγλική αποστολή. Διέμενε στο ιδιοκτησίας του διώροφο νεοκλασικό κτίριο της συμβολής Μαιζώνος και Κολοκοτρώνη με είσοδο από τον αρ. 30», που τώρα στεγάζονται τα γραφεία της φημισμένης πατραϊκής οινοποιητικής εταιρείας Achaia Clauss.

Στο υπόγειο του κτιρίου, που διασώθηκε χάρη στα νεοκλασικά στοιχεία του, οδηγούσαν πέτρινες σκάλες σε βάθος 3,5 μ. Εκεί γίνονταν οι συναντήσεις του Ματσινόπουλου με τους συνδέσμους της Αντίστασης, που του έφερναν τις πληροφορίες για να τις μεταβιβάσει στο Κάιρο. Τη λειτουργία αυτού του ασυρμάτου εντόπισαν οι ναζί και τον συνέλαβαν. Δυόμισι μήνες μετά τον εκτέλεσαν οι ναζί.

Τα παραπάνω, και  με αφορμή την προδημοσίευση στην free εφημερίδα ΡΕΠΟΡΤΕΡ Πάτρας, του αντιφασιστικού βιβλίου «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση» ήρθαν στην επικαιρότητα, σε συνάντηση με τον εν λόγω Β. Κοτσοβόλη.

Από τις 20-2-13 έχει στείλει επιστολή στο ΥΠΕΞ ζητώντας στοιχεία για τον Ματσινόπουλο. Φυσικά απάντηση δεν πήρε καθώς αυτά τα ζητήματα δεν συγκινούν την πολιτεία. Έτσι κατέληξε στον συγγραφέα, για να βρει τον τάφο Ματσινόπουλου, να του ανάψει ένα κερί», όπως λέει.

Τάφος όμως συγκεκριμένος δεν υπάρχει, διότι οι ταφές ήσαν ομαδικές και διάσπαρτες μέσα στο κτήμα Μουρτζούχου, πίσω από το στρατόπεδο του ΚΕΤΧ.

Και όπως αναφέρεται στο βιβλίο: «Γείτονες του τόπου εκτελέσεων θυμούνται: Τα πρώτα χρόνια, μετά την απελευθέρωση, τις νύχτες οι πυγολαμπίδες φωσφόριζαν ανάμεσα στα μνήματα κάνοντας τον τόπο να φέγγει. Σαν κάποιο αόρατο χέρι να είχε αποθέσει επάνω τους καντήλια άσβεστης μνήμης, που αποτελούσαν σημεία αναφοράς και κρυφού Φιλικού όρκου, ότι οι επόμενες γενεές δεν πρέπει να ζήσουν όσα έζησε η ανθρωπότητα τα χρόνια εκείνα”.  

  Στην επιστολή Κοτσοβόλη, προς το Υπ.Εξ. αναφέρονται μεταξύ άλλων, τα παρακάτω:    

 «Τις πρωινές ώρες της 25-4-1944, η κυρία Αρετή Δητροπούλου, διαμένουσα στον α΄ όροφο με τον εκτελεσθέντα ελληνοαμερικανό Ανδρέα Ματσινόπουλο, ιδιοκτήτη κεντρικού ακινήτου της πόλης μας, ανήλθε στον β΄ όροφο του κτιρίου που στεγάζονταν τα γραφεία του υποκαταστήματος του Ταμείου Ασφάλισης Καπνεργατών (ΤΑΚ), προϊστάμενος του οποίου ήταν ο αείμνηστος πατέρας μου Δημήτριος (Κοτσοβόλης) και χρησιμοποιείτο ταυτόχρονα και ως κατοικία της οικογένειάς μου με σκοπό να παρακαλέσει την αείμνηστη μητέρα μου Ελένη, να μας ντύσει με τα γιορτινά μας ρούχα, εμένα 4,5 ετών και την κατά 3 χρόνια μεγαλύτερη αδελφή μου Λαμπρινή προκειμένου να πραγματοποιήσουμε δήθεν έναν περίπατο!

Από την πλατεία Γεωργίου Α΄ μεταβήκαμε με άμαξα της εποχής στο υφιστάμενο και σήμερα στρατόπεδο ΚΕΤχ (Σύνορα), όπου χρησιμοποιούνταν τότε από τις κατοχικές δυνάμεις του γερμανικού στρατού ως μονάδα. Εισήλθαμε εντός του στρατοπέδου, μετά τις σχετικές διατυπώσεις της πύλης και εν συνεχεία οδηγηθήκαμε σε ένα πέτρινο κτίριο, προφανώς εστιατόριο των υπηρετούντων, όπου και παραμείναμε επί αρκετό χρόνο, μετά την αποχώρηση της κυρίας Αρετής, αφού μας προσφέρθηκαν πρώτα αρκετά γλυκίσματα, σοκολάτες.  

Βέβαια την αιτία της συμμετοχής μας σ’ αυτή την επίσκεψη και τα γεγονότα κατά την διάρκειά της, τα μάθαμε μετά 15 έτη περίπου, από την μητέρα μας. Η κυρία Αρετή είχε εμπιστευθεί στη μητέρα μας τον σκοπό της επίσκεψής της και μας ήθελε δίπλα της, προκειμένου να επιδειχθεί σ’ αυτήν ο προσήκων σεβασμός από τους Γερμανούς, που είχαν εν τω μεταξύ εγκρίνει να λάβει χώρα ορθόδοξος γάμος της από ιερέα, ύστερα και από μεσολάβηση-συνεννόηση διαφόρων παραγόντων της τοπικής κοινωνίας.

Προσπάθησα και στο παρελθόν, μετά το 1982, να ερευνήσω την υπόθεση, κυρίως λόγω συναισθηματικής παρόρμησης και εικόνων, που είχαν αποτυπωθεί μέσα μου για τον άνθρωπο – γείτονα – φίλο των προσχολικών μου χρόνων (συγκατοικούσαμε στο ίδιο κτίριο και βλεπόμασταν 3 έως πέντε φορές την ημέρα).

Έτσι με λύπη μου διαπίστωσα, ότι δεν εύρισκα να υπάρχει πουθενά στην πόλη, καμία αναφορά για τη δράση του ανθρώπου αυτού, αφού αυτό που κυκλοφορούσε στην κοινωνία της τότε Πάτρας ήταν ότι συνελήφθη ύστερα από επισταμένη παρακολούθηση των γερμανικών ραδιογωνιόμετρων, για τις εκπομπές που πραγματοποιούσε από άλλη κατοικία του στην οδό Ζαΐμη, προς το Κάιρο και το Συμμαχικό Στρατηγείο, όντας πράκτορας της Ιντέλιτζενς Σέρβις ή άλλης συμμαχικής υπηρεσίας υποθέτω».

Kαι ο Βαγγ. Κοτσοβόλης συνεχίζει παρακάτω:

«Επιθυμώ με την βοήθεια σας να συμβάλουμε στην αποκατάσταση της μνήμης του ελληνοαμερικανού που έφυγε στα 32 του χρόνια και εάν γνωρίζεται να με πληροφορήσετε εάν υπάρχουν ενέργειες κάποιας αρχής, σωματείου ή προσώπου που ασχολήθηκε όλα αυτά τα χρόνια που πέρασαν με τη μνήμη του ανθρώπου αυτού ή το περιστατικό είναι φαντασίωση των προσχολικών μου χρόνων, που δεν μπορώ να αποχωριστώ στα 72 μου χρόνια. Πάτρα 20-2-2013, Κοτσοβόλης Βαγγ. Ρ. Φεραίου 124».

Μία ματιά στο βιβλίο «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση» φέρει αποκαλυπτικά στοιχεία από αφήγηση της εποχής:

Η οικία πρώην Ανδρ. Ματσινόπουλου.

Ο Α. Ματσινόπουλος, συνελήφθη από τους ναζί για τον ασύρματο του Συμμαχικού Στρατηγείου. Κλείστηκε τις αρχές του 1944 και βασανίστηκε στο κτίριο των SS, στο επιταγμένο σπίτι του γιατρού Θρ. Κωνστατίνου, καπετάνιου του ΕΛΑΣ αργότερα και γραμματέα του ΕΑΜ Αχαΐας.

Κρατούμενος ο τότε δήμαρχος Μεσολογγίου, όμηρος στου Λυμπερόπουλου θυμάται:

«Σ’ άλλο μπουντρούμι (σ.σ.: των SS) ο Πατρινός Ανδρέας Ματσινόπουλος, που ετυφεκίσθη από τους Γερμανούς την 13η Ιουλίου 1944, είχε τόσο ξυλοκοπηθεί ώστε ήταν αδύνατο να σταθεί ορθός έπειτα από οκτώ ημέρες», σελ. 144.

Και παρακάτω αφηγείται πάλι,  μέσα από τις σελίδες του βιβλίου:

«Το πρωί της άλλης μέρας, δώδεκα Ναυπάκτιοι και δέκα άλλοι Αιγιώτες και Μωραΐτες, που δεν ήξερα τα ονόματά τους (σ.σ.: μεταξύ τους και ο Α. Ματσινόπουλος)  ήταν ο φόρος του αίματος του εικοσιτετραώρου στη δίψα της γερμανικής κακουργίας», σελ. 147.

«Τον Παπαλεξανδρόπουλον και τον Γεροθανάσην από τα Ες Ες τους μετέφεραν στο στρατόπεδο Λυμπεροπούλου όπου είχαν μεταφέρει και τον Ανδρέα Ματσινόπουλο. Την 22^η Απριλίου 1944 με την επέμβαση του Ερυθρού Σταυρού επέτρεψαν οι Γερμανοί στον Α. Ματσινόπουλον (σ.σ.: ετών 32, του Κωνστ. και της Κλειούς) να κάμει τον γάμο του μέσα στου Λυμπερόπουλου. Κουμπάρος ήταν ο κ. Διονύσιος Παπαλεξανδρόπουλος, ο οποίος αφού κρατήθηκε 40 ημέρες απελύθη από το στρατόπεδο» σελ. 185-186.

Για την ολοκλήρωση της υπόθεσης πρέπει να αναφερθεί ότι ιερέας που τέλεσε το μυστήριο ήταν ο Χρόνης Παπανικολόπουλος. Σύζυγος του Ματσινόπουλου έγινε η Αρετή Δημητροπούλου, ετών 27, του Δημ. και της Γιαννούλας, που αργότερα κληρονόμησε τον αείμνηστο.

Η σύλληψη Ματσινόπουλου έγινε από το ραδιογωνιόμερο της SD επί της άλλης ιδιόκτητης οικίας του στην οδό Ζαΐμη, μεταξύ Μαιζώνος και Ρ. Φεραίου.