Η Γυάρος, θυσία στο Μνημόνιο, μετατρέπεται σε αιολικό πάρκο

Η Γυάρος από αεροφωτογραφία

Δεν λήφθηκε μέριμνα ούτε καν για την επαναχάραξη και συντήρηση του μονοπατιού που οδηγεί στο νεκροταφείο, ούτε για την αποβολή των καταπατητών που βεβηλώνουν το κτίριο της φυλακής, σταυλίζοντας εκεί τα ζώα τους

Το ΥΠΠΟΤ προχώρησε στον περιορισμό της οριοθέτησης του ιστορικού τόπου στον χώρο των φυλακών ούτως ώστε το νησί, αποχαρακτηρισμένο πλέον, να είναι διαθέσιμο για τα επενδυτικά συμφέροντα

Των ΤΑΣΟΥ ΚΟΥΡΑΚΗ και ΌΛΓΑΣ ΚΑΡΟΥΤΑ(*)

Μετά την αποβίβαση, αγωνιστές προς τον τόπο Ιστορίας και  Μνήμης

Άποψη των φυλακών από τη θάλασσα. Αυτές θέλουν να οριοθετήσουν.

Το νεκροταφείο είναι έτοιμο να κατρακυλήσει στη θάλασσα.

 

«Εδώ και 6 μήνες το μαρτυρικό νησί της Γυάρου δεν αποτελεί πλέον ιστορικό τόπο. Το καθ’ ύλην αρμόδιο για την προστασία των ιστορικών τόπων υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού αποφάσισε (ΦΕΚ 182/ΑΑΠ/21.7.2011) τον αποχαρακτηρισμό του μεγαλύτερου μέρους του νησιού περιορίζοντας τον ιστορικό τόπο στο νοτιοανατολικό μέρος του όπου βρίσκονται οι πέντε όρμοι και τα διατηρητέα κτήρια».

 Ερώτηση αναφορικά με τον αποχαρακτηρισμό της Γυάρου από τόπο ιστορικής μνήμης καταθέσαμε ως ΣΥΡΙΖΑ εκ νέου, επανερχόμενοι στο θέμα, για οποίο είχαμε καταθέσει σχετική ερώτηση και τον Φεβρουάριο του 2011. Τότε, το ΥΠΠΟΤ είχε απαντήσει ότι η «Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Αττικής, πιστεύοντας στην αναγκαιότητα των Ανανεώσιμων πηγών Ενέργειας, έχει προτείνει την οριοθέτηση του ιστορικού τόπου στο Ανατολικό - Νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού, ώστε οι μελλοντικές εγκαταστάσεις των ΑΠΕ να εγκατασταθούν στο τμήμα του νησιού όπου δεν έχουμε μαρτυρίες για τη χρήση του κατά τις περιόδους όπου είχαν φυλακισθεί (ή εκτοπισθεί) πολιτικοί κρατούμενοι».

Ανεξάρτητα από τη θέση όπου βρίσκονταν οι φυλακές και οι άλλες εγκαταστάσεις, το ακατοίκητο νησί της Γυάρου, όπως και αυτό της Μακρονήσου, συνολικά αποτέλεσαν φυλακή των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και της δημοκρατίας και έχουν καταγραφεί στη συλλογική συνείδηση του ελληνικού λαού ως τόποι μαρτυρίου και μνημεία των αγώνων για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Ο αποχαρακτηρισμός του νησιού από προστατευμένος ιστορικός τόπος και η παράδοσή του στα επιχειρηματικά συμφέροντα αποτελεί βάναυση κακοποίηση της συλλογικής μνήμης του ελληνικού λαού και προσβολή των χιλιάδων αγωνιστών που βασανίστηκαν στον μαρτυρικό τόπο. Δυστυχώς, και η Γυάρος έπεσε θύμα της νέας πρακτικής του ΥΠΠΟΤ να περιορίζει τους προστατευμένους αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικούς τόπους ώστε να δίνονται, απαλλαγμένοι από τα βαρίδια της προστασίας, βορά στα επιχειρηματικά συμφέροντα.

Το 2001 η Γυάρος, αρχικά με απόφαση του Υπουργείου Αιγαίου και στη συνέχεια του Υπουργού Πολιτισμού (ΦΕΚ 1680/Β/17.12.2001), χαρακτηρίστηκε ως ιστορικός τόπος που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, διότι αποτελεί σημαντικό χώρο ιστορικής μνήμης που έχει αναπόσπαστα συνδεθεί με την Ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Επίσης, χαρακτηρίστηκαν ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία το κτίριο των φυλακών, καθώς και όλα τα κτίρια, εγκαταστάσεις και κατασκευές που βρίσκονται στις περιοχές των πέντε όρμων στη νήσο Γυάρο.

Έκτοτε, μολονότι υπήρξαν εγκεκριμένες μελέτες για την ανάδειξη του νησιού ως ιστορικός τόπος, όπως η μελέτη για τη διαμόρφωση των διαδρομών που εκπόνησε το ΕΜΠ και εγκρίθηκε από το ΥΠΠΟΤ (με τη με αρ. ΥΠΠΟ/ΔΝΣΑΚ/Γ/53131/1239/25.2.2005 απόφαση) και η μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από το υπουργείο Αιγαίου για τη διαμόρφωση του κτηρίου των φυλακών σε μουσείο, δεν υλοποιήθηκε απολύτως τίποτα. Τα κτίρια στα οποία μαρτύρησαν χιλιάδες αγωνιστές της ελευθερίας αφέθηκαν να ρημάζουν και παραδόθηκαν στην παράνομη βοσκή ζώων, τα οποία βεβηλώνουν ακόμη και το νεκροταφείο των εξορίστων.

Παρά τις συνεχείς προσπάθειες του Συλλόγου «Γυάρος - Ιστορική Μνήμη» δεν λήφθηκε μέριμνα ούτε καν για την επαναχάραξη και συντήρηση του μονοπατιού που οδηγεί στο νεκροταφείο, ούτε για την αποβολή των καταπατητών που βεβηλώνουν το κτίριο της φυλακής, σταυλίζοντας εκεί τα ζώα τους, παρ΄ όλο που ο Σύλλογός έχει πετύχει την έκδοση πρωτοκόλλου διοικητικής αποβολής τους. Επίσης, παρά τις εξαγγελίες, δεν πραγματοποιήθηκε η κατασκευή του εξαγγελθέντος μικρού λιμενικού έργου σε αντικατάσταση της υφιστάμενης προβλήτας που είναι κατεστραμμένη.

Αντί για την υλοποίηση των παραπάνω μελετών, το ΥΠΠΟΤ προχώρησε στον περιορισμό της οριοθέτησης του ιστορικού τόπου στον χώρο των φυλακών ούτως ώστε το νησί, αποχαρακτηρισμένο πλέον, να είναι διαθέσιμο για τα επενδυτικά συμφέροντα καθώς το αιολικό του δυναμικό θεωρείται κατάλληλο για την ανέγερση αιολικού πάρκου. Ήδη από το 2003 η Γυάρος μπήκε στο στόχαστρο των επενδυτικών συμφερόντων των επιχειρηματιών Γ. Μπόμπολας (Ελλάκτωρ) και Παρασκευαΐδης - Περιστέρης (κοινοπραξία J&P Αβαξ και ΓΕΚΤΕΡΝΑ). Έκτοτε άρχισαν να εξετάζονται τρόποι ώστε να «χαλαρώσει» το καθεστώς προστασίας που απαγόρευε την οικονομική εκμετάλλευση του νησιού.

Το 2005, η κοινοπραξία «Ενεργειακό Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Κυκλάδων» την οποία συναποτελούν η J&P Αβαξ, η ΓΕΚΤΕΡΝΑ και η ΙΤΑ, είχε υποβάλει επενδυτική πρόταση στο ΥΠΠΟΤ για την εγκατάσταση αιολικού πάρκου 288 MW, με τη δέσμευση ότι θα υλοποιήσει έργα προστασίας του περιβάλλοντος και ανάδειξης της κληρονομιάς του νησιού. Την ίδια χρονιά ακολούθησε και ο όμιλος Ελλάκτωρ συμφερόντων Γ. Μπόμπολα, μέσω της θυγατρικής «Αιολική Ολύμπου - Ευβοίας», με σχέδιο για την εγκατάσταση αιολικού πάρκου 100 MW, με στόχο να καλύψει το 60% της ζήτησης ηλεκτρικού ρεύματος των Κυκλάδων.

Από τον Απρίλιο του 2009 και μετά, ο τότε Γ.Γ. του ΥΠΠΟΤ, Θ. Δραβίλλας έχει στα χέρια του δύο μελέτες, δύο μεγάλων επενδυτών, για αιολικά πάρκα. Τον Μάρτιο 2010 οι ενδιαφερόμενοι της μελέτης, η οποία δεν εισήχθη στο Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων, επανήλθαν και υπέβαλαν φάκελο στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΤ ζητώντας αναοριοθέτηση, με άλλα λόγια εξαίρεση από τον χαρακτηρισμό «ιστορικός τόπος» τόσης έκτασης όσης χρειάζεται για την υλοποίηση της επένδυσης.

Η κυβέρνηση του Μνημονίου, αναιρώντας τον εαυτό της, δέκα χρόνια μετά τον χαρακτηρισμό του νησιού ως ιστορικό τόπο, ενέδωσε στα επιχειρηματικά συμφέροντα και με τον αποχαρακτηρισμό του μεγαλύτερου μέρους του νησιού άνοιξε τον δρόμο για τη επενδυτική του εκμετάλλευση και την μετατροπή του σε αιολικό πάρκο.

Κάθετα αντίθετοι σε αυτή την απόφαση βρίσκονται οι αγωνιστές που πέρασαν από τη Γυάρο είτε σαν πολιτικοί κρατούμενοι είτε σαν εξόριστοι. Οι εκπρόσωποι του Συλλόγου «ΓΥΑΡΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ» και του «Συνδέσμου Φυλακισθέντων - Εξορισθέντων Αντιστασιακών (ΣΦΕΑ 1967-1974)» έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι οποιαδήποτε ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας στη Γυάρο συνιστά προσβολή της ιστορικής μνήμης και τυχόν υιοθέτηση του αιτήματος των επιχειρηματικών ομίλων θα σημάνει την ολοκληρωτική αλλοίωση της μορφολογίας του νησιού, με την κατασκευή μεγάλου λιμενικού έργου, τη διάνοιξη δρόμων για τη διέλευση βαρέων οχημάτων, την τοποθέτηση ενός μεγάλου αριθμού ανεμογεννητριών ή και φωτοβολταϊκών συστημάτων.

Το Δ.Σ. του Συλλόγου, σε επιστολή του, δηλώνει πως θα προβεί σε κάθε ενέργεια και προς οποιαδήποτε κατεύθυνση που θα απαιτηθεί για να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας του νησιού, ως τόπου μαρτυρίου και συμβόλου για την ελευθερία, τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη.

O ανεμοστρόβιλος του Μνημονίου που σαρώνει τη χώρα, και μέσω του fast track απειλεί να καταστρέψει το φυσικό μας περιβάλλον, τώρα πλήττει και τα ιστορικά μας μνημεία, σύμβολα των αγώνων του λαού μας για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Στόχος είναι η συρρίκνωση της ιστορικής μνήμης του ελληνικού λαού, καθώς έτσι μπορούν να περάσουν πιο εύκολα τα σχέδια της κυρίαρχης ελίτ που θέλει τους εργαζόμενους άβουλους και μοιραίους.

* Ο Τάσος Κουράκης είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Α'

Θεσσαλονίκης και η Όλγα Καρούτα είναι αρχαιολόγος