Για μια «άξια λόγου» αξιολόγηση

Φωτογραφία Αρχείου.

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΙΟΥΛΟΥ(*)

     (Από την www.avgi.gr)

Οι κυβερνήσεις των τελευταίων δύο ετών εμφανίζονται να συμφωνούν γύρω από μια συγκεκριμένη πολιτική αναφορικά με τον δημόσιο τομέα. Η πολιτική αυτή είναι η περίφημη «αξιολόγηση» των υπηρεσιών και του προσωπικού του δημοσίου.

Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να σταθεί απέναντι σε μια πολιτική «αξιολόγησης», ακόμη και χρησιμοποιώντας ορθολογικά και πειστικά επιχειρήματα, χωρίς να κινήσει υποψίες για τα κίνητρά του και τις προθέσεις του. Η επίγνωση αυτής της αδυναμίας έχει γίνει αντιληπτή από την πολιτική εξουσία, η οποία συνδέει, άμεσα αλλά και έμμεσα, οποιαδήποτε επώδυνη αλλαγή στις δομές και στο εργασιακό καθεστώς του δημοσίου με την «καθαγιαστική» ιδέα της «αξιολόγησης».

Με δεδομένη την πρόθεση του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση των δομών των Υπουργείων¹ και η κατάρτιση των νέων οργανογραμμάτων έως το τέλος του 2012, αξίζει να παραθέσουμε μια σειρά σχετικών ζητημάτων.

Το πρώτο, είναι αν έχουμε να κάνουμε με μια γνήσια αξιολόγηση, η οποία έχει ως σκοπό να εντοπίσει επιστημονικά και με αντικειμενικό τρόπο τις προβληματικές, αχρείαστες ή «ανάξιες λόγου» δομές και λειτουργίες του κράτους ή, αντίθετα, με μια παράδοξη προκρούστεια λογική η οποία προσπαθεί να νομιμοποιήσει ένα προσχεδιασμένο αποτέλεσμα συρρίκνωσης του δημοσίου μέσα από τη λογική της αξιολόγησης. Η επιστολή περικοπής των δομών, τουλάχιστον κατά 30%, από τον προηγούμενο Υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης, Δ. Ρέππα², παρέχει ήδη το περίγραμμα. Είναι σημαντικό εδώ να τονιστεί ότι το πρώτο στάδιο του σχεδίου δραστικού περιορισμού του δημοσίου βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, καθώς με το ν. 4024/2011³ έχει δρομολογηθεί η κατάργηση των κενών οργανικών θέσεων των φορέων και των υπηρεσιών με μοναδικό κριτήριο το ότι είναι κενές!

Στα παραπάνω, έρχεται να προστεθεί και η πολιτική, οικονομική και οργανωτική πίεση που ασκείται από την τρόικα, η οποία δεν έχει ως προτεραιότητά της το δημόσιο συμφέρον. Η πολιτική εξουσία σπεύδει να εφαρμόσει μια αμφιλεγόμενη διαδικασία περικοπής μέσα σε ένα περιβάλλον απαιτήσεων, απειλών και εκβιασμών, μόνο και μόνο για να ικανοποιηθούν τα αγοραία κίνητρα των δανειστών, αδιαφορώντας για τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειές της για τους πολίτες.

Όσον αφορά στην ίδια τη διαδικασία αξιολόγησης, όπως αυτή έχει δρομολογηθεί, μπορούν να επισημανθούν διάφορα μεθοδολογικά, τεχνικά και πρακτικά ερωτήματα:

Πώς θα αξιολογηθούν οι δομές ενός φορέα, ο οποίος δεν διαθέτει σταθερό και μακρόχρονο στρατηγικό σχεδιασμό και ξεκάθαρους προσυμφωνημένους στόχους ανά διεύθυνση, τμήμα και υπάλληλο;

Ποιες μετρήσεις θα ληφθούν υπόψη για την αξιολόγηση, όταν είναι σε όλους γνωστό ότι το ελληνικό δημόσιο δεν διαθέτει αξιόπιστα συστήματα μέτρησης;

Ποια είναι η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται και γιατί δεν έχει δημοσιοποιηθεί;

Επαρκεί ο χρόνος των δύο μηνών για μια ουσιαστική αξιολόγηση των δομών πολυσύνθετων Υπουργείων (π.χ. Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων⁴) που χειρίζονται πολύπλοκα θέματα και μάλιστα από επιτροπές το πολύ δώδεκα υπαλλήλων (όχι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης);

Διαθέτει το προσωπικό που στελεχώνει τις αντίστοιχες επιτροπές αξιολόγησης, γνώσεις, εμπειρία, τεχνική κατάρτιση για ένα τόσο πολύπλοκο, δύσκολο ζήτημα και μάλιστα για φορείς που δεν γνωρίζει σε βάθος ούτε τη λειτουργία τους, ούτε το αντικείμενό τους, ούτε τις ιδιαιτερότητές τους;

Πώς θα αξιολογηθούν οι Γενικές Διευθύνσεις και οι Διευθύνσεις όταν, σύμφωνα με τα υπάρχοντα οργανογράμματα, οι αρμοδιότητές τους επικαλύπτονται με αυτές των τμημάτων;

Από τα παραπάνω αντιλαμβάνεται κανείς ότι η πολιτική αξιολόγησης των δομών αποτελεί την νομιμοποιητική οδό για την εφαρμογή από την κυβέρνηση μιας πολιτικής περιορισμού του δημοσίου, η οποία μαζί με την πολιτική απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων βρίσκεται στον πυρήνα των νεοφιλελεύθερων απαιτήσεων του μνημονίου και της τρόικας.

Η αξιολόγηση των δομών θα προστεθεί έτσι στον μακρύ κατάλογο θετικά σημασιοδοτημένων εννοιών για τους πολίτες, όπως ο εκσυγχρονισμός, η μεταρρύθμιση, η αξιοκρατία, οι οποίες ως τίτλοι δημόσιων πολιτικών συγκροτούν την ιστορία των διοικητικών αποτυχιών με τις γνωστές επιπτώσεις στην κοινωνία και τους πολίτες.

_______________

1. http://www.ydmed.gov.gr/?p=2707, http://www.ydmed.gov.gr/?p=2717 και http://www.ydmed.gov.gr/?p=2949

2. http://government.gov.gr/2012/03/07/27550/

3. http://www.ydmed.gov.gr/?p=1807 και http://www.ydmed.gov.gr/wp-content/uploads/20111114_3_4_Katargisi_kenvn_organikwn_DD.pdf

4. http://www.ydmed.gov.gr/wp-content/uploads/20120731_epitr_aksiol.PDF

____________________

(*) Ο Γ. Γιούλος είναι κοινωνιολόγος, Γενικός Γραμματέας της ΟΣΥΠΕΣΔΔΑ.