"Κάποτε στο Ισραήλ όποιος δούλευε, μπορούσε να ζήσει αξιοπρεπώς "

Οι διαδηλώσεις ενάντια στην πολιτική Νετανιάχου υπέρ των ολίγων είναι συνεχείς.

Δέκα οικογένειες ελέγχουν τη χώρα λέει ο Νιτσάν Χόροβιτς, βουλευτής του αριστερού κόμματος Μερέζ και οι διαμαρτυρίες είναι φυσικό επόμενο

Το Ισραήλ, σε ολόκληρη τη σύντομη ιστορία του ως κράτος, ζει σε πόλεμο. Σε πόλεμο, άλλοτε κηρυγμένο κι άλλοτε ακήρυχτο, με τους Άραβες γείτονές του. Οι εικόνες που φτάνουν συνήθως στον έξω κόσμο από το Ισραήλ είναι γεμάτες βία: συγκρούσεις των ισραηλινών δυνάμεων με Παλαιστίνιους διαδηλωτές -συχνά μικρά παιδιά-, συρράξεις στα σύνορα με τη Συρία, στα κατεχόμενα υψίπεδα του Γκολάν αυτό το καλοκαίρι, επίθεση στον Λίβανο πριν από λίγα καλοκαίρια, επίθεση στη Λωρίδα της Γάζας, πυραυλικές ή βομβιστικές επιθέσεις εντός της ισραηλινής επικράτειας. Εδώ και σχεδόν έναν μήνα, όμως, το Ισραήλ μοιάζει όλο και περισσότερο με τις… κανονικές χώρες. Η νεολαία του εξεγείρεται και διαδηλώνει - ειρηνικά και εξαιρετικά μαζικά- όχι ενάντια στον εξωτερικό εχθρό, αλλά ενάντια στην κυβέρνηση. Κι έχει συμπαρασύρει στον αγώνα της σχεδόν όλη την ισραηλινή κοινωνία. Όταν στο Τελ Αβίβ των 400.000 κατοίκων κατεβαίνουν στον δρόμο 250.000 άνθρωποι -κάποιοι λένε και περισσότεροι- τότε η συσσωρευμένη δυσαρέσκεια είναι προφανώς καθολική.

 «Κάποτε στο Ισραήλ όποιος δούλευε, μπορούσε να ζήσει αξιοπρεπώς την οικογένειά του» γράφει ο γνωστός Ισραηλινός συγγραφέας Άμος Οζ. Τώρα, το ένα πέμπτο των Ισραηλινών ζει κάτω από το όριο της φτώχειας- ακόμη κι αν έχει δουλειά. Σύμφωνα με μια έκθεση της ισραηλινής Βουλής, σε καμία άλλη χώρα του δυτικού κόσμου δεν έχει ανοίξει τόσο πολύ η ψαλίδα μεταξύ φτωχών και πλούσιων. Η χώρα των Κιμπούτζ, που στήθηκε στη λογική της ελευθερίας, της ασφάλειας και της ισότητας -για τους Εβραίους κατοίκους της μόνο- βιώνει σήμερα τις μεγαλύτερες κοινωνικές αντιθέσεις μετά τις ΗΠΑ. Και οι πολίτες της δεν είναι πια διατεθειμένοι να το ανεχτούν. Πρώτα κατέβηκαν οι φοιτητές στους δρόμους και κατασκήνωσαν στις πλατείες διαμαρτυρόμενοι αρχικά για το τρομακτικό υψηλό κόστος της στέγασης και στη συνέχεια εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι τους πλαισίωσαν, περίπου με το σύνθημα «εάν το Ισραήλ είναι τόσο πλούσιο όσο η Γαλλία, θέλουμε ένα κοινωνικό κράτος όπως το γαλλικό».

Το Ισραήλ έχει πράγματι σχεδόν το ίδιο κατά κεφαλήν εισόδημα με τη Γαλλία, όμως η στατιστική ξεγελάει. Οι πόροι που θα μπορούσαν να διατεθούν για να απαλύνουν τις κοινωνικές ανισότητες διοχετεύονται, σύμφωνα με τον Οζ, σε τρία πράγματα: Πρώτον, στα δισεκατομμύρια που επενδύονται στους -παράνομους για τη διεθνή κοινότητα- εποικισμούς, δεύτερον στα απίστευτα ποσά που δίνονται στους υπερορθόδοξους Εβραίους, οι οποίοι ζουν σε βάρος του κράτους, και τρίτον και σημαντικότερο «στην άνευ όρων υποστήριξη του Νετανιάχου και των προκατόχων του στον ασύστολο πλουτισμό μερικών δεκάδων οικογενειών σε βάρος των φτωχών και της μεσαίας τάξης».

«Δέκα οικογένειες ελέγχουν το Ισραήλ» λέει ο Νιτσάν Χόροβιτς, βουλευτής του αριστερού κόμματος Μερέζ και τον επιβεβαιώνει η τελευταία έκθεση της Τράπεζας του Ισραήλ: Το 2010 έλεγχαν 22 μεγάλοι όμιλοι το 50% της χρηματοπιστωτικής αγοράς και το 70% του εμπορίου και των υπηρεσιών. Εξ αυτών οι δέκα έλεγχαν το 30% της αγοράς- και μπορεί το 2011 το ποσοστό να έχει αυξηθεί περαιτέρω.

Οι μεγιστάνες του Ισραήλ ελέγχουν όλο και περισσότερο την πολιτική ζωή του τόπου - σχεδόν αμέσως μετά την εκλογή του πρωθυπουργού της χώρας Μπέντζαμιν Νετανιάχου, άρχισαν να μπαινοβγαίνουν στο γραφείο του. Και όχι μόνο. «Βλέπουμε τον πλούτο να μπαινοβγαίνει στο κτίριο της Βουλής» έλεγε τον Ιούνιο στο ισραηλινό ραδιόφωνο ο βουλευτής Ρόιμπεν Ριβλίν. «Ο πλούτος ελέγχει όλο και περισσότερο τις αποφάσεις των ανθρώπων που εκλέγονται από τον λαό για να εκπροσωπούν τα συμφέροντα του Ισραήλ».

Ακόμη και ο -καθόλου ύποπτος για εχθρότητα έναντι του κεφαλαίου- ΟΟΣΑ θεωρεί προβληματική τη συγκέντρωση των επιχειρήσεων στο Ισραήλ: Οι μεγάλοι όμιλοι λειτουργούν σαν «πυραμίδες», μέσω θυγατρικών και κόντρα θυγατρικών ελέγχουν ολόκληρα κομμάτια της οικονομίας, έγραφε στην έκθεσή του το 2010.

Κλασικό παράδειγμα ομίλου - πυραμίδας είναι το IDB Holding, του Νότσι Ντάνκνερ. Κανείς Ισραηλινός δεν μπορεί να το αποφύγει. Του ανήκουν μεταξύ άλλων σουπερμάρκετ, αλυσίδες καταστημάτων ένδυσης, η μεγαλύτερη εταιρεία κινητής τηλεφωνίας και Ίντερνετ του Ισραήλ, γραφεία ταξιδίων, η εφημερίδα «Μααρίβ»- από τις μεγαλύτερες της χώρας- και η μοναδική τσιμεντοβιομηχανία. Ο Ντάνκνερ κι άλλοι πέντε ολιγάρχες γίνονται τα τελευταία χρόνια όλο και πιο πλούσιοι, όλο και πιο ισχυροί, στις πλάτες των φτωχών και της μεσαίας τάξης.

Τώρα, φαίνεται ότι εξαντλήθηκαν οι ανοχές των Ισραηλινών έναντι της απληστίας των ολίγων. «Θέλουμε πάλι την κοινωνική δικαιοσύνη που χαρακτήριζε το Ισραήλ» δηλώνει στην ιστοσελίδα του ο Άμος Οζ. Ξύπνησε η κοσμική (σ.σ.: σε αντίθεση με τη θρησκευτική) πλειοψηφία του Ισραήλ, εκτιμούν Ισραηλινοί αναλυτές, και προσπαθεί να ανακτήσει την πολιτική επιρροή της, που έχασε την τελευταία δεκαετία. Με περισσή απάθεια αυτή η πλειοψηφία είχε εκχωρήσει την εξουσία στους ολιγάρχες, τους υπερορθόδοξους και τους εποίκους της Δυτικής όχθης του Ιορδάνη, που είναι καλύτερα οργανωμένοι και αποφασισμένοι να μεταλλάξουν το Ισραήλ. Και τώρα θέλει τη χώρα της πίσω.

Τον ρόλο του καταλύτη σ’ αυτό το «ξύπνημα» τον έπαιξε μια 25χρονη φοιτήτρια, η Δάφνη Λέεφ, που κάλεσε πριν από σχεδόν έναν μήνα τους συμφοιτητές της μέσω Facebook να διαμαρτυρηθούν για τα απρόσιτα ενοίκια στο Τελ Αβίβ. Άμεση ήταν η ανταπόκριση στην αρχή εκατοντάδων και μετά χιλιάδων, που έσπευσαν να κατασκηνώσουν στην κυριλέ λεωφόρο Ρότσιλντ, μετά στις πλατείες των άλλων ισραηλινών πόλεων, μέχρι και έξω από το σπίτι του Νετανιάχου στην Ιερουσαλήμ. Στο κάλεσμα των φοιτητών να κατέβουν στο δρόμο ανταποκρίθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, όλων των ηλικιών. Και ήταν τόσο εντυπωσιακός ο αριθμός των διαδηλωτών, τόσο μεγάλη η επιβράβευσή τους από τους υπόλοιπους πολίτες - το 87% συμφωνεί με τις κινητοποιήσεις, σύμφωνα με δημοσκόπηση της εφημερίδας “Χααρέτζ”-, ώστε οι βουλευτές έσπευσαν να επιστρέψουν άρον - άρον από τις διακοπές τους. Περίπου όπως ο Κάμερον στη Βρετανία- χωρίς τους νεκρούς και τις καταστροφές.

Ωστόσο, η κυβέρνηση Νετανιάχου ούτε θέλει ούτε μπορεί να εισακούσει την κραυγή των πολιτών για κοινωνική δικαιοσύνη. Δεν μπορεί, διότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία της εξαρτάται από τους υπερορθόδοξους και τους εποίκους, που δεν θέλουν καμία αλλαγή στην κοινωνική πολιτική, αφού θα έχαναν τα προνόμιά τους. Και δεν θέλει, διότι, όπως επισημαίνει ο ισραηλινός Τύπος, ο Νετανιάχου πιστεύει ακράδαντα στη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας και τις ιδιωτικοποιήσεις και δεν ενδιαφέρεται καθόλου για κοινωνικά προγράμματα και δικαιότερη αναδιανομή του πλούτου. Επιπλέον, ακόμη δεν παίρνει τις διαμαρτυρίες στα σοβαρά- όπως και πολλοί άλλοι πριν από αυτόν σε πολλές χώρες της γης το τελευταίο διάστημα, οι οποίοι το μετάνιωσαν.