Ανεπιθύμητος ο Νίκος Καζαντζάκης στην Αγγλία το 1946

Νίκος Καζαντζάκης.

Λέων Κουκούλας, «Η περίπτωση Καζαντζάκη»

Άρθρο από την εφημερίδα «Η Μάχη»(*)

              Φύλλο της 30/12/1946

  «Ο Νίκος Καζαντζάκης, η άλλη πλάι στο Σικελιανό πνευματική κορυφή του τόπου μας και του καιρού μας, επικός και δραματικός ποιητής αξιότατος και στοχαστής με παγκόσμια εμπιστευτικότητα, πολύξερος και πολυταξιδεμένος, είχε κληθεί επίσημα πριν από λίγο καιρό να επισκεφτεί την Αγγλία, φιλοξενούμενος του Βρετανικού Συμβουλίου.

Το αγγλικό έθνος του τη χρωστούσε αυτή την τιμή. Πριν από λίγα χρόνια, ταξινομώντας τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις του, Ο Νίκος Καζαντζάκης είχε τυπώσει έναν ογκωδέστατο τόμο με τον τίτλο “Αγγλία”, όπου ούτε λίγο ούτε πολύ χαρακτήριζε την πατρίδα του Σαίξπηρ σαν το δεύτερο ύστερα από την Ελλάδα λίκνο της ελευθερίας. Δεν έχει βέβαια σήμερα καμιά θέση η κριτική ύστερα από τόσα χρόνια των αντιλήψεων του Νίκου Καζαντζάκη και η εξακρίβωση της βασιμότητάς τους [...].

Σήμερα κρίνεται η περίπτωση Καζαντζάκη ανεξάρτητα από κάθε δογματική και θεωρητική τοποθέτηση. Ο Καζαντζάκης είχε προσκληθεί, καθώς είπαμε, στην Αγγλία από το Βρετανικό Συμβούλιο σα φιλοξενούμενός του, μα καθώς αναγράφει τελευταία ο τύπος, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το βρετανικό έδαφος σαν ανεπιθύμητος. Κι ο κόσμος αναρωτιέται τί τάχα μεσολάβησε ώστε ο χτεσινός υμνητής της αγγλικής κουλτούρας να αναγκαστεί να φύγει άναυλα από τ’ ακρογιάλια της Αλβιονίας, όπου φτερούγιζε άλλοτε μεγαλόπρεπο το “γαλάζιο πουλί” της. Κι οι πληροφορίες που του δίνονται για να δικαιολογήσει την εύλογη περιέργειά του και να μην απορεί είναι σχεδόν απίστευτες. Τόσο απίστευτες που κανείς λογικός άνθρωπος δε θα τις δεχότανε, αν δεν έβλεπε το φως της δημοσιότητας μια συνέντευξη από το Παρίσι του ίδιου του Καζαντζάκη που τις επιβεβαιώνει.

Ο Καζαντζάκης έγινε ανεπιθύμητος στην Αγγλία, επειδή διεδήλωσε στους ανθρώπους του Φόρεϊν Όφις, την ορθόδοξη δημοκρατική πίστη του κι ακόμα επειδή όταν τον ρωτήσανε ποιά είναι κατά τη γνώμη του η πραγματική δύναμη της αριστεράς στην Ελλάδα, είχε την ειλικρίνεια να πει πως είναι πολύ μεγαλύτερη από το 9,3% των ξένων παρατηρητών. Ύστερα απ’ αυτό ο Καζαντζάκης θεωρήθηκε ανεπιθύμητος. Μα επειδή το πράγμα ήταν κάπως χοντρό [...] εφευρέθηκε η δικαιολογία της “καταστρατηγήσεως των συμπεφωνημένων”.

Ο Καζαντζάκης είχε, λέει, αναλάβει την ρητήν υποχρέωση, όσο καιρό θα έμενε στην Αγγλία, να μην προβεί σε δηλώσεις ή ενέργειες “πολιτικού χαρακτήρα”. Επειδή λοιπόν η απάντησή του στο πολιτικό ερώτημα που του ετέθη δεν ήτανε μεταφυσική αλλά καθαρώς πολιτική, του υποδείξανε πως θα ήταν προτιμότερο να εγκαταλείψει [την Αγγλία] [...]».

___________________

(*) «Η Μάχη» ήταν παράνομη αντιστασιακή εφημερίδα που ιδρύθηκε το 1942 από τον Ηλία Τσιριμώκο. Μετά την απελευθέρωση έγινε όργανο του κόμματος της Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας του Α. Σβώλου, ο οποίος ήταν πρόεδρος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ, κυβέρνηση του βουνού) στη διάρκεια της κατοχής, με σπουδαίο απελευθερωτικό, κοινωνικό, μορφωτικό και πολιτιστικό έργο. Η έκδοσή της εφημερίδας διακόπηκε το 1952. Επανεκδόθηκε το 1965 ως όργανο του Η. Τσιριμώκου και απαγορεύτηκε ξανά με την επιβολή της χούντας τον Απρίλη του 1967.  

(Πηγή http://christostsantis.wordpress.com)