Τοιαύτα τινά τεκταίνονται εν τω Δήμω… Θεσσαλονίκης

 [Την Τετάρτη 27 Φεβρουαρίου 2013 στις 8 μ.μ. ο Όμηρος Ταχμαζίδης θα παρουσιάσει τη δέκατη τρίτη φιλοσοφική νυκτηγορία στο καφέ ΓΑΖΙΑ (Καρόλου Ντηλ 22 – Θεσσαλονίκη) με θέμα: «Κοσμοπολιτισμός ή πατριωτισμός: η παντομιμική φιλοσοφία του Διογένη του Κυνικού και η επικαιρότητά της».]

Του ΟΜΗΡΟΥ ΤΑΧΜΑΖΙΔΗ

     Το κείμενο: Η ημερήσια εφημερίδα της Θεσσαλονίκης ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ, δημοσίευσε την Τρίτη 12 Ιανουαρίου 1932 στο πρωτοσέλιδό της ένα εκτενές κείμενο  με τον τριπλό τίτλο: «H KATAΣΤΑΣΙΣ ΕΝ ΤΩ ΔΗΜΩ», «ΚΑΤΩ ΤΑΣ ΧΕΙΡΑΣ!», «Η Υπηρεσία καθαριότητος». Θέμα του άρθρου είναι η παράδοση της αποκομιδής των απορριμμάτων σε εργολάβους. Και οι αναφορές του είναι ιδιαιτέρως… κατατοπιστικές: πρόκειται για μια «απόδειξη» της διαρκούς επαναφοράς του ιδίου στην επιφάνεια των πραγμάτων – παροιμιώδης η αναφορά που γίνεται στον «μερκαντιλισμό»!

Το περιεχόμενο: Δημοσιεύουμε το κείμενο αυτούσιο, χωρίς παρεμβάσεις στην ορθογραφία του χρησιμοποιώντας, ωστόσο, το μονοτονικό σύστημα γραφής και υπογραμμίζοντας ορισμένα σημεία του: «Να είναι άρα γε αληθές ότι οι εν τω Δήμω πρόκειται να προβούν εις την ανάθεσιν της καθαριότητος του Δήμου εις εργολάβους! Να είναι άρα γε αληθές ότι ήδη προ της προκηρύξεως της σχετικής δημοπρασίας, εξευρέθησαν και οι εργολάβοι, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και τέως υπάλληλοι της καθαριότητος του Δήμου και ότι ούτοι προσφέρθηκαν ν΄ αγοράσουν και τα υποζύγια της υπηρεσίας ταύτης, εγένοντο δε και τα σχετικά παζαρλίκια; Να είναι άρα γε αληθές ότι κατηρτίσθη μάλιστα και μία… «συνεργατική εργολάβων» ίνα ούτω διευκολυνθή η… άνευ δημοπρασίας ανάθεσις της εργολαβίας.

Δυσκολευόμεθα ακόμη να πιστεύσωμεν ότι πράγματι και τοιαύτα τινά τεκταίνονται εν τω Δήμω, διότι το τόλμημα θα ήτο μέγα και οι εξαυτού ευθύναι βαρείαι. Δεν πρόκειται μόνον περί εκατομμυρίων ολοκλήρων, αλλά και περί της υγείας της πόλεως και ούτε ο Δημοτικός θησαυρός ημπορεί να διασκορπίζεται κατά την αρέσκειαν του κ. Δημάρχου και των περί αυτόν, ούτε η ζωή των δημοτών ν΄ αποτελεί την τελευταίαν σκέψιν των εν τω Δήμω.

Αλλά το σύστημα της δι΄  εργολαβίας διεξαγωγής της καθαριότητας των πόλεων, εν Ελλάδι τουλάχιστον, απέτυχεν οικτρώς. Και εις την πόλιν μας τω 1914 ο Δήμος ανέθεσε την καθαριότητα εις εργολάβους εις τον μακαρίτην Κανελλόπουλον και τους συνεταίρους του, και η μεν Θεσσαλονίκη καθαριότητα δεν είδεν, ο δε Δήμος, αναγκασθείς να καταγγείλη την σύμβασιν, περιεπλάκη εις μακρούς δικαστικούς αγώνας, αποτέλεσμα δε ήτο να ζημιώσει μεγάλα ποσά, ως μαρτυρούν τα παλαιά λογιστικά βιβλία του.

Είναι δε φυσικόν να αποτυγχάνει η δι΄ εργολάβων εκτέλεσις της καθαριότητος. Διότι ενώ δια τον Δήμον η καθαριότης αποτελεί μίαν υπηρεσίαν, εις την οποίαν ημπορεί και οφείλει να κάμη μόνον οικονομίας, χωρίς ν΄ αποβλέπη εις κέρδη, δια τον εργολάβον αποτελεί επιχείρησιν, από την οποίαν μόνον κέρδη θα προσπαθήσει να έχει, κέρδη όσο το δυνατόν μεγαλείτερα. Άλλως τε η καθαριότης της πόλεως δεν είναι μια εκμετάλλευσις όπως οιαδήποτε άλλη ώστε να δύναται εκμεταλλευτήν. Η εργασία αυτή αποτελεί υπηρεσίαν δια την ευπρέπειαν και την υγείαν της πόλεως και δεν χωρεί κανείς μερκαντιλισμός και καμμία εκμετάλλευσις.

Αλλά πως εσοφίσθη ο κ. Βαμβακάς ότι ημπορεί ν΄ ανατρέψη και την υπηρεσίαν αυτήν χάριν…. οικονομιών δήθεν; Δεν εσκέφθη ότι η θητεία του λήγει μετά δεκαέξ – αν το πράγματα εξελιχθούν ομαλώς – μήνας και ότι δεν τω επιτρέπεται να δεσμεύση τον Δήμον δια χρόνια ολόκληρα; Ή μήπως φαντάζεται ο κ. Χαρίσιος ότι υπάρχει και η ελαχίστη ελπίς να επανίδη τον Δημαρχιακόν θώκον δια να συνεχίσει την «περισσυλλογήν, την ανόρθωσιν και τον ρυθμόν;» Καλό, πρώτα ο Θεός, ούτε έκαμε ούτε υπάρχει ελπίς να κάμη. Δεν φροντίζει τουλάχιστον να κάμη όσον το δυνατόν ολιγώτερον κακόν; 

Οι Δημοτικοί Σύμβουλοι οφείλουν να προσέξουν πολύ, πάρα πολύ. Είναι σοβαρόν και μέγα το ζήτημα και υποκρύπτει πολλούς τριβόλους και παγίδας. Πολλά άλλως τε λέγονται και άδονται, εν προκειμένω και χωρίς να θέλωμεν να δώσωμεν πίστιν εις τας φήμας πριν ή συγκεντρώσωμεν σχετικά στοιχεία, τονίζομεν ότι το κακόν αυτό δεν πρέπει να γίνει και δεν θα γίνη. Είναι καιρός πλέον να χωρίσουν τας ευθύνας των από τον κ. Δήμαρχον οι Δημ. Σύμβουλοι. Και είναι ανάγκη να εξαρθούν, έστω και κατά την τελευταίαν αυτήν περίοδον της θητείας των, εις το ύψος της αποστολής των δια να εξιλεωθούν εφ΄ όσον είναι δυνατόν, εις την κοινήν συνείδησιν των δημοτών. 

Διότι ουαί και αλλοίμονον δι΄ αυτούς, αν εξακολουθήσουν τον εξανδραποδισμόν, που παρουσιάζουν και αν αποδείξουν τελικώς ότι δεν ενδιαφέρονται δια το ζήτημα της ηθικής των αποκαταστάσεως ενώπιον του κριτηρίου της κοινής γνώμης, αποκαταστάσεως της οποίας έχουν απόλυτον ανάγκην».

Το ιστορικό πλαίσιο: Η δημόσια αναφορά για την «ιδιωτικοποίηση» του συστήματος καθαριότητας του δήμου Θεσσαλονίκης γίνεται σε περίοδο οικονομικής κρίσης: η παγκόσμια κρίση του 1929 αγγίζει και τη «γεωργική» Ελλάδα – οι συνέπειές της εμφανίζονται κυρίως στα αστικά και ημιαστικά κέντρα της χώρας.

Υστερόγραφο: Το κείμενο της εφημερίδας είναι ένα είδος ιστορικής πηγής: όπως και χιλιάδες άλλα στις εφημερίδες της εποχής - το αρχείο των εφημερίδων του δήμου Θεσσαλονίκης στο υπόγειο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης «πεθαίνει» θάνατο αργό.

Η καταστροφή έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό και η φθορά πολλών εφημερίδων σε πολλές περιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμη: η αποκατάστασή τους είναι αδύνατη - ορισμένοι τόμοι της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ ευρίσκονται  σε κατάσταση πλήρους αποσύνθεσης. 

Δυστυχώς δύο χρόνια μετά τη διάλυση του παλαιού κλεπτοκρατικού καθεστώτος, η αντιδημαρχία πολιτισμού εξακολουθεί να ανταγωνίζεται με την απραξία της το «πολιτιστικό έργο» της  προηγούμενης δημαρχιακής αρχής: ο μακαρίτης Κ. Κοσμόπουλος και ο υπόδικος Β. Παπαγεωργόπουλος στέλνουν τα χαιρετίσματά τους στον κόσμο του εφήμερου – sic transit gloria mundi.