Η Ειδική Ασφάλεια του Κ. Μανιαδάκη, υπ. Ασφαλείας της δικτατορίας Μεταξά, είχε φροντίσει να καταγράψει όλους τους κομμουνιστές, τους οποίους παρέδωσε στους καταχτητές. Μεταξύ αυτών και το δάσκαλο Γιάννη Γεωργόπουλο, κάτοικο Πατρών, καταγόμενο από την Αιγιαλεία. Νωρίτερα ζήτησε την απόλυσή του από τα Συσσίτια που τον είχε τοποθετήσει η Νομαρχία. Επιστράτευσε δε το ψεύδος πως είχε εξορισθεί στη Φολέγανδρο! Υπεύθυνος της Ειδικής Ασφάλειας στην Πάτρα ήταν ο αστυνόμος Ν. Παναγιωτόπουλος και κατά την γερμανική Κατοχή επικεφαλής της Αντικομμουνιστικής Σταυροφορίας, οργάνωσης που λειτουργούσε παράλληλα εντός του Τμήματος Ασφαλείας, επί της οδού Κανακάρη, αλλά και Διοικητής της στα χρόνια του Εμφυλίου. Οι... πατριωτικές υπηρεσίες του προς τον καταχτητή ανταμείφθηκαν από την Πολιτεία! (Φωτογραφία από το οικογενειακό αρχείο Παν. Γεωργόπουλου, Αητόπουλου, γιου του πατριώτη δασκάλου).
Αποσπάσματα από το υπό έκδοση βιβλίο του Γ. Μόσχου, για την κατοχική Πάτρα
Στις 28 Οκτωβρίου 1940, η φασιστική Ιταλία μας κήρυξε τον πόλεμο απ' αφορμή την βιασύνη του δικτάτορα Μουσολίνι να επιδείξει στον συνεταίρο του Καγκελάριο Χίτλερ την... ικανότητα των ιταλικών στρατευμάτων.
Το πρωί της ιδίας αυτής ημέρας αρχίζει ο βομβαρδισμός της Πάτρας από το σμήνος των «Πελαργών» με τη συμμετοχή, ως πιλότου, ακόμη και γιου του Ντούτσε. Χτυπούνται στρατηγική σημεία της πόλης, που τους έχουν επιδειχθεί από τους πράκτορες του Φάτσιο, φασιστικού κόμματος, που δρουν στην πόλη, από πριν τον πόλεμο. Πρώτη βόμβα πέφτει έξω από την αγγλικανική εκκλησία στην οδό Αγ. Διονυσίου. Ακολουθούν ο βομβαρδισμός της πλατείας Τριών Ναυάρχων, της οποίας την συστοιχία των δέντρων, οι Ιταλοί πιλότοι, εκλαμβάνουν ως ελληνικό στράτευμα εν στάσει! Στην οδό Καλαβρύτων, που δέχεται καταιγισμό βομβαρδισμού, ώρα 9 το πρωί έξω από το κινηματοθέατρο «Πάνθεον», χτυπιέται και πιάνει φωτιά λεωφορείο της γραμμής. Απανθρακώνονται οι επιβάτες και ο οδηγός.
«Θέλω να σταθώ και σε ένα ακόμη γεγονός της πρώτης ημέρας του πολέμου», τονίζει ο Τάκης Γεωργόπουλος στις 26-10-2016: «Εκείνη, λοιπόν, την ημέρα τα δύο σχολεία που φοιτούσαν τα παιδιά των Ιταλοπατρινών ήταν κλειστά. Κάποιοι είχαν πει πως οι Ιταλοί τούς είχαν ειδοποιήσει για τον βομβαρδισμό. Όμως, πρέπει να σας πω, ότι η 28η Οκτωβρίου ήταν ημέρα αργίας για το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι. Οι φασίστες εκείνη την ημέρα εόρταζαν την κάθοδο των φαλαγγών από βορρά προς νότο, οι οποίες στη συνέχεια κατέλαβαν τη Ρώμη. Έτσι, λοιπόν, εκείνη την ημέρα οι μαθητές των ιταλικών σχολείων είχαν πάει εκδρομή στο Χαλίλι, δηλαδή κοντά στη σημερινή Αρόη, ενώ στην συνοικία των Ιταλοπατρινών είχε γίνει μακελειό».
«Ορισμένοι νεολαίοι φασίστες κατάφεραν να κρυφτούν την πρώτη ημέρα του πολέμου και μάλιστα επιτέθηκαν στην έδρα του 12ου Συντάγματος στην περιοχή των συνόρων, όπου εκεί έγινε μία μικροσυμπλοκή και σκότωσαν με μία χειροβομβίδα έναν Έλληνα δεκανέα. Παράλληλα, τα περισσότερα μέλη του "Φάτσιο" είχαν συγκεντρωθεί σε μία βίλα στην περιοχή που σήμερα είναι το νοσοκομείο "Άγιος Ανδρέας" (σ.σ.: στα χωράφια του Σκλαβούνου). Όμως εκεί πήγε η αστυνομία και τους συνέλαβε».
«Τότε στην Πάτρα των 60.000 κατοίκων, οι 10.000 ήταν Ιταλοπατρινοί και μόλις ξέσπασε ο πόλεμος, η αστυνομία συνέλαβε όσους μπορούσε από αυτούς που μιλούσαν ιταλικά ή ήξεραν πως ήσαν Ιταλοί και τους έκλεισαν στο σημερινό σχολικό συγκρότημα "Τεμπονέρα"».[1]
Ακολουθεί νικηφόρος επικός αγώνας υπεράσπισης στο Αλβανικό Μέτωπο κατά των φασιστών επιδρομέων, με την συνδρομή σύσσωμου του ελληνικού λαού, επί ένα εξάμηνο.
Ο Χίτλερ θέλοντας να ξεμπερδέψει με τον απρόοπτο, ανυπολόγιστο «μπελά» που του άνοιξε ο συνεταίρος του στα αλβανικά σύνορα, τα παρακάμπτει και επιτίθεται στην Ελλάδα, βιαστικός να εφαρμόσει το σχέδιό του για την κατάληψη της ΕΣΣΔ.
Ακολουθούν στις18-4-41: Αυτοκτονία Κορύζη, που φέρει βαρέως την κατάρρευση του βουλγαρικού Μετώπου μετά το Έπος του Αλβανικού!
Πρόταση των Βρετανών για δεύτερη γραμμή άμυνας στα Τέμπη, η οποία δεν ελήφθη υπόψη από τους λιπόψυχους της στρατιωτικής ηγεσίας. Χαρακτηριστική είναι η Έκθεση του στρατηγού Δημ. Καθενιώτη, (1832-1947) ιδρυτικού μέλους του Στρατιωτικού Συνδέσμου που έλαβε μέρος στο στρατιωτικό κίνημα του 1909, η οποία δημοσιεύθηκε σε βιβλίο του το 1946.[2]
Στις 6-4-41.: Οι ναζί προσβάλλουν τα σύνορά μας από την πλευρά της Βουλγαρίας, που από τις 29 Μαρτίου 1941, μαζί με την Γιουγκοσλαβία, έχουν προσχωρήσει στον Άξονα. Ακολουθεί ηρωική αντίσταση στο Ρούπελ, αλλά οι δυνάμεις των Γερμανών είναι υπέρτερες.
Ακολουθεί νικηφόρος επικός αγώνας υπεράσπισης στο Αλβανικό Μέτωπο κατά των φασιστών επιδρομέων, με την συνδρομή σύσσωμου του ελληνικού λαού, επί ένα εξάμηνο.
Ο Χίτλερ θέλοντας να ξεμπερδέψει με τον απρόοπτο, ανυπολόγιστο «μπελά» που του άνοιξε ο συνεταίρος του στα αλβανικά σύνορα, τα παρακάμπτει και επιτίθεται στην Ελλάδα, βιαστικός να εφαρμόσει το σχέδιό του για την κατάληψη της ΕΣΣΔ.
18-4-41. Αυτοκτονία Κορύζη, που φέρει βαρέως την κατάρρευση του βουλγαρικού Μετώπου μετά το Έπος του Αλβανικού!
Πρόταση των Βρετανών για δεύτερη γραμμή άμυνας στα Τέμπη, η οποία δεν ελήφθη υπόψη από τους λιπόψυχους της στρατιωτικής ηγεσίας. Χαρακτηριστική είναι η Έκθεση του στρατηγού Δημ. Καθενιώτη, (1832-1947) ιδρυτικού μέλους του Στρατιωτικού Συνδέσμου που έλαβε μέρος στο στρατιωτικό κίνημα του 1909, η οποία δημοσιεύθηκε σε βιβλίο του το 1946.[1]
20-4-41. Υπογραφή και παράδοση της χώρας από τον διοικητή του Γ΄ Σώματος στρατηγό Γ. Τσολάκογλου στους ναζί, εν μέσω αντιδράσεων των μαχητών του Αλβανικού και του απλού κόσμου που αδυνατεί να κατανοήσει την πράξη. Την επόμενη ημέρα, ανήμερα το Πάσχα στη Λάρισα, ο Γ. Τσολάκογλου, διοικητής του Γ΄ Σώματος σε συμφωνία με τους Σωματάρχες των Α΄ και Β΄ Σωμάτων, υπέγραψε ως διοικητής της Ελληνικής Στρατιάς Ηπείρου και Μακεδονίας, αφού προηγουμένως πραξικοπηματικά κατάργησε τον διοικητή Στρατιάς Ηπείρου Ιω. Πιτσίκα συγκατατιθέμενος στην άνευ όρων παράδοση του Ελληνικού Στρατού που απαιτούσαν οι Γερμανοί. Εκ μέρους των Γερμανών το πρωτόκολλο της παράδοσης συνυπέγραψε ο αρχηγός των στρατευμάτων τους στην Ελλάδα, στρατηγός φον Γκράιφφενμπεργκ (fon Greinffenberg). Υποκινητής αυτής της προδοτικής ενέργειας, αντίθετης στην βούληση του Στρατηγείου της Αθήνας, ήταν ο μητροπολίτης Ιωαννίνων Σπυρίδων. Συμμέτοχος των ενεργειών του Τσολάκογλου ήταν ο Επιτελάρχης του συνταγματάρχης Ιππικού Χρυσοχόου. Ο Αρχιστράτηγος Αλέξ. Παπάγος κατήγγειλε την ενέργεια αυτή και ζήτησε την αντικατάσταση Τσολάκογλου, αλλά ήταν ήδη αργά[2]
22-4-41. «Στο μεταξύ το άκουσμα της είδησης πως η χώρα έχει υποστεί επίθεση από τους Γερμανούς, στις 22 Απριλίου 1941, Δευτέρα του Πάσχα, παραμονή της εορτής του Αγ. Γεωργίου επικρατεί κατήφεια και στην Πάτρα οι αρχές προβληματίζονται. Έξω από το λιμάνι της Πάτρας βομβαρδίζεται από γερμανικά αεροπλάνα το νοσοκομειακό ατμόπλοιο "Ελληνίς", που μετέφερε τραυματίες από το αλβανικό μέτωπο και μέσα στο λιμάνι το πολεμικό πλοίο "Πλειάς" που ρυμουλκούσε το «Ελληνίς».
Θεσσαλονίκη, 23 Απριλίου 1941. Ο στρατηγός Τσολάκογλου υπογράφει το τελικό κείμενο της συνθηκολόγησης (δεύτερο πρωτόκολλο με το Γερμανό στρατηγό Άλφρεντ Γιοντλ - Alfred Jodl). Μία βδομάδα μετά, σχημάτισε την πρώτη κατοχική κυβέρνηση[3]. Ο Τσολάκογλου την άνοιξη του 1945, καταδικάστηκε από το Δικαστήριο Δοσιλόγων σε θάνατο, κυρίως για την πρωτοβουλία του να συνάψει ανακωχή, αλλά δεν τουφεκίστηκε. Πέθανε το 1948 από λευχαιμία. (Β. Μαθιόπουλος, Εικόνες Κατοχής, Αθήνα 1980).
23-4-41. Κι ενώ οι Πατρινοί δεν έχουν ακόμη ενημερωθεί περί της παράδοσης της χώρας, ξυπνούν ντυμένοι στα γαλανόλευκα και η σημαία μας κυματίζει στην πλ. Αγ. Γεωργίου, καθώς είναι ημέρα πανηγυρισμού της μνήμης του προστάτη Άγιου του Στρατού μας, οι Γερμανοί βομβαρδίζουν τέσσερις φορές την πόλη, προκαλώντας 21 νεκρούς σύμφωνα με στοιχεία του Ληξιαρχείου Πατρών και περίπου 40 τραυματίες.
Περί το βράδυ της ίδια ημέρας φθάνει η είδηση αναχώρηση της κυβέρνησης Τσουδερού από την Αθήνα. Επικρατεί σύγχυση και φόβος για το άγνωστο που έρχεται.
Την νύχτα της ίδιας ημέρας 23 Απριλίου αρχίζει η έξοδος των Πατρινών από την πόλη, υπό των φόβο των εχθρικών αεροπλάνων, για δεύτερη φορά εντός εξαμήνου, από την κήρυξη του πολέμου εκ μέρους των Ιταλών, ενώ οι προβολείς των γερμανικών οχημάτων διακρίνονται απέναντι, στην ακτή της Στερεάς να κατευθύνονται ανατολικά, προς το Ρίο.
Και η υποταγή δεν έχει όριο. Αυτήν την ημέρα 23-4-1, ο Τσολάκογλου υποχρεώθηκε και υπέγραψε στην Θεσσαλονίκη και δεύτερο πρωτόκολλο με το Γερμανό στρατηγό Άλφρεντ Γιοντλ (Alfred Jodl) και το εξευτελιστικότερο και τρίτο με τον Ιταλό στρατηγό Αλμπέρτο Φερρέρο (Alberto Ferrero), για να ικανοποιηθεί ιταλικό γόητρο που είχαν καταρρακώσει οι στρατιώτες μας στα αλβανικά βουνά!
Μετά τα παραπάνω, ο Βασιλιάς Γεώργιος με την κυβέρνηση Τσουδερού φεύγουν στις 23 Απριλίου 1941 στην Κρήτη που είναι ακόμη ελεύθερη κι από κει στην Μέση Ανατολή, αποκομίζοντας και το κρατικό θησαυροφυλάκιο με όλο το χρυσό της Ελλάδας! Στην Αθήνα μένει ο υπουργός Ασφαλείας Κ. Μανιαδάκης, που θα φρόντιζε για την παράδοση στους καταχτητές των κλειδιών των πολιτικών φυλακών, όπου κρατούνταν οι αντικαθεστωτικοί κομμουνιστές.
Μεταξύ αυτών Ο Κ. Γαμβέτας, που αργότερα ως όμηρος εκτελέστηκε για αντίποινα στις 23-2-1944 στην Πάτρα, ο Σουδενιώτης αγωνιστής γιατρός Γιώργος Ανδριόπουλος, που και αυτός εκτελέστηκε για αντίποινα στου Γουδή κατά διαταγή των Γερμανών και άλλοι πολλοί. Αρκεί για να φανταστεί κανείς ότι οι 200 εκτελεσμένοι στην Καισαριανή προήρχοντο στην πλειοψηφία τους από την Ακροναυπλία όπου κρατούνταν κομμουνιστές και Σοσιαλιστές, της οποίας τα κλειδιά παρέδωσε το τεταρτοαυγουστιανό καθεστώς στους Γερμανούς. Κι αυτό χάρη στην λανθασμένη αντίληψη της ηγεσίας του ΚΚΕ να μην επιτρέψει στους πολιτικούς κρατουμένους συντρόφους να αποδράσουν από την φυλακή, παρ' ότι η διοίκηση της φυλακής και οι δεσμοφύλακες με την κατάρρευση του μετώπου εγκατέλειψαν τις θέσεις τους! Προφανώς θεωρήθηκε ιδεολογική υποχώρηση η απόδραση.
[1] Η άγνωστη έκθεση του στρατηγού Καθενιώτη – Αι κυριώτεραι στρατηγικαί φάσεις του πολέμου 1940-1941, εφημερίδα Αυγή, επετειακή έκδοση της 28 Οκτωβρίου 2014, σ. 2/18 και 8/24.
[2] Σε έγγραφο του στρατηγού Παπάγου της 23 Απριλίου 1943, προς την ΔΙΣ, απαντώντας στις ψευδείς δικαιολογίες των Τσολάκογλου -Χρυσοχόου, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι οι εν λόγω, προσπάθησαν στις 16 Απριλίου 1941, να πραπλανήσουν τον στρατηγό και αρχηγό των ελληνικών δυνάμεων, ότι κινδύνευε με διάλυση το Τμήμα Στρατιάς Ηπείρου και ήταν αναγκαία η άμεση κατάπαυση των εχθροπραξιών. Ο Παπάγος αρνήθηκε να διατάξει την κατάπαυση, καθ' «ότι εγώ ο έχων την τιμή να διοικώ και τα εν Ελλάδι αγγλικά στρατεύματα , ουδέποτε θα αναλάβω πρωτοβουλίων συνθηκολογήσεως». Κατόπιν αυτών ο Χρυσοχόου κάνοντας αντιποίηση Αρχής και υποδυόμενος τον εκπρόσωπο του Γεν. Στρατηγείου, στέλνει στις 17 και 19 Απριλίου 1941 τηλεγραφήματα προς τον αντιστράτηγο Τσολάκογλου. Και με αυτό το παραποιημένο τηλεγράφημα Χρυσοχόου ανά χείρας ο Τσολάκογλου παραπλανά τον διοικητή Στρατιάς Ηπείρου και συναινεί στην παράδωση. Στο πρώτο κρυπτογραφημένο τηλεγράφημα, ο Χρυσοχόου αναφέρει: «Κατόπιν σημερινών τηλεγραφημάτων Μπάκου, Πιτσίκα, Κορυζής (σ.σ.: Αλεξ., πρωθυπουργός 80 ημερών) ηυτοκτόνησεν. Αυτοκτονία Κορυζή (σ.σ. 18 Απριλίου 1941) και φημολογούμενη αναχώρησις Βασιλέως, Κυβερνήσεως (σ.σ.πραγματοποιήθηκε στις 23 Απριλίου 1941) προεκάλεσαν σύγχισιν. Αρχιστράτηγος (σ.σ.: Παπάγος) αρνείται αναλάβει πρωτοβουλίαν. Νομίζω ότι θα έδει να εξετασθεί πρότασις Μητροπολίτου Ιωαννίνων. Οιαδήποτε απόφασις δέον να έχει ληφθεί ταχέως. Χρυσοχόου. Στο επόμενο τηλεγράφημα της 19 Απριλίου 1941 αναφέρεται: «Ενέργεια ανάγεται αρμοδιότητα Στρατιάς. Εάν αναλάβητε εσείς, δέον πρότερον να λάβητε εξουσιοδότησιν λοιπών διοικητών Σωμάτων Στρατού, αναθέτουσα υμίν ενέργειαν ως έχοντα επαφήν με Γερμανούς. Χρυσοχόου». Ο στρατιώτης που ανέλαβε να κρυπτογραφήσει και αποστείλει τα τηλεγραφήματα, καθ' ότι είχε ανώτερη διαταγή να μην κρυπτογραφεί διαταγές του Γεν. Επιτελείου, πειθαναγκάστηκε από τον Χρυσοχόου, αλλά στην συνέχεια ενημέρωσε τον αντιστράτηγο Αλέξ. Παπάγο. Το δε δεύτερο τηλεγράφημα που έλαβε από τον Επιτελάρχη του συνταγματάρχη Ιππικού Χρυσοχόου, ο διοικητής του Γ΄ Σώματος στρατηγός Γ. Τσολάκογλου το παρουσίασε στον προϊστάμενό του Διοικητή Στρατιάς Ηπείρου, αντιστράτηγο Πιτσίκα, παραπλανώντας τον. Ως εγνώσθη εκ των υστέρων, η επαφή του δυδίμου Τσολάκογλου και Χρυσοχόου με τους Γερμανούς, δεν ήταν σε γνώση του ΓΕΣ. Για δε την... ευαγή υπηρεσία τους οι Γερμανοί προήγαγαν τον Τσολάκογλου σε δωσίλογο Πρωθυπουργό και τον Χρυσοχόου σε Γεν. Επιθεωρητη Νομαρχιών Μακεδονίας και στην συνέχεια μέχρι την αποχώρησή τους, σε Γεν. Διοικητή Μακεδονίας. (ΔΙΣ, Τμήμα ΙΙΙ, φ. 634/Ζ/Ι, ταξινόμ. 21, δ/4 της 23-4-1941).
[3] Β. Μαθιόπουλος, Εικόνες Κατοχής, Αθήνα 1980.
Τα παραπάνω αποτελούν αποσπάσματα από το υπό έκδοση βιβλίο του Γιώργου Μόσχου για τις επιπτώσεις της Κατοχής στη σίτιση των Πατριών, που πέθαιναν σαν τις μύγες από την κατοχική πείνα. Βιβλίο που παραμένει ανέκδοτο λόγω του κορονοϊού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου