Τα Δεκεμβριανά της Λέσβου

Φωτογρ. αρχείου. Στον φανοστάτη της Λαμίας το 1945, κρεμασμένα τα κεφάλια του Τζαβέλα και του αποκηρυγμένου από το ΚΚΕ Άρη!

Καλαργάλης Αριστείδης – avgi.gr

Το 1944 η Λέσβος έζησε τον δικό της αγωνιστικό Δεκέμβρη. Από τα ξημερώματα των Χριστουγέννων και για τρεις μέρες το νησί και πάρα πολλοί κάτοικοί του ήταν σε συναγερμό. Γιατί αγγλικά πλοία, με τον ταξίαρχο Turnbull, θέλησαν να αποβιβάσουν στρατεύματα, κυρίως ινδικά (Μάβροι), για ασκήσεις και στρατωνισμό στο νησί. 

Όμως, σκοπός τους ήταν να παραμερίσουν το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ και τις δομές διοίκησης που είχαν εγκαταστήσει στη Λέσβο. Η μεγάλη κινητοποίηση και η σθεναρή αντίσταση δεν επέτρεψαν την αποβίβαση των αγγλικών στρατευμάτων. Πρόκειται για μια νίκη του κινήματος της προοδευτικής Λέσβου.

Γράφοντας, τον Μάρτιο του 1945, για την πολιτική σημασία της νίκης οι Ηλίας Παρασκευΐδης και Τάκης Ελευθεριάδης εκτιμούν ότι τα στρατεύματα πραγματικά δεν θα ασκούσαν στρατιωτική βία. 

Αλλά «η παρουσία μονάχα απ' τα αποικιακά στρατεύματα θα ήταν αρκετή για να δημιουργήσει την κατάλληλη ατμόσφαιρα και να μπορέσουν να προκύψουν όλες οι ενέργειες οι αντιλαϊκές. Ήταν αρκετός ο αέρας τους για να δημιουργήσουν τις απαραίτητες συνθήκες για να καταργηθούν ουσιαστικά 'μόνες τους' οι τοπικές λαϊκές αρχές, να διοριστούν αντιλαϊκά στοιχεία για πρόεδροι και άλλοι άρχοντες και ν' αρχίσει πάλι η δράση της γνωστής κλίκας, που άρχισε κιόλας σε άλλους τόπους, όπου η λαϊκή δύναμη ήταν σχετικά μικρότερη».

Τότε ο δημοσιογράφος Στρατής Παπανικόλας έγραψε το θρυλικό Go back (δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ελεύθερη Λέσβος στις 26 Δεκεμβρίου 1944) το οποίο έγινε σύνθημα του αγώνα. Ο Παπανικόλας ήταν ένας δημοκρατικός διανοούμενος εκδότης του ανεπανάληπτου σατιρικού περιοδικού Τρίβολος. Στις 28 Δεκεμβρίου, όταν ανακοινώθηκε η αποχώρηση των Άγγλων, ο ποιητής και γιατρός Κώστας Φριλίγγος, ο ΕΑΜικός νομάρχης της απελευθέρωσης, έγραψε το ποίημα «Νίκησε λαέ...» που διαβάστηκε στα χαρακώματα.

  

"Go back"

Του Στρατή Παπανικόλα

Τι λεβέντης λαός είσαι συ! Είσαι φωτιά! Είσαι ατσάλι! Η ματιά σου σπαθί! Η κραυγή σου κεραυνός!

Go back

Σ' ακούσανε τα εγγλέζικα κανόνια κι απόμειναν συλλογισμένα. Κ' οι Μάβροι του Τόρνμπουλ σα να κατάλαβαν κάτι από το δίκιο σου· σε κοιτούσανε με απορία γεμάτη θαυμασμό.

Δυο μερόνυχτα τώρα ξεκολλάς τον ξένο επιδρομέα απ' τις ακτές σου. Δυο μερόνυχτα αγωνίζεται να κολλήσει τ' αποβατικά του, για να βγάλει τους Μάβρους και τα σύνεργα, που θα σ' αλυσοδέσουνε ξανά.

Μα είσαι εκεί. Είσαι παντού. Χιλιόματος! Μυριόφωνος! Εκατόχειρος!

Go back

Αδάμαστε Λεσβιακέ Λαέ! Θέλεις τη Λεφτεριά σου. Θέλεις την Ανεξαρτησία σου. Την έχεις. Γιατί ξέρεις να την κρατάς με τον υπέροχο τρόπο που την υπερασπίζεσαι. Γεια σου και χαρά σου!

"Νίκησες λαέ..."

Του Κώστα Φριλίγγου

Ήρθ' η ώρα κι η καρδιά μας τη χαρά της να ξανάβρει.

Για γεμίστε τα ποτήρια για κενώστε τα ως τον πάτο.

Δεν τ' ακούσανε τ' αφτιά σας το μεγάλο το μαντάτο;

Απ' το κύμα του λαού μας παν, διωχτήκανε οι μάβροι.

Πάνε οι μάβροι! Γεια σου Αγιάσο.

Λεβεντιά της Λέσβου, γεια σου!

Πάρε με κι ανέβασέ με μες τ' αντάρτικα βουνά σου

Ν' ακουστώ με τη φωνή μου, λεβεντιά και να σε φτάσω.

Δεν το ξέρω το τραγούδι που για σέν' αξίζει τώρα

Να ταιριάξω, ΕΑΜ δικό μας, στου νησιού μας τα βλαστάρια.

Τι να πώ για σένα, ΕΛΑΣ μας, που δοξάσατε τη χώρα

Τη βαριόμοιρην Ελλάδα, του νησιού μας παλικάρια;

Στην Αθήνα μέσα ουρλιάζουν λυσσασμένοι ακόμα οι λύκοι.

Μα η ώρα πια σιμώνει που θ' ακούσει το Αιγαίο

Την αντρίκια τη φωνή της. Το πρωτάκουστο το νέο:

«Νίκησες λαέ! Δική σου όλη η δόξα όλη η νίκη».