Δεν ήταν μια αυθόρμητη αντίδραση, αλλά μια προσεκτικά σχεδιασμένη κίνηση
 
Επίδειξη ισχύος ή ένδειξη αδυναμίας; Με το να καταρρίψει το ρωσικό βομβαρδιστικό, η Τουρκία έδωσε ακόμη πιο εκρηκτικές διαστάσεις στη συριακή κρίση ρισκάροντας ακόμη και την εκτροπή της σε ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση με ανυπολόγιστες συνέπειες. Για ποιο λόγο; Και γιατί τώρα;


Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν ήταν μια αυθόρμητη αντίδραση, αλλά μια προσεκτικά σχεδιασμένη κίνηση. Η τουρκική εκδοχή περί αυτόματης "ενεργοποίησης των κανόνων εμπλοκής", προκειμένου να προστατευθούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, μοιάζει εξαιρετικά προβληματική.

Από τα μέσα της εβδομάδας, ακόμη και πηγές του αμερικανικού Πενταγώνου την αμφισβητούσαν σημειώνοντας ότι το αεροσκάφος καταρρίφθηκε στην πραγματικότητα στον συριακό εναέριο χώρο έπειτα από παραβίαση του τουρκικού για μερικά μόλις δευτερόλεπτα. Και αυτό φυσικά τουλάχιστον αδυνατίζει τον ισχυρισμό της Άγκυρας ότι απηύθυνε δέκα διαδοχικές προειδοποιήσεις προς το πλήρωμα του βομβαρδιστικού Σουχόι.

Η Τουρκία έδειξε ότι αναζητούσε απλώς ένα πρόσχημα για να καταρρίψει ένα από τα ρωσικά αεροπλάνα που τις τελευταίες μέρες πραγματοποιούσαν επιχειρήσεις κοντά στα σύνορα με τη Συρία. Γιατί τόση ανυπομονησία; Πιθανότατα επειδή εδώ και ενάμιση μήνα η στρατηγική της Άγκυρας σε σχέση με τη γειτονική της χώρα δεχόταν το ένα πλήγμα μετά το άλλο.

Στις 30 Σεπτεμβρίου η ρωσική πολεμική αεροπορία άρχισε να βομβαρδίζει τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους και άλλων ανταρτικών οργανώσεων εξασφαλίζοντας έτσι την επιβίωση του καθεστώτος Άσαντ, που λίγες μέρες πριν έδειχνε να βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Η τραγωδία της 13ης Νοεμβρίου στο Παρίσι έκανε τα πράγματα ακόμη χειρότερα για την Άγκυρα, καθώς δημιούργησε ρωγμές στο μέτωπο της Δύσης με την αιφνίδια γαλλορωσική προσέγγιση που προκάλεσε.

Την τουρκική δυσφορία ενέτεινε εξάλλου η προέλαση των Κούρδων ανταρτών στη Συρία. Το ΥPG ελέγχει πλέον τη μισή συνοριακή γραμμή με την Τουρκία και φιλοδοξεί πια να κινηθεί δυτικά του Ευφράτη. Ένα ακόμη κομμάτι του παζλ ήταν ο βομβαρδισμός από τη Ρωσία των Τουρκμένων ισλαμιστών ανταρτών που δρουν στη συροτουρκική μεθόριο. "Καταδικάζουμε τις σφοδρές επιθέσεις που επικεντρώνονται στη περιοχή όπου κατοικούν Τουρκομάνοι" τόνισε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσθέτοντας ότι στις περιοχές αυτές κατοικούν "συγγενείς και ομοεθνείς".

Στην πράξη όμως η δήλωση αυτή ισοδυναμούσε περίπου με ομολογία ενοχής, καθώς οι "ομοεθνείς" αυτοί πολεμούν σήμερα στο πλευρό των τζιχαντιστών. Η περιβόητη "10η Μεραρχία", που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της διεθνούς δημοσιότητας με τους πανηγυρισμούς της επειδή σκότωσε τον έναν από τους δύο Ρώσους πιλότους ενώ έπεφτε με το αλεξίπτωτό του συνδέεται άμεσα με την ισλαμική οργάνωση Μέτωπο Αλ Νόσρα, που θεωρείται το παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία.
Δεν ανήκουν όμως στο Ισλαμικό Κράτος, οπότε αυτομάτως κατατάσσονται στις μετριοπαθείς δυνάμεις που εκπαιδεύονται και εξοπλίζονται από τη Δύση. Η κατάρριψη άλλωστε του ρωσικού ελικοπτέρου από αμερικανική αντιαρματική ρουκέτα Tow δίνει άλλες διαστάσεις στη δήλωση του Πούτιν για "πισώπλατη μαχαιριά από συνεργούς των τρομοκρατών".

"Θέλουν να κάνουν το ΝΑΤΟ να υπηρετήσει το Ισλαμικό Κράτος;" διερωτήθηκε στη συνέχεια ο Ρώσος πρόεδρος. Για την Τουρκία του Ερντογάν κάτι τέτοιο θα ήταν ευχής έργο. Γιατί με την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους η Άγκυρα δεν έκανε τίποτε άλλο από το να επιχειρήσει να φέρει τη Δύση σε μετωπική αντιπαράθεση με τη Μόσχα αποτρέποντας έτσι αυτομάτως κάθε σχεδιασμό για τη συγκρότηση ενιαίου μετώπου κατά των τζιχαντιστών.

Ο επιθετικός τόνος του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γιενς Στόλτενμπεργκ μετά το έκτακτο συμβούλιο της Τρίτης έδειχνε να συνδέεται περισσότερο με τις εξελίξεις στην Ουκρανία παρά στη Μέση Ανατολή. "Οπως έχουμε τονίσει επανειλημμένα, είμαστε αλληλέγγυοι με την Τουρκία και υποστηρίζουμε την εδαφική κυριαρχία του κράτους - μέλους μας" τόνισε συνιστώντας παρόλα αυτά "διπλωματία και αποκλιμάκωση".

Παρά τη δημόσια υποστήριξη του Στόλτενμπεργκ, το κλίμα στο συμβούλιο προσέδιδε έντονη ανησυχία για την πρώτη κατάρριψη ρωσικού αεροσκάφους από μέλος της Συμμαχίας εδώ και περισσότερο από 50 χρόνια με πολλά μέλη να εκφράζουν ανοιχτά την κατάπληξη ή και τον εκνευρισμό για την ενέργεια της Άγκυρας.

Η εκλογική νίκη της 1ης Νοεμβρίου ενίσχυσε χωρίς αμφιβολία τη θέση του Ερντογάν παρασύροντάς τον πιθανότατα στο συμπέρασμα ότι τώρα είναι η ώρα για το μεγάλο ξεκαθάρισμα στη Συρία -που στη δεδομένη περίπτωση δεν είναι άλλο από την απομάκρυνση του Άσαντ.

Παρόλα αυτά, οι φιλοδοξίες της Άγκυρας να αναδειχτεί σε μείζονα περιφερειακό παράγοντα γνωρίζουν απανωτές διαψεύσεις: από την ανατροπή του συμμάχου ισλαμιστή Μόρσι στην Αίγυπτο μέχρι τη σταθεροποίηση του εχθρού Άσαντ μέσω της ρωσικής επέμβασης. Υπ' αυτήν την έννοια η κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους από την Τουρκία δεν αποτελεί επίδειξη δύναμης, αλλά μάλλον μια απελπισμένη κίνηση για τη σταθερή υποχώρηση της επιρροής της στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Τρίκκας Μιχάλης-avgi.gr