Μεταλλαγμένα: Απαράδεκτο το νέο νομικό ευρωπαϊκό πλαίσιο

          Του ΝΙΚΟΥ ΠΕΤΤΑΣ

                   Γεωπόνος

            Μέλος ΔΕ ΓΕΩΤ.Ε.Ε.

 Πελοποννήσου & Δυτικής Στερεάς

Η ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014, αποτέλεσε την "κερκόπορτα" για την καλλιέργεια και την χρήση των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (Γ Τ Ο)  και προϊόντων στην Ευρώπη. 

Ο πρώην Υπουργός κ. Μανιάτης, ως προεδρεύων στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος, προώθησε ρυθμίσεις που έμεναν αδρανείς από το 2010, και οι οποίες ουσιαστικά απελευθερώνουν την καλλιέργεια και την τοποθέτηση των ΓΤΟ στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Πρόσφατα, δυσμενή τετελεσμένα και απότοκα της εν λόγω συντονισμένης προσπάθειας της ελληνικής Προεδρίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των πολυεθνικών της αγροβιοτεχνολογίας, αποτελούν το αναθεωρημένο νομικό ευρωπαϊκό πλαίσιο και οι εγκρίσεις κυκλοφορίας των ΓΤΟ. Σχετικά με τις τελευταίες,  στις 24 Απριλίου 2015 εγκρίθηκε η διάθεση στην ευρωπαϊκή αγορά δεκαεπτά γενετικά τροποποιημένων (ΓΤ) τροφίμων και ζωοτροφών και δύο ΓΤ δρεπτών ανθέων. Αυτά προστίθενται στα 58 γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές που έχουν ήδη εγκριθεί να κυκλοφορούν ελεύθερα στην Ευρώπη και καλύπτουν τον αραβόσιτο, το βαμβάκι, την σόγια, την ελαιοκράμβη και το σακχαρότευτλο.

Επίσης, σύμφωνα με την πρόσφατη ευρωπαϊκή νομοθεσία για την καλλιέργεια (Μάρτιος 2015) και την επικείμενη για την κυκλοφορία τους (πρόταση αναθεώρησης στις 22 Απριλίου 2015), όταν ένας ΓΤΟ εγκρίνεται σε επίπεδο ΕΕ για καλλιέργεια ή/και χρήση ως τρόφιμο ή ζωοτροφή ή για άλλη χρήση, τα κράτη έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν σχετικά με το αν θα το επιτρέψουν στην επικράτειά τους. Όπως αναδεικνύεται αμέσως παρακάτω, παραπλανητικά υποστηρίζεται, ότι η διαδικασία επιτρέπει στις εθνικές κυβερνήσεις να έχουν καλύτερο έλεγχο και μεγαλύτερη ελευθερία στον περιορισμό ή στην απαγόρευση των εγκεκριμένων από την ΕΕ ΓΤΟ στην επικράτειά τους.

Ωστόσο, στην πραγματικότητα η άρνηση, τουλάχιστον της χρήσης, των ΓΤΟ καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη εάν όχι αδύνατη. Πράγματι η νέα νομοθεσία προκαλεί σοβαρά έως ανυπέρβλητα εμπόδια στην τεκμηρίωση μέτρων περιορισμού ή απαγόρευσης. Προκειμένου να επιτραπεί στα κράτη μέλη να θεσπίσουν μέτρα εξαίρεσης στην ενιαία ευρωπαϊκή έγκριση, τα ίδια τα κράτη μέλη θα πρέπει αφενός να τα δικαιολογούν και αφετέρου η αιτιολόγηση θα πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά στην επίκληση ‘λόγων δημόσιου συμφέροντος’. Δεν επιτρέπονται αιτιολογήσεις που έρχονται σε σύγκρουση με την ενιαία για την ΕΕ εκτίμηση επικινδυνότητας των ΓΤΟ γιατί αυτή διενεργείται αποκλειστικά από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων και καθορίζεται για όλα τα κράτη μέλη στην απόφαση έγκρισης.

Επιπρόσθετα, τα κράτη μέλη που αιτούνται εξαίρεσης, θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι οι επιδιωκόμενοι περιορισμοί είναι συμβατοί με την αρχή της αναλογικότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων μεταξύ εθνικών και μη εθνικών προϊόντων. Επίσης, οι περιορισμοί θα πρέπει να είναι συμβατοί με την εσωτερική αγορά, ιδίως με τις διατάξεις που απαγορεύουν τους ποσοτικούς περιορισμούς της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων. Τέλος, τα ενδεχόμενα μέτρα των κρατών μελών θα πρέπει να είναι σύμφωνα και με τις υποχρεώσεις της ΕΕ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, υποχρεώσεις οι οποίες είναι εγγενώς εχθρικές σε οποιοδήποτε περιορισμό του εμπορίου.

Σημειώνουμε επίσης ότι και η διαδικασία της έγκρισης των ΓΤΟ παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα αξιοπιστίας. Οι ΓΤΟ λαμβάνουν έγκριση για καλλιέργεια ή/και διάθεση στην αγορά μόνον αφού έχει γνωμοδοτήσει θετικά για την ασφάλειά τους η αρμόδια Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων. Ωστόσο, η Αρχή αποφαίνεται επί της επικινδυνότητάς στην υγεία του ανθρώπου και των ζώων καθώς και στο φυσικό περιβάλλον, αποκλειστικά με στοιχεία που παρέχουν οι ίδιες οι ενδιαφερόμενες εταιρείες από έρευνες που επίσης διεξάγονται αποκλειστικά υπό την άμεση εποπτεία τους. Δηλαδή, ως επί το πλείστον, δεν υπάρχουν ανεξάρτητες μελέτες επαλήθευσης των στοιχείων ασφαλείας, γιατί με ευθύνη των πολυεθνικών τέτοιου είδους μελέτες παρεμποδίζονται.

Διερμηνεύοντας τις τελευταίες δυσμενείς εξελίξεις στο ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο, συμπεραίνουμε ότι δυναμιτίζεται το πολυετές ευρωπαϊκό μορατόριουμ ενάντια στα μεταλλαγμένα, καθεστώς που είχε επιβληθεί από την τεράστια πίεση των ευαισθητοποιημένων πολιτών, των οικολογικών οργανώσεων και της ευρωπαϊκής αριστεράς.  Απαιτείται εγρήγορση και δράση της κοινωνίας των πολιτών και των αδρανών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για την απαγόρευση της καλλιέργειας και της χρήσης των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών και των προϊόντων τους καθώς  και για την διεξαγωγή ανεξάρτητων πολυετών ολοκληρωμένων μελετών για την ασφάλειά τους.