Μουσείο Τυπογραφίας: Η ιστορία της μεσαιωνικής εφεύρεσης του Γουτεμβέργιου φιλοξενείται στα Χανιά

Άποψη ενός τμήματος των ανεκτίμητων θησαυρών του Μουσείου. Πίσω από την πρέσα και τα πιεστήρια είναι αναρτημένα τα εκθέματα του Πατρινού τυπογράφου-γραφίστα Αντώνη Παπαντωνόπουλου.

Μέρος του Μουσείο είναι δύο εκθέσεις που Πατρινού γραφίστα  Αντώνη Παπαντωνόπουλου, που "διηγούνται" τις προσπάθειες του ανθρώπου για επικοινωνία

Το 2012 το Μουσείο επεκτάθηκε σε νέα πτέρυγα για να "στεγάσει" εκθέματα σχετικά με την εξέλιξη των γραφικών τεχνών αλλά και δύο εξαιρετικές εκθέσεις που παρουσιάζουν γνωστές και άγνωστες πτυχές της ιστορίας της τυπογραφίας και της γραφής  φιλοτεχνημένες από τον Πατρινό τυπογράφο – γραφίστα Αντώνη Παπαντωνόπουλο, εκθέσεις που "διηγούνται" ανάγλυφα τις προσπάθειες του ανθρώπου να επικοινωνήσει τις σκέψεις του, από την προϊστορία μέχρι και σήμερα. 

Η εκθέσεις αυτές είχαν φιλοξενηθεί στην αγγλικανική εκκλησία της Πάτρας στην Αγίου πριν αρκετό καιρό. 

Ο λόγος για την ιστορία της Τυπογραφίας, της πανέξυπνης αυτής εφεύρεσης  που "φιλοξενεί" το Μουσείο Τυπογραφίας, της εφημερίδας "Χανιώτικα Νέα", που βρίσκεται στα Χανιά της Κρήτης, στο Βιοτεχνικό Πάρκο Σούδας.

Εκεί επίσης φιλοξενείται φωτογραφικό αντίγραφο του χειροκίνητου πολυγράφου της πατραϊκής οργάνωσης ΚΟΕ (Κομμουνιστικής Οργάνωσης Ελλάδας) που στην αλήστου μνήμης επταετία χρησιμοποιήθηκε για την έκδοση πολλών αντιδικτατορικών εντύπως, ο οποίος εκτέθηκε στην επετειακή εκδήλωση για τα 40 χρόνια από την δικτατορία, στο Αρσάκειο Πάτρας, στις 21 Απριλίου 2007 από την τ. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αχαΐας σε συνεργασία με την ΕΣΔΙΑ ν. Αχαΐας (Εταιρεία Συλλογής Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων)  και που παρουσιάζεται στο εξώφυλλου του λευκώματος “Αντιδικτατορικός Τύπος Αχαΐας” έκδοση Δεκέμβριος 2007, των παραπάνω φορέων, που συμπεριλαμβάνει όλα τα φύλλα των παράνομων αντιδικτατορικών εκδόσεων των εφημερίδων “ΑΧΑΓΙΑ” και “AΓΩΝΙΣΤΗΣ”.

Πριν προχωρήσω παρακάτω, πρέπει να σημειώσω ότι ο αείμνηστος τυπογράφος, ιδιοκτήτης εκδοτικού τυπογραφείου στην Πάτρα, πριν χρόνια έχει προσφέρει μέρος των ιδιόκτητων εγκαταστάσεών του στον Δήμο Πατρέων για να ξεκινήσει  την συγκρότηση ανάλογου με των Χανίων μουσείο.   

Το άρθρο που ακολουθεί αναφέρεται ειδικότερα στην λειτουγεία του Μουσείου των Χανείων:

 

Μυούνται στα μυστικά της Τυπογραφίας.

Της ΜΑΡΙΑΣ ΜΥΣΤΑΚΙΔΟΥ
mariamystakidou@gmail.com
Φωτογραφίες: Παύλος Μπουζάκης

Ήταν το 1434 όταν ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος, ένας αμφιλεγόμενος αλλά εξαιρετικά πείσμων Γερμανός ξεκίνησε να πειραματίζεται σοβαρά με κινητά στοιχεία, μίγματα για μελάνια και μια αγροτική πρέσα.  Στο μυαλό του είχε καρφωθεί η ιδέα ενός ακατόρθωτου -για την εποχή- άθλου: να τυπώσει βιβλία. Αλλά πρώτα, έπρεπε να καταφέρει να μετατρέψει την πρέσα σε μηχάνημα εκτύπωσης.

Χρειάστηκαν περισσότερα από 20 χρόνια, πολλές προσπάθειες, ακόμα περισσότερες αποτυχίες και  καταστροφικοί... επαχθείς δανεισμοί από "φίλους" αλλά το 1455 ο Γουτεμβέργιος τα κατάφερε. Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε -παγκοσμίως- ήταν η Βίβλος. Και σηματοδότησε την αρχή μιας δυναμικής επανάστασης που έβγαλε την γνώση από τα σπίτια των πλουσίων και τα μοναστήρια και την τοποθέτησε εκεί που έπρεπε να βρίσκεται από την αρχή: στα χέρια των πολλών.

 "Ο άνθρωπος που έχει μια καινούργια ιδέα είναι ένας παράξενος μέχρι η ιδέα να πετύχει."   (Mark Twain, 1835-1910, Αμερικανός συγγραφέας).

Η ιδέα τελικά "πέτυχε" στο Μάιντς της Γερμανίας, μέσα στο ταπεινό εργαστήριο του Γουτεμβέργιου. Εκεί δημιουργήθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά η λαμπρότερη μηχανή όλων των εποχών: το μηχανικό πιεστήριο. Και ήταν στο εργαστήριο αυτό που την ίδια στιγμή γεννήθηκε κάτι ακόμα σημαντικότερο: η Τυπογραφία.

Από εκεί και μετά όλα έγιναν με φρενήρεις ρυθμούς: Τα βιβλία έμπαιναν σε κάθε σπίτι, οι τεχνικές εξελίσσονταν γοργά, εικόνες μπορούσαν επίσης να αναπαραχθούν, κυκλοφόρησαν οι πρώτες εφημερίδες...

Αλλιώτικο από τα άλλα μουσεία

Την ιστορία της πανέξυπνης αυτής εφεύρεσης "φιλοξενεί" το Μουσείο Τυπογραφίας, της εφημερίδας "Χανιώτικα Νέα", που βρίσκεται στα Χανιά της Κρήτης, στο Βιοτεχνικό Πάρκο Σούδας.

Το μοναδικό Μουσείο Τυπογραφίας στην Ελλάδα δεν θα μπορούσε παρά να είναι τόσο διαφορετικό, όσο και η τέχνη που παρουσιάζει. Εδώ, μικροί και μεγάλοι επισκέπτες καλούνται να αγγίξουν τα εκθέματα και να συμμετέχουν ενεργά στις ξεναγήσεις.

Πρόκειται για ένα Μουσείο αφιερωμένο αποκλειστικά σε κάθε βήμα της Τυπογραφίας, από τη γέννησή της μέχρι και στις μέρες μας, αλλά και στην ανθρώπινη προσπάθεια να διαφυλάξει με κάθε τρόπο τη γνώση όλων των εποχών.

"Εμπνευστής" του Μουσείου Τυπογραφίας είναι ο Γιάννης Γαρεδάκης, που μαζί με τη γυναίκα του Ελένη, οραματίστηκαν και "έστησαν" το μοναδικό αυτό Μουσείο. Εξάλλου, η πλειονότητα των εκθεμάτων είναι αγορασμένα από τον ίδιο, από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, μετά από άκοπες προσπάθειες εντοπισμού τους.

Το Μουσείο εγκαινιάστηκε το 2005 και σε αυτό "στεγάζονται" -εκτός των άλλων- περίτεχνα τυπογραφικά πιεστήρια,  μηχανήματα, εργαλεία και εκατοντάδες αντικείμενα που "διηγούνται" με τον δικό τους ιδιαίτερο τρόπο μια πορεία που έφερε τα πάνω κάτω στην ροή της ιστορίας. Επίσης, στο Μουσείο οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν σπάνια βιβλία και εφημερίδες,  πολύτιμες λιθογραφίες, χειρόγραφα, και ένα σωρό ακόμα εκθέματα σχετικά με τη μεγαλύτερη -ίσως- εφεύρεση όλων των εποχών.

Το 2012 το Μουσείο επεκτάθηκε σε νέα πτέρυγα για να "στεγάσει" εκθέματα σχετικά με την εξέλιξη των γραφικών τεχνών αλλά και δύο εξαιρετικές εκθέσεις που παρουσιάζουν γνωστές και άγνωστες πτυχές της ιστορίας της τυπογραφίας και της γραφής  φιλοτεχνημένες από τον Πατρινό τυπογράφο – γραφίστα Αντώνη Παπαντωνόπουλο, εκθέσεις που "διηγούνται" ανάγλυφα τις προσπάθειες του ανθρώπου να επικοινωνήσει τις σκέψεις του, από την προϊστορία μέχρι και σήμερα.

Μουσείο για να μυηθούν τα παιδιά

"Το Μουσείο Τυπογραφίας δημιουργήθηκε ακριβώς για να γνωρίσουν οι μικρότεροι, αλλά και για να θυμηθούν οι μεγαλύτεροι, κάτι που ίσως έχουμε ξεχάσει στην ...ταχύτητα της καθημερινότητας. Και αυτό είναι η διαδικασία δημιουργίας ενός βιβλίου, μιας εφημερίδας. Η γοητεία και η μοναδική μυρωδιά του χαρτιού, η αίσθηση που έχει το βιβλίο στα χέρια μας, αλλά ακόμα και η "εφήμερη" χαρά του να ξεφυλλίζουμε κάθε πρωί την εφημερίδα μας. Όλα αυτά είναι στοιχεία συνυφασμένα με τις ζωές μας. Και εκείνο που οφείλουμε, είναι ένα κομμάτι  αυτής της γοητείας, αυτής της "μαγείας" να "περάσει" και στις  νέες γενιές," μας λέει η διευθύντρια του Μουσείου, 'Ελια Κουμή.

Από τις πρώτες μέρες λειτουργίας του, το Μουσείο επισκέπτονται και πολλά σχολεία. "Τα παιδιά, γίνονται για λίγο "μικροί" τυπογράφοι και χειρίζονται μαζί με το προσωπικό του Μουσείου αυθεντικά μηχανήματα του 19ου αιώνα που χρησιμοποιούνταν για να τυπώνουν βιβλία,  εφημερίδες, κάρτες κλπ. Παρακολουθούν βίντεο σχετικά με το πως τυπώνονται οι εφημερίδες, πως γίνεται η βιβλιοδεσία, και παράλληλα γίνεται επεξηγηματικός διάλογος με τον υπεύθυνο του Μουσείου που αποκαλύπτει στους μικρούς επισκέπτες όλα τα ...μυστικά της Τυπογραφίας".

"Εκείνο που μένει ανεξίτηλα χαραγμένο στη σκέψη των παιδιών, ακόμα και αν ξεχάσουν τα πάντα από όσα άκουσαν στο Μουσείο, είναι πως τα βιβλία και οι εφημερίδες δεν είναι αδιάφορα, άψυχα αντικείμενα, αλλά ζωντανοί οργανισμοί, Και ως τέτοιοι αξίζουν την προσοχή και την φροντίδα μας", λέει η Ε. Κουμή που εξηγεί ότι κάθε επίσκεψη σχολείου, εκτός από την ξενάγηση, εμπεριέχει και συγκεκριμένα εκπαιδευτικά προγράμματα ανάλογα με την ηλικία των παιδιών.

"Διαρκώς τα εκπαιδευτικά προγράμματα ανανεώνονται με στόχο το Μουσείο να είναι πάντα επίκαιρο και κοντά στα παιδιά. Δεν θα μπορούσε εξάλλου να γίνει και αλλιώς. Ένα Μουσείο αφιερωμένο σε μια "ζωντανή" τέχνη που συνεχίζει να εξελίσσεται, οφείλει να προχωρά μαζί της", καταλήγει.

Για επισκέπτες που έχουν "ειδικότερα" ενδιαφέροντα, θησαυρός είναι η βιβλιοθήκη του Μουσείου, γεμάτη με βιβλία του 16ου αιώνα, χάρτες, λιθογραφίες, αντίτυπα από εφημερίδες και περιοδικά που κυκλοφόρησαν τον 19ο αιώνα,  αλλά και εκατοντάδες εκδόσεις - ελληνικές και ξένες – σχετικές με την ιστορία και τις διάφορες τεχνικές που σχετίζονται με την Τυπογραφία.

Η διαδικασία εμπλουτισμού των εκθεμάτων δεν σταματά ποτέ. "Και εκτός από τις αέναες έρευνες του Γ. Γαρεδάκη, που καταλήγουν συνήθως στον εντοπισμό και αγορά νέων εκθεμάτων, συγκινητικές είναι και οι δωρεές από φίλους του Μουσείου ανά Ελλάδα, οι οποίοι προσφέρουν με αγάπη τους προσωπικούς τους θησαυρούς" λέει η Ελια Κουμή.

"Τελευταίο μας απόκτημα είναι οι περισσότερες από είκοσι ανεκτίμητης αξίας εκδόσεις που πρόσφατα δώρισε ένας Χανιώτης, ο Κώστας Τζωρτζάκης και κατέχουν πλέον περίοπτη θέση στο Μουσείο. Η ιδιαιτερότητα των βιβλίων αυτών, που χρονολογούνται τον 16ο και 17ο αιώνα είναι ότι προέρχονται κυρίως από την Βενετία, κυριότερο εκδοτικό κέντρο για τις ανάγκες των Ελλήνων μέχρι και τα μέσα του 19ου αιώνα".

Επισκέψεις και πληροφορίες

Το "Μουσείο Τυπογραφίας",  ξεκίνησε από 1η Ιουνίου το θερινό πρόγραμμα επισκέψεων. Θα είναι ανοιχτό για το κοινό:

-Κυριακή, Τρίτη και Πέμπτη: 10.00-14.00
-Τετάρτη και Παρασκευή: 10.00-14.00 και 18.00-21.00 
-Δευτέρα,  Σάββατο και επίσημες αργίες το Μουσείο Τυπογραφίας θα είναι κλειστό.
-Για οργανωμένα γκρουπ, σχολεία, ή ακόμα και έκτακτες επισκέψεις μπορείτε να τηλεφωνείτε στο 28210 51003 ή στείλτε e-mail στο: info@typography-museum.gr

 και το typographymuseum@gmail.com
-Επίσης, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Μουσείου στο  www.typography-museum.gr

ή τη σελίδα του στο facebook  www.facebook.com/MouseioTypographias.