«Δεν είχα ποτέ φανταστεί τι σημαίνει προσφυγιά»

Της ΤΙΝΑΣ Γ. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ(*)

                      Εκπαιδευτικός

Το δίκτυο «χρυσοπράσινο φύλλο»  ξεκίνησε το 1994 με πρωτοβουλία και κατάθεση πρότασης οργάνωσης και περιεχομένου από τους εκπαιδευτικούς Γιώργο Φαραγγιτάκη και Χρήστο Γεωργιάδη και εγκρίθηκε από τα Υπουργεία Παιδείας των δύο χωρών. Πρόκειται για ένα δίκτυο σχολείων α/θμιας και β/θμιας εκπαίδευσης   από  την Ελλάδα και την Κύπρο, που η θεματολογία του  αφορά σε θέματα  περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, ενώ η παράλληλη ανάπτυξη πολιτιστικών και κοινωνικών εκδηλώσεων έχει συμβάλει στη διαμόρφωση εξαιρετικά ποιοτικού κλίματος συνεργασίας μεταξύ των δυο χωρών.

Το 1995 ως αποσπασμένη τότε στο Τμήμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Δ/νσης Π.Ε. Αχαΐας ήρθε στα χέρια μου το έγγραφο του Υπ. Παιδείας  με την περιγραφή του δικτύου «Χρυσοπράσινο φύλλο», το  οποίο κοινοποιήθηκε στα σχολεία του νομού μας. Είχα μεγάλη την απορία ποια σχολεία μας θα αποδέχονταν την πρόκληση-πρόσκληση. Και το 1^ο Δ.Σ. Ακράτας ήταν το μοναδικό στο νομό μας που συμμετείχε στο δίκτυο.

Το 1996 πραγματοποιήθηκε στο Κ.Π.Ε. Ακράτας η προπαρασκευαστική συνάντηση του  δικτύου με τους εκπαιδευτικούς Ελλάδας και Κύπρου, που θα έπαιρναν την διετία εκείνη  μέρος στο πρόγραμμα. Είχα την τύχη να παρευρίσκομαι σε αυτή την συνάντηση και θυμάμαι  τον ενθουσιασμό και την πίστη του καλού συνεργάτη  κου Γ.Φαραγγιτάκη, ο οποίος  έφερε όλο το βάρος του εγχειρήματος,  καθώς το «Χρυσοπράσινο φύλλο» ήταν το πρώτο διεθνές δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

Από τότε κύλησε πολύ νερό στ΄ αυλάκι και ήδη το «Χρυσοπράσινο φύλλο»  μετρά 23 χρόνια ζωής με χιλιάδες μαθητών να έχουν πάρει μέρος σε αυτό.

23 χρόνια μετά από την έναρξη του δικτύου, έρχεται η πρόσκληση εκ μέρους της «Αχαιών ακτή», να συμμετέχω στην παρουσίαση του βιβλίου της Αναστασίας Ευσταθίου με τίτλο «Οι χρυσοπράσινοι φίλοι μου, Καμή». Πριν ανοίξω το βιβλίο, πριν διαβάσω οτιδήποτε άλλο πλην του τίτλου, έρχεται στο μυαλό μου το γνωστό μου δίκτυο. Εκτιμώντας την Αναστασία και το συγγραφικό έργο της, αποδέχτηκα μετά χαράς την πρόσκληση.

Να ΄μαι λοιπόν εδώ απόψε να μιλήσω για ένα βιβλίο που καταγράφει ό,τι πιο όμορφο μπορεί να προκύψει από εμπνευσμένους δασκάλους που με πίστη και όραμα οδηγούν τους μαθητές τους. Μαθητές από το Δημοτικό σχολείο  της Ακράτας  και  μαθητές  από το Δ. Σ.Φώτης Πίττας Δάσους Άχνας  Αμμοχώστου. Μαθητές Ε’ και ΣΤ΄  καλούνται να «ανταλλάξουν εργασίες, να μοιραστούν γνώσεις από την τοπική τους  ιστορία, να επικοινωνήσουν κι αυτή η επικοινωνία να είναι η πιο σπουδαία από το τι θα μάθαιναν μέσα από αυτή τη συνεργασία.

Έτσι δυο περιαστικά δάση γίνονται η αφορμή ενός καταπληκτικού ταξιδιού μαθητών και εκπαιδευτικών.

Είναι σπουδαία η ιδέα της Τασίας να συγκεντρώσει καταρχήν, όλο αυτό το υλικό, να το επεξεργαστεί και με την μαγική της πένα να μας προσφέρει  αυτό το  θαυμάσιο βιβλίο.

Πρόκειται για ένα εφηβικό μυθιστόρημα, που όμως έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και για μας τους μεγαλύτερους. Η  Αναστασία, μια από τις μαθήτριες του σχολείου της Ακράτας, μέσα από τις σελίδες του προσωπικού της ημερολογίου, που το έχει ονομάσει «Καμή» από τα αρχικά των λέξεων «Καλό μου ημερολόγιο», αφηγείται  όχι μόνο την προσωπική της εμπειρία από την επαφή της με τους συμμαθητές της στην  Άχνα της Κύπρου, αλλά και των συμμαθητών της, καλύπτοντας  μια χρονική περίοδο 8 ετών με μεγάλα διαλείμματα και συνταρακτικές αλλαγές σε επίπεδο προσωπικό και εθνικό.

Πρωταγωνιστές του εφηβικού αυτού βιβλίου γίνονται  οι πραγματικές μαρτυρίες οικογενειών Κυπρίων, το συναισθηματικό δέσιμο, τα εφηβικά όνειρα, οι αγωνίες  και η παντοτινή φιλία που αναπτύσσεται ανάμεσα στους μαθητές του 1^ου Δ. Σ. Ακράτας  και του Δ.Σ.  «Φώτης Πίττας  Δάσους Άχνας» Αμμοχώστου.

Όπως σημειώνει στις σελίδες του ημερολογίου της  «Καμή» η Αναστασία Ελευθερίου «δεν είναι μόνο η γνωριμία με τους φίλους Κυπρίους. Δεν είναι μόνο τα γράμματα, τα ημερολόγια τοίχου, οι μαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις,  η εφημεριδούλα, οι εργασίες που μας στέλνουν. Είναι όλα μαζί. Μοιάζουν όλα με μικρές ψηφίδες, που η καθεμιά έχει την δική της αξία, που περιμένουν να μπουν στη θέση τους για να μας αποκαλυφθεί το μεγάλο ψηφιδωτό της Κύπρου. Σε αυτό το έργο τέχνης χωρά όλη η ιστορία, η παράδοση ,το φυσικό περιβάλλον. Κι όλα αυτά είναι πλαισιωμένα με τη χρυσοπράσινη κορδέλα της φιλίας μας».

Το βιβλίο το διάβασα δυο φορές. Την πρώτη το ρούφηξα ως αναγνώστης που με περιέργεια καταπιάνεται μ΄ ένα καινούριο βιβλίο. Στην δεύτερη ανάγνωση και ίσως λόγω της διαστροφής του επαγγέλματος, καθώς είμαι κι εγώ εκπαιδευτικός, μπόρεσα να διακρίνω την αβίαστη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών μέσα από τρόπους που σας διαβεβαιώνω δεν είναι πάντα εύκολοι για μας τους εκπαιδευτικούς. Η βιωματική μάθηση χρειάζεται όραμα και δύναμη ψυχής. Πόσο μάλλον όταν το θέμα που καταπιάνεσαι με τους μαθητές σου, αγγίζει  ανθρώπινες ιστορίες, ιστορίες βουβού πόνου,  που δεν τις διαβάζεις στις εφημερίδες, δεν τις ακούς διαμορφωμένες στις ειδήσεις αλλά είναι οι προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων, που αν και μακριά σου γίνονται φίλοι σου και τις μοιράζονται μαζί σου. ‘Όλη αυτή η εμπλοκή μνήμης και  πραγματικότητας υφαίνουν μια άλλη προσέγγιση στα μάτια των παιδιών που «μαθαίνουν πράγματα που αποθηκεύονται μέσα τους ήσυχα και σιωπηρά». Κι αυτό είναι στ΄ αλήθεια πολύ μαγικό.

Όπως ξετυλίγονται οι σελίδες του «Καμή» παρακολουθούμε πώς οι πρώτες απλές τυπικές ανταλλαγές επιστολών των μαθητών των δυο σχολειών «το παιχνίδι της αλληλογραφίας» εξελίσσονται σε καταθέσεις ψυχής, δημιουργώντας δυνατές  φιλίες και σχέσεις ζωής . Πώς «οι εικόνες» από τις αφηγήσεις των ανθρώπων της Άχνας  γράφουν στην ψυχή των παιδιών της Ακράτας καθώς την ιστορία δεν την  διαβάζουν από βιβλία, αλλά «κλείνουν τα μάτια και αφήνονται να ζήσουν μαζί τους» τις στιγμές του πόνου, των δυσκολιών ,του αγώνα για την επιβίωση και την ατέρμονη προσπάθεια για την απελευθέρωση.

 «Δεν είχα ποτέ φανταστεί τι σημαίνει προσφυγιά, τι σημαίνει ξεριζωμός, τι σημαίνει διχοτόμηση. Τι σημαίνει να γράφεις ιστορία με το δράμα της προσωπικής σου ζωής».

34 χρυσοπράσινα φυλλαράκια συναντήθηκαν σε αυτό το ταξίδι μνήμης. Συναντήθηκαν  στην Ακράτα . Συναντήθηκαν στην Κύπρο. Ταξίδεψαν με την καρδιά και το νου.  Μοιράστηκαν όμορφες στιγμές και βίωσαν έντονες συγκινήσεις , που στις παιδικές ψυχές έγραψαν ακόμα πιο έντονα. «Αντιμετώπισαν την ιστορία κατάματα» και όσα έμαθαν για το παρελθόν είναι σπόροι που θα φυτρώσουν στον κήπο του μέλλοντος ,του δικού τους μέλλοντος. Και τα χρυσοπράσινα φυλλαράκια της Άχνας και της Ακράτας  θα το καλλιεργήσουν αυτό το χωράφι της μνήμης και της ευθύνης.

Τασία σ΄ ευχαριστούμε!

__________

(*) Χαιρετισμός στην παρουσίαση του βιβλίου της Αναστασίας Ευσταθίου «Οι χρυσοπράσινοι φίλοι μου, Καμή» στις 18-5-2018 στην αίθουσα του Δημοτικού Μουσείου Λαϊκής Τέχνης, στο παλαιό Δημοτικό Νοσοκομείο Πάτρας