Στα «Ενθέματα» της ΑΥΓΗΣ σήμερα Κυριακή

 

Για το νόμο κατάσχεσης των υπαρχόντων των προσφύγων στη Δανία, την COSCO και τον Πειραιά, την λογοκρισία στο Εθνικό, τον Θανάση Τζαβάρα κ.α‏

Στα «Ενθέματα» σήμερα Κυριακή 24 Ιανουαρίου

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis)

και στο twitter: @enthemata

Κείμενα των: Δημήτρη Τσέκερη, Κωστή Χατζημιχάλη, Ρίκας Μπενβενίστε, Θανάση Καράβατου, Θανάση Τζαβάρα, Δημήτρη Χριστόπουλου, Στρατή Μπουρνάζου, Νίκου Φίλη, Βασίλη Κρεμμυδά

Δανία: Η «κατάσχεση των υπαρχόντων» των προσφύγων. O Δημήτρης Τσέκερης σκιαγραφεί το πλαίσιο που πάρθηκε η απόφαση της δανέζικης κυβέρνησης και την σχολιάζει. «Ο βασικός πυλώνας και η λογική του συγκεκριμένου νομοσχεδίου δεν έγκειται αμιγώς στο οικονομικό του σκέλος και την κατάσχεση των υπαρχόντων των προσφύγων (άλλωστε, αυτό θα αποφέρει ψίχουλα από ταμειακής άποψης), αλλά στο να εντυπωθεί σε όλους τους ενδιαφερόμενους πως η Δανία δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι επιλογή για να κάνει κάποιος αίτηση ασύλου. Ένα δεύτερο στοιχείο, που αποτελεί πυρήνα του συγκεκριμένου νομοσχεδίου, είναι η μη δυνατότητα επανένωσης οικογενειών για έως και τρία χρόνια (προηγουμένως ήταν έως ένα χρόνο). Όπως καταλαβαίνουμε, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες σε πολλές περιπτώσεις ταξιδεύουν χώρια, έχοντας ως αποτέλεσμα να μένουν χώρια γυναίκες και παιδιά για μεγάλες περιόδους σε εμπόλεμες ζώνες, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό ».

Η άυλη αξία του Πειραιά. Γιατί η COSCO θέλει όλο τον Πειραιά κι όχι μόνο τα κοντέινερ. Του Κωστή Χατζημιχάλη. «Το πέμπτο χαρακτηριστικό της άυλης αξίας και βασικό κίνητρο για τους Κινέζους αποτελεί το γεγονός ότι ο Πειραιάς, εκτός από δυναμικό μεταφορικό κέντρο για εμπορευματοκιβώτια, αποτελεί και λιμάνι πολλαπλών χρήσεων/χρηστών με δραστηριότητες που εκτείνονται τόσο στις εμπορικές όσο και στις επιβατικές μεταφορές. Είναι το μεγαλύτερο λιμάνι ακτοπλοΐας στην Ευρώπη με ετήσια κίνηση άνω των 15,5εκατ. Επιβατών, ενώ παράλληλα αποτελεί σημαντικό λιμάνι κρουαζιέρας (port of call & homeport) απ’ όπου διακινούνται ετησίως πάνω από 2εκ. επιβάτες, με προβλέψεις για διπλασιασμό της κίνησης. Στην ευρύτερη ζώνη λειτουργεί η σημαντικότερη συγκέντρωση ναυπηγοεπισκευαστικών επιχειρήσεων της χώρας με ειδικευμένο προσωπικό. Αν προστεθεί και το real estate, οι πολλαπλές χρήσεις αυξάνονται. Αυτή η διαφοροποίηση και η ποικιλία προϊόντων, εξειδικευμένων και επικεντρωμένων σε συγκεκριμένες αγορές, επιτρέπει στο λιμενικό σύστημα να είναι πιο ευέλικτο και προσαρμόσιμο, τόσο στις αλλαγές της ζήτησης όσο και στις μεταβολές του εξωτερικού περιβάλλοντος. Ενδεχόμενη ύφεση σε ένα τομέα δραστηριότητας, μπορεί να αντισταθμιστεί από τη σταθερότητα ή την ανάπτυξη μιας άλλης δραστηριότητας. Έτσι, η υφιστάμενη ευέλικτη εξειδίκευση του Πειραιά, επιτρέπει μεγαλύτερη διαφοροποίηση στη παραγωγή του λιμενικού προϊόντος και άρα τη μεγαλύτερη διασπορά του κινδύνου και των εσόδων του λιμένα για τη διατήρηση της κερδοφορίας βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα».

Αυτοί που επέζησαν και αυτοί που χάθηκαν. «Ο καιρός έχει ωριμάσει για μια νέα ιστορία της εξόντωσης των Εβραίων της Ελλάδας». Η Ρίκα Μπενβενίστε μιλάει για το βιβλίο της «Αυτοί που επέζησαν» και την ιστορία των Ελλήνων Εβραίων. «Αυτοί που χάθηκαν, δηλαδή δολοφονήθηκαν ή εξοντώθηκαν, συνιστούν την πλειονότητα των εκτοπισμένων. Η εκτόπιση των Εβραίων με τρένα σε προορισμούς χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο τους, αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό της διαδικασίας του διωγμού τους που καταλήγει στον θάνατο. Σκοπός και κανόνας των ναζιστικών διώξεων ήταν ο θάνατος. Από την άλλη πλευρά, το καθεστώς του τρόμου, οι στερήσεις που επιβλήθηκαν και τα φυλετικά μέτρα εναντίον των Εβραίων, ξεδιπλώνονται σε μια χρονική διάρκεια που λειτουργεί παρελκυστικά, παραπλανητικά για όλους: Οι άνθρωποι προσαρμόζονται, συνηθίζουν να ζουν με λιγότερο και ακριβότερο φαγητό, χωρίς ραδιόφωνο, με λογοκριμένες εφημερίδες, ο φόβος γίνεται καθημερινότητα, η βία και οι εκτελέσεις δεν εκπλήσσουν. Όλα αυτά τα «ανάποδα» της ελεύθερης ζωής γίνονται καθημερινότητα. Αυτή είναι η «ανώμαλη κανονικότητα». Από ένα χρονικό σημείο και έπειτα, οι διώξεις επιτείνονται, ο ρυθμός επιταχύνεται και ξεκινά η διαδικασία της εκτόπισης. Τότε μια νέα «ανώμαλη κανονικότητα» αφορά εκείνους που ζουν σε μια πόλη χωρίς Εβραίους. Διόλου «κανονικό» να έχει «αδειάσει» το ένα τρίτο των σπιτιών, να «λείπουν» συμμαθητές και γείτονες. Οι άνθρωποι προσαρμόζονται και πάλι, κάποιοι με οδύνη, αρκετοί με ιδιοτελή ευκολία».

Θανάσης Τζαβάρας (1933-2016): διανοούμενος, ανατρεπτικός και αναγεννησιακός. Δύο κείμενα

Αποχαιρετώντας τον Θανάση Τζαβάρα, του Θανάση Καράβατου. «Γνωριστήκαμε στο Παρίσι, μα η φιλία μας μέστωσε στη Θεσσαλονίκη, εκεί όπου, στα πρώτα χρόνια της επανόδου του από τη Γαλλία, μοίρασε αφειδώλευτα τη γνώση και το ήθος του στην ψυχιατρική και την ψυχολογία του ΑΠΘ, το μεστό και γλαφυρό του μάθημα, την αυστηρότητα των επιχειρημάτων και, συνάμα, το χιούμορ του με το οποίο έντυνε την αψάδα των θέσεων που υπερασπιζόταν με θέρμη. Να, όπως εκείνο το ευφυολόγημά του για την «ψυχανάλυση στη χώρα του υπαρκτού φροϋδισμού», την ψυχανάλυση στις ΗΠΑ. Κι όπως όταν, με θλίψη, παρατηρούσε τη σταδιακή μετατροπή του γιατρού σε βιαστικό τεχνοκράτη που παραμελεί την κλινική, που δεν μιλά και προ παντός δεν ακούει, αθροίζοντας απλώς εργαστηριακά ευρήματα, τότε αυτός τόνιζε, με πικρό χιούμορ, πως η ψυχιατρική είναι η «τελευταία» κλινική ιατρική ειδικότητα, επειδή (μπορεί να) σέβεται τον βασικό πυρήνα της ιατρικής, τη σχέση του γιατρού με τον άρρωστο. Ναι, η ψυχιατρική οφείλει να καρπωθεί όσα θετικά προσφέρουν οι νέες γνώσεις και τεχνολογίες, αλλά ας μην την απορροφήσει ο άκαμπτος τεχνοκρατισμός».

Δοκίμιο περί της επιούσιας υγείας και της θεραπείας από πάσα νόσο, του Θανάση Τζαβάρα (αποσπάσματα). «Βουκολική σκηνή, που εκτυλίσσεται σε πολλαπλά αντίτυπα, σε χιλιάδες ιατρεία, εξωτερικά ιατρεία, εφημερεύοντα νοσοκομεία, κλπ. Εμφανίζεται ένα αξιοπρεπές ζεύγος, περί τα εξήντα και οι δύο, για να λάβουν κάποιες οδηγίες και κάποια απαραίτητα χαρτιά μετά από μία εύκολη επέμβαση. Τους σταματάει στον διάδρομο νεαρός φέρελπις ιατρός και απευθυνόμενος σε έναν από τους δύο περιγράφει ανερυθριάστως τα κρυφά προβλήματα υγείας που έχει στον συνοδό και όχι στον πάσχοντα, έστω και αν αυτός ο πάσχων είναι εν εγρηγόρσει, με σπουδές ιατρικής και πλήρη επίγνωση των τεκταινομένων. Αφού ο νεαρός ιατρίδης πει ότι δεν επιτρέπεται να…, ο πάσχων, ο ενήλιξ, ο εν εγρηγόρσει, κλπ., κλπ. του υπογραμμίζει ότι είναι παρών, ότι ακούει τα περί της υγείας του και είναι σε θέση να κατανοήσει τη σοβαρότητα και να πάρει τις απαραίτητες αποφάσεις. Το ηθικό δίδαγμα αυτής της μικρής σκηνής είναι ότι άπαξ και θεωρηθείς άρρωστος, κατοχυρώνεσαι ως παλίμπαις και δεν έχεις ούτε δικαίωμα να ξέρεις ούτε δυνατότητα να καταλάβεις, ούτε πιθανότητα να αποφασίσεις για την ίδια σου τη ζωή».

Οι μαύρες τρύπες της Τουρκικής Δημοκρατίας. Ο Δημήτρης Χριστόπουλος περιγράφει την κατάσταση στην Τουρκία μετά την επίσκεψη του στη χώρα ως μέλος αντιπροσωπείας της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. «Η κατάσταση στην Τουρκία δεν προσφέρεται για αισιόδοξες αναγνώσεις. Η χώρα έχει μπει σε τροχιά όπου το κράτος αδυνατεί να χαλιναγωγήσει τη βία του. Κράτος χωρίς βία δε γίνεται, αλλά κράτος βίας δεν είναι βιώσιμο. Πριν τέσσερις αιώνες, ο Σπινόζα έγραφε στις περίφημες Πραγματείες του πως οι ελευθερίες των πολιτών δεν αντιβαίνουν στον απόλυτο χαρακτήρα του κράτους. Ο μεγάλος φιλόσοφος επεσήμανε πως, αντίθετα, ένα κράτος που περιορίζει τις ελευθερίες αυτές έχει λόγους να φοβάται: «είναι κράτος μερικό και σχετικό», έλεγε. Όσο πιο τυραννικό και καταπιεστικό είναι ένα κράτος όσο περισσότερο περιορίζει τις πολιτικές ελευθερίες τόσο πιο αδύναμο είναι κατ’ ουσίαν και, κατά τον Σπινόζα, τόσο πιο κοντά στην καταστροφή του βρίσκεται. Έτσι, ένα τυραννικό και καταπιεστικό καθεστώς μπορεί να παρουσιάζεται ως ισχυρό, αλλά στην πραγματικότητα είναι αδύναμο και ασταθές. Γι’ αυτό και το αληθινά δυνατό κράτος είναι εκείνο που παραχωρεί στους πολίτες του όσο το δυνατόν ευρύτερη ελευθερία γνώμης και έκφρασης».

Χωρίς καμιά ισορροπία. Το κατέβασμα της παράστασης στο Εθνικό. Ο Στρατής Μπουρνάζος σχολιάζει την απόφαση της Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης του Εθνικού Θεάτρου. «Στη δημόσια διαμαρτυρία, τον τόνο έδωσε μια εντελώς οπισθοδρομική αντίληψη περί τέχνης και ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης. Και, επίσης, πρωτόγονη. Γιατί, τι άλλο είναι η άποψη ότι αν σε μια παράσταση χρησιμοποιούνται κομμάτια μιας μαρτυρίας του Σ. Ξηρού, αυτό σημαίνει υιοθέτηση των απόψεών του και απολογία της τρομοκρατίας; […]Είναι δύσκολο, αν δεν θέλουμε να χάσουμε το μέτρο, να πιστέψουμε ότι οι απειλές ήταν τέτοιες που ανάγκασαν το Θέατρο να ματαιώσει την παράσταση. Παρά τις διάχυτες αντιδράσεις, δεν είχαμε ενδείξεις για καταστάσεις Χυτηρίου του 2012 (όπου οι συντελεστές, με τους Χρυσαυγίτες απέξω, έδωσαν, μην το ξεχνάμε, τη μάχη για τρεις βδομάδες). Άλλωστε, το καθήκον του Εθνικού, όπως και της κυβέρνησης, θα ήταν να διασφαλίσει την παράσταση, όχι να το βάλει στα πόδια».

27 Ιανουαρίου, ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Η ομιλία του Νίκου Φίλη στη Βουλή για την Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος. «Οι Ναζί προχώρησαν στις ακραίες λογικές της συνέπειες, χρησιμοποιώντας τη γνωστή γερμανική μεθοδικότητα και αποτελεσματικότητα, αυτή την ιδεολογία περί «παρασίτων» που μολύνουν την «υγιή κοινωνία» και περί «ζωής που δεν αξίζει να ζεις». Γι’ αυτό ας μην υποτιμούμε τη σημασία αυτών των λόγων όταν ακούγονται και δυστυχώς ακούγονται είτε απροκάλυπτα είτε κεκαλυμμένα ακόμα και σήμερα. Από το βήμα αυτό οφείλω, επίσης, να απευθυνθώ στους Έλληνες αντισημίτες που δεν χάνουν ευκαιρία να αμφισβητήσουν τον πατριωτισμό των Ελλήνων Εβραίων με κάθε είδους πιθανούς και απίθανους τρόπους. Το αίμα των Ελλήνων Εβραίων χύθηκε για την ελευθερία της Ελλάδας όπως και το αίμα των υπολοίπων Ελλήνων πολιτών όποτε η πατρίδα το χρειάστηκε. Οι Έλληνες Εβραίοι όταν αναφέρονται στους ίδιους χρησιμοποιούν το επίθετο «ομόθρησκοι» και οι ίδιοι αυτοπροσδιορίζονται ως θρησκευτική μειονότητα. Και πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά όταν κατοικούν σ’ αυτά τα χώματα από την αρχαιότητα;»

Γ. Ο φόβος. Ο ιστορικός Βασίλης Κρεμμυδάς γράφει στην στήλη του «Πέρασαν εβδομήντα χρόνια». «Φτάσαμε λοιπόν στη δεκαετία του 1950, ο Εμφύλιος η θερμή του φάση, έχει τελειώσει –η ψυχρή θα καθυστερήσει να τελειώσει– και το παιδάκι που λέγαμε, δεκαπεντάχρονο πια, πασχίζει να μάθει γράμματα· τούρχονται, συχνά-πυκνά, κάποια ευτράπελα στη σκέψη του που εξηγούν γιατί δεν ήταν δυνατό να μάθει γράμματα. Το κτίριο του Γυμνασίου (οκτατάξιο το λέγανε και το λένε, εξατάξιο ήταν, απλώς έμπαινες στην Τρίτη τάξη και έβγαινες από την Ογδόη) δεν επαρκούσε για όλους τους μαθητές και κάποιες τάξεις –συνήθως οι μικρές– έκαναν μάθημα σε άλλο κτίριο· σε κάτι αποθήκες δηλαδή, όπου όμως στα υπόγειά τους εκτρέφονταν γουρούνια! Μια φορά λοιπόν, που κάποιος είχε αφήσει την πόρτα του υπογείου ανοιχτή, τα γουρούνια ήρθαν στην τάξη να ακούσουν το μάθημα! Και μεις οι μαθητές, πρόθυμοι πάντοτε σε κάτι τέτοια, σηκωθήκαμε όλοι να διώξουμε τα γουρούνια από την τάξη· και διώχνοντας και διώχνοντας, τα πήγαμε ως το κοντινό χωριό – και, ώσπου να γυρίσουμε, η σχολική μέρα είχε τελειώσει. Γουρουνογράμματα δηλαδή, γουρουνοσχολείο».