Παράρτημα Πανεπιστημίου Πατρών, Κορίνθου 221

Η αυλή του ''Παραρτήματος".

 

 

Τον Ιούλιο του 1848 καταφτάνουν στην Πάτρα οι πρώτοι 70 ιταλοί πολιτικοί πρόσφυγες, ένας λοχαγός και 69 στρατιώτες από την Αγκώνα

 

               Στην Πάτρα υπάρχει ένα κτίριο φορτισμένο από μνήμες. Σήμερα περνώντας απέξω τίποτα δεν προδιαθέτει τον περαστικό να σταματήσει και ν` αναλογιστεί το παρελθόν και το παρόν. Κι όμως ακούγονται φωνές και ήχοι, όχι μόνο σημερινοί, αλλά πρέπει να στηθείς, για να τους ακούσεις! Στο κέντρο της πόλης, τρία τετράγωνα από τη θάλασσα, πάνω από την πλατεία Όλγας περνά παράλληλα με την παραλία η σημερινή οδός Κορίνθου, δρόμος που, όταν τον ακολουθήσεις, θα σε βγάλει έξω από την πόλη και θα σε οδηγήσει στην Κόρινθο. Εκεί στο τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Κορίνθου, Κολοκοτρώνη, Κανακάρη και Αράτου στην καρδιά του τετραγώνου βρίσκεται το κτίριο που θα μας απασχολήσει το οποίο και έχει είσοδο στην Κορίνθου αλλά και στην παράλληλη οδό, την Κανακάρη.

 
           Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο η πόλη είχε κατά πολύ αναπτυχθεί, οι ρωμαίοι παινεύονταν ότι από πλίνθινη την μετέτρεψαν σε μαρμάρινη. Επεκτεινόταν νότια και νοτιοδυτικά φτάνοντας μέχρι την περιοχή του Αγίου Ανδρέα με παραλιακό πάρκο που περιελάμβανε ναούς και δρόμους περιπάτου, ενώ το βόρειο τμήμα της ήταν το ρωμαϊκό νεκροταφείο. Ένας χωματόδρομος το διέσχιζε που οδηγούσε στη Via puplica, κάτι σαν τη σημερινή Πατρών –Κορίνθου. Εκεί όταν έσκαβαν το 1964, για να θεμελιωθεί το «Παράρτημα», ήρθαν στην επιφάνεια τέσσερις κλειστοί ρωμαϊκοί τάφοι, ο ένας ήταν κτιστός πλίνθινος, οι άλλοι τρεις πώρινοι κιβωτιόσχημοι σαρκοφάγοι που μέσα στον ένα από αυτούς κείτονταν ο σκελετός μίας μητέρας με το παιδί της ενώ σε άλλον δύο ρωμαϊκά εισηγμένα αγγεία. Επίσης ήρθε στην επιφάνεια ανάγλυφη πλάκα που απεικονίζει μονομάχο και πλήθος αγγείων στη διάθεση του αρχαιολογικού Μουσείου σήμερα. Το νεκροταφείο διατηρήθηκε μέχρι τους πρωτοβυζαντινούς χρόνους που η πόλη είχε αποτραβηχτεί γύρω από το κάστρο. 

 

Η είσοδος από Κανακάρη

   
              Τον Ιούλιο του 1848 καταφτάνουν στην Πάτρα οι πρώτοι 70 ιταλοί πολιτικοί πρόσφυγες, ένας λοχαγός και 69 στρατιώτες από την Αγκώνα. Μετά ακολούθησαν και άλλοι, μεγάλος αριθμός για τον τότε πληθυσμό (678 άνθρωποι στους 15.000 κατοίκους). Η ελληνική κυβέρνηση τους παραχωρεί άσυλο παρά τις αντιδράσεις των μεγάλων δυνάμεων. Ο δήμαρχος της πόλης, Π. Αναγνωστόπουλος, τους παραχωρεί καταλύματα αλλά και πολλοί πατρινοί φιλοξενία στα σπίτια τους. Η πόλη δέχθηκε αργότερα και οικογένειες ψαράδων ως επί το πλείστον που επανειλημμένα με εράνους τους ενίσχυε και τους φρόντιζε. Διαθέτουν προξενείο, συστήνουν φιλανθρωπικό ίδρυμα, αλληλοβοηθητική εταιρία και φιλαρμονική. Ήδη από το 1857 ιδρύεται από τον καθολικό επίσκοπο της Σύρας στην εποπτεία του οποίου υπαγόταν η καθολική εκκλησία της Πάτρας και καθολικό παρθεναγωγείο με καθολικού και ορθοδόξου δόγματος μαθήτριες και ακολουθούν και άλλα σχολεία. Ελάχιστες οικογένειες προόδευσαν κοινωνικά και οικονομικά, στην πόλη δουλεύουν ως εργάτες, αλιείς και συσπειρώνονται στη συνοικία γύρω από τον Άγιο Διονύσιο. Αρκετοί γύρισαν πίσω μετά την ενοποίηση της Ιταλίας. Το 1906 ο αριθμός τους φτάνει τους 8000 και οι μαθητές στα σχολεία τους 500.

 
           Μετά την απελευθέρωση από τους τούρκους καλείται ο Σταμάτης Βούλγαρης να σχεδιάσει εκ νέου την Πάτρα. Η κάτω πόλη, η νέα πόλη δηλ διασχίζεται από δύο κεντρικούς κάθετους άξονες, την Κορίνθου και τη Γούναρη. Η οδός Κορίνθου μέχρι το 1875 λεγόταν Αιγίου, εκεί στο σημερινό νούμερο 221, κτίζεται ένα νεοκλασικό που διέθεται και παρεκκλήσι και ανήκει στον ιταλό Κούρτσι. Το πιθανότερο είναι να παραχωρήθηκε το 1894-1944 στις αδελφές του Ελέους Εβρέ που ιδρύουν τη «Σχολή καλογραιών» σε επίπεδο ανώτερου παρθεναγωγείου με μικτό νηπιαγωγείο. Παραδίπλα γωνία Κολοκοτρώνη και Κορίνθου λειτουργούσε πριν τον πόλεμο το καφέ Σάκου με ιταλίδες χορεύτριες με ιδιοκτήτη το Μπαξιβάκη που παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο μια από αυτές. Την κόρη του Μαρία από τον πρώτο του γάμο την έστειλε να φοιτήσει στις καλόγριες.
           

Τα ιδιωτικά σχολεία άνθισαν εκείνη την εποχή απ` την ανάγκη των εμπόρων της πόλης να παρέχουν στα παιδιά τους «αριστοκρατική παιδεία» έχοντας τα στο κέντρο, όπου είχαν και τα σπίτια τους. Στη σχολή φοιτούσαν και ελληνίδες. Αντίθετος στη σχολή και στην τακτική της, στάθηκε ο αρχιεπίσκοπος Πατρών Ιερόθεος που διέβλεπε δόλο στη λειτουργία αυτών των καθολικών σχολών και σχολείων. Κατά καιρούς εξέδιδε εγκυκλίους και σε αντιπερισπασμό ιδρύθηκε αντίστοιχος Σύλλογος και χριστιανικό παρθεναγωγείο.
 

Η σχολή καλογραιών, πρώτο κτίριο αριστερά

                  Οι ιδιοκτησίες των ιταλικών σχολείων και σχολών περιήλθανε στο ελληνικό δημόσιο ως λεία πολέμου, όπως και των περισσοτέρων ιταλοπατρινών που αρκετοί από αυτούς ήταν μέλη του φάσκιο. Κατηγορήθηκαν και οι μεν και οι δε ότι κατά έγκυρες πληροφορίες και όχι μόνο, επιχείρησαν δολιοφθορές αλλά και προπαγανδίζοντας ιδέες και φήμες αποπροσανατόλισαν το λαό από την αντίσταση κατά του κατακτητή, συμπεριφορά που είχαν υιοθετήσει και πριν την κήρυξη του πολέμου. Οπότε μετά τον πόλεμο απελάθηκαν στη Φλωρεντία και δημεύτηκαν οι περιουσίες τους.

                Το νεοκλασικό στη δικαιοδοσία του δημοσίου πλέον, δόθηκε, για να καλυφθούν οι ανάγκες στέγασης του εξαταξίου Β΄ Γυμνασίου θηλέων. Το καφέ Σαντάν δίπλα μετά τον πόλεμο έγινε το χειμερινό σινεμά «ΑΙΓΛΗ», ο διευθυντής της επιχείρησης ζητά απεγνωσμένα από τους αρμόδιους να του παραχωρηθεί το προαύλιο του σχολείου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ώστε να λειτουργήσει και θερινός κινηματογράφος. Ο διευθυντής του σχολείου αλλά και ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων αντιδρούν σθεναρά, για να μην καρποφορήσει αυτή η επιδίωξη το οποίο και καταφέρνουν. Στ` αριστερά του κτιρίου στεγάζεται το μαρμαράδικο του Καθρέπτα. Στη γωνία Κορίνθου και Αράτου η κομαντατούρ στην κατοχή. Προς την Κανακάρη το κτίριο κλείνεται με μάνδρα, απέναντι στεγάζεται η ΕΒΓΑ και στο δρόμο η αφετηρία του αστικού. Από την Κορίνθου ανοίγεται η κεντρική είσοδος που με στοά οδηγεί στην αυλή. Φοίνικες είναι φυτεμένοι στα δεξιά μπαίνοντας, διάσπαρτοι λωτοί, ένα σκάμμα και πλακόστρωτο για τις ανάγκες της γυμναστικής, στα αριστερά το κτήριο της Χριστιανικής Εστίας. Οι αίθουσες μικρές στεγάζονται στον πρώτο όροφο του λιτού κτιρίου, περίπου 10, με ξύλινο δάπεδο και πολλά «παρακέλλια». Από εδώ ξεκινάνε και τότε οι πορείες της εποχής όπως αυτές του 1954/55 για την Κύπρο. Μέχρι το 1968 το Β΄ Γυμνάσιο Θηλέων μεταστεγάζεται προσωρινά στο κτίριο του Α΄ Γυμνασίου Αρρένων στη Νόρμαν, όπου και τελικά παρέμεινε. Μέχρι το 1960 υφίσταται το κτίριο, μετά οικοπεδοποιείται.

 
                Στις αρχές του 1960 εκδίδεται φυλλάδιο στο οποίο εκφράζονταν η επιθυμία και η επιχειρηματολογία του γιατί να ιδρυθεί στην Πάτρα πανεπιστήμιο και όχι στην Κέρκυρα. Όντως πάρθηκε η απόφαση για την Πάτρα. Το 1964 θεμελιώθηκε από τον ΟΣΚ στο οικόπεδο της Κορίνθου κτίριο στο οποίο θα στεγάζονταν το Β΄ Γυμνάσιο Θηλέων. Έχοντας εκμεταλλευτεί ο αρχιτέκτονας το πρανές του εδάφους το κτίριο διαθέτει τρία επίπεδα από την Κανακάρη και τέσσερα από την Κορίνθου. Η διάταξη των κτισμάτων σε Π που κλείνεται με το στεγασμένο γυμναστήριο δίνει ως αποτέλεσμα ένα κτήριο «ελληνιστικής νοοτροπίας», εσωστρεφές κτίσμα με εσωτερική αυλή. Στο επίπεδο της Κορίνθου διέθεται πολυχώρο εκδηλώσεων. Εδώ αποφασίστηκε το 1966 να στεγαστούν προσωρινά στο ημιτελές τότε κτίσμα, τα πρώτα τμήματα του Πανεπιστημίου Πατρών που η ίδρυση του θεσπίστηκε το 1964 από την κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου. Τα εγκαίνια έγιναν στις 30/11/1966. Λειτούργησε με τους 150 πρώτους φοιτητές τη χρονιά 1966-1967 η φυσικομαθηματική σχολή. Αργότερα όταν μεταφέρθηκε σταδιακά το πανεπιστήμιο στις εγκαταστάσεις του έμεινε γνωστό ως «Παράρτημα».

Στην κατάληψη του Νοέμβρη 1973.

    
                 Στα γεγονότα του Νοέμβρη του 1973 οι φοιτητές της Πάτρας σε συμπαράσταση στους φοιτητές της Αθήνας στις 15/11, ημέρα Πέμπτη, κατέλαβαν το κτίριο που, όπως είπαμε, διαθέτει δύο εισόδους, μία από Κορίνθου και την άλλη από Κανακάρη, πράγμα που βοήθησε, διότι κλείνοντας τις το κτίριο μετατρέπεται σε φρούριο. Η απόφαση κατάληψης είναι ομόφωνη και εκλέγεται δωδεκαμελής επιτροπή που εγκαθίσταται στο ισόγειο. Στον τρίτο όροφο συνεργείο χειρόγραφα αναπαράγει τις προκηρύξεις, άλλο συνεργείο φτιάχνει και κατασκευάζει τα πρώτα πανό, άλλο φροντίζει για το φαγητό. Στην ταράτσα αναρωτιούνται πανό «Κάτω η χούντα», «Ψωμί-παιδεία -ελευθερία». Από τα παράθυρα της Κορίνθου ρίχνονται προκηρύξεις. Οι πόρτες κλείνουν και μόνο φοιτητές επιτρέπεται να μπαίνουν. 

 

           Σύντομα κόσμος και μαθητές συγκεντρώνονται, η κυκλοφορία των οχημάτων διακόπτεται στην Κορίνθου, οι πολίτες φέρνουν γραφική ύλη, κουβέρτες και τρόφιμα. Τοποθετούνται μεγάφωνα και ανοίγει ένας διάλογος με συνθήματα με τους απέξω. Την επόμενη μέρα στήνονται δύο θεατρικές παραστάσεις από τους φοιτητές με θέμα «Ένας φοιτητής στην ασφάλεια» και «Η επιτροπή φοιτητών επισκέπτεται τον πρόεδρο του Ιδρύματος στρατηγό Τάγαρη», μουσικές εκδηλώσεις ακολουθούν. Μπήκαν σκοπιές με βάρδιες. Οργανώνονται διαδηλώσεις. Λειτουργεί ο ραδιοφωνικός σταθμός του «Ελεύθερου Πανεπιστημίου της Πάτρας». Η παρουσία του Παπαγιαβή και Στεφανόπουλου, πρώην βουλευτών, δίνουν κουράγιο. Για ν` αποφευχθούν επεισόδια, όταν μαθεύτηκαν τα γεγονότα της Αθήνας, το κτίριο με απόφαση της Επιτροπής εκκενώνεται σταδιακά. Το 1975 για να τιμηθεί το γεγονός, ο Δήμος της Πάτρας τοποθέτησε αριστερά στην είσοδο της Κορίνθου μία αναμνηστική πλάκα του μαρμαρογλύπτη Στεφ. Αρμακόλα που υπάρχει μέχρι σήμερα. Εκεί κάθε χρόνο γίνονται οι εκδηλώσεις μνήμης για τη 17η Νοέμβρη από τις αρχές και τα σχολεία της πόλης παρ` ότι υπάρχει μνημείο Ηρώων Πολυτεχνείου στην ομώνυμη οδό.
 

Η αναθηματική μαρμάρινη πλάκα, μιλάει.

               Με την απομάκρυνση του πανεπιστημίου στα δικά του κτίρια το Σεπτέμβριο του 1984 άρχισε να λειτουργεί ένα από τα πρώτα 14 πολυκλαδικά λύκεια στη χώρα, μέχρι 1998 που καταργήθηκε ο θεσμός των Πολυκλαδικών. Το κτίριο διαμορφώθηκε εκ νέου στις ανάγκες του νέου φερέλπιδου σχολικού θεσμού. Η αφετηρία των λεωφορείων απομακρύνθηκε. Στήθηκαν εργαστήρια και όνειρα. Μαθήτευαν 900 περίπου μαθητές κάθε χρόνο με δύναμη συλλόγου περί τα 100 άτομα. Εφαρμόστηκαν προγράμματα και νέες μέθοδοι μάθησης, εκπονήθηκαν πρωτοποριακά προγράμματα. Το προσωπικό κατάφερε να θεωρείται πρότυπο το σχολείο, περιζήτητο από την πατραϊκή κοινωνία. Στο υπόγειο «θεατράκι» στήθηκαν παραστάσεις και εκδηλώσεις. Ο δυναμισμός της σχολικής κοινότητας έφερε αλλαγές βελτίωσης στο κτίριο. Εδώ ξεκινούσαν οι καταλήψεις που τότε τα παιδιά έμεναν μέσα όλο το εικοσιτετράωρο προσέχοντας το κτίριο που το παρέδιδαν όπως το παρέλαβαν. 

 

           Τη βραδιά της 08/01/1990 που σκοτώθηκε ο καθηγητής Τεμπονέρας, πρώτος στόχος της «ανακατάληψης» ήταν το πολυκλαδικό. Η έγκαιρη όμως κινητοποίηση των ανθρώπων της ΕΛΜΕ Αχαΐας που είχε γραφεία στο ισόγειο από Κορίνθου, απομάκρυναν από το σχολείο τον κίνδυνο.  Εκείνο το απόγευμα στο σχολείο συνεδρίαζε το συντονιστικό όργανο των μαθητών Πάτρας. Οι μαθητές που είχαν καταλάβει το κτίριο, όταν ειδοποιήθηκαν, σφάλισαν  την πόρτα της Κανακάρη που τότε ανορθόδοξα έκλεινε από μέσα προς τα έξω κι έτσι αποφύγανε τα χειρότερα.Οι καθηγητές της ΕΛΜΕ φυγάδεψαν τα παιδιά από την είσοδο της Κορίνθου, ενώ η ομάδα ...κρούσης έφευγε με τα μηχανάκια  προς τα Υψηλά Αλώνια. Με την κατάργηση του θεσμού του ΕΠΛ στο κτίριο, με είσοδο από Κανακάρη, συστεγάζονται τρεις σχολικές κοινότητες, το 13ο ΓΕΛ, το 9ο Γυμνάσιο, το 1o Νυκτερινό Γυμνάσιο και η σχολική βιβλιοθήκη του 13ου ΓΕΛ που στήθηκε με πρόγραμμα του Β΄ κοινοτικού πλαισίου στήριξης η οποία δυστυχώς σήμερα είναι κλειστή από το 2011. Μετά από μια αποτυχημένη μεταποίηση του ισογείου (Είσοδος από Κορίνθου) σε κέντρο σεμιναρίων ο χώρος καταλήφθηκε από νέους που ζητώντας χώρο έκφρασης και επικοινωνίας το χρησιμοποίησαν σαν μέρος συγκέντρωσης και εκδηλώσεων. Το καλοκαίρι του 2013/8/14 με κυβερνητική απόφαση ο χώρος εκκενώθηκε και σφραγίστηκε η είσοδος της Κορίνθου.

 

               Παρ όλα αυτά παραμένει το σταθερό σημείο αναφοράς των φοιτητών και του κόσμου, όταν θέλουν να διαδηλώσουν και να καταθέσουν τις απόψεις τους.   Παρά το πέρασμα του χρόνου και τα δίσεκτα χρόνια που διανύουμε, το «Παράρτημα» παραμένει ένας χώρος σύμβολο, είναι ένας χώρος με φωνή από το παρελθόν και το παρόν.

Η είσοδος από Κορίνθου 122.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Θωμόπουλος Στεφ.. Ιστορία της πόλεως των Πατρών. Αχαϊκές εκδόσεις. Πάτρα. 1998
2. Καρατζάς Δ. - Χαραλάμπους Χ. - Γκότση Δ. –Λύρας Γ.. Πάτρα, ονομάτων επίσκεψις. Εθνικός Κήρυξ- Ημερήσιος Κήρυξ Πατρών.1995
3. Κοσμόπουλος Δ.. Δικτατορία και αντίσταση στην Πάτρα. 1967-1974. Πάτρα 2003.
4. Λάζαρης Β. Πολιτική ιστορία της Πάτρας. 3ος τόμος. 1940-1944. Αχαϊκές εκδόσεις. Αθήνα. 1989
5. Λάζαρης Βασ. Ο λαός και η νεολαία της Πάτρας στον αγώνα κατά της χούντας. Πάτρα. 2003
6. Μαρασλής Αλέκος. Πάτρα 1900. 1978. (απόσπασμα από τον πρόλογο του Παν Κανελλόπουλου) ΦΩΤΟ
7. Μουγγολιά. Ανδρ. Το Α΄ Γυμνάσιο εν Πάτραις. Πάτρα. 2001
8. Μουγγολιά. Ανδρ. Το Β΄ Γυμνάσιο εν Πάτραις. Πάτρα. 1999. ΦΩΤΟ
9. Μουγγολιά. Γιάννη. 100 χρόνια κινηματογράφος στην Πάτρα. Κινηματογραφική Λέσχη Πάτρας. Πάτρα. 2003.
10. Μούλια Χρ.. Ιστορικά σημειώματα Ι. Περί τεχνών. 2007
11. Μπακουνάκης Ν. .Πάτρα, 1828-1860. Μια ελληνική πρωτεύουσα στον 19ο αιώνα. Εκδ. Καστανιώτης. Αθήνα .1995
12. Παπαδάτου-Γιαννοπούλου Χ. Εξέλιξη του σχεδίου πόλεως των Πατρών 1829-1989. Αχαϊκές εκδόσεις. Πάτρα.1991
13. Παυσανίου Ελλάδος περιήγησις. Αχαϊκά-Αρκαδικά. Εκδοτική Αθηνών. Αθήνα .1994.
14. Πειραματικό γυμνάσιο Πάτρας.Σήματα σεβασμού και μνήμης εν Πάτραις. Νεότερη γλυπτική. Πάτρα. 2002
15. Πελοπόννησος. Ιστορίες της πόλης. Περί τεχνών. 2004
16. Συλλογικός τόμος. Πάτρα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Αθήνα. 2005. (σελ 460-467. Παύλος Κορδομπάτης).
17. Τριανταφύλλου Κ.. Ιστορικό Λεξικό Πατρών. Πάτρα. 1980

Προφορικές μαρτυρίες.
Αναγνωστόπουλος Νίκος, 1962, καλλιτέχνης, 3/06/09
Βάλσαμος Ανδρέας, 1953, απόφοιτος νομικής. 16/02/09
Καΐκα- Μαντανίκα Γιώτα, 1945, φιλόλογος - ιστορικός. 01/03/09
Πολυχρονοπούλου-Σαβαλάν Αλίκη, 1941, καθηγήτρια αγγλικών μαθήτρια του Β΄ Γυμνασίου.
Πούλος Παναγιώτης.1977.'Εκπρόσωπος του μαθητικού συμβουλίου του Γυμνασίου Ρίου, 1990. Λέκτορας στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, Παν/μιο Αθηνών. 14/1/2014
14/01/2014 

 

Πηγή: http://sokatzou.blogspot.gr/