Πάτρικ Λι Φέρμορ, ο άνθρωπος που απήγαγε το στρατηγό Κράιπε

Αριστερά στη φωτογραφία, ο Πάτρικ Λι Φέρμορ το 1944 αντάρτης στα κρητικά βουνά.

Κομάντο στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συγγραφέας στην 

ιδιωτική του ζωή, πέθανε σε ηλικία 96 ετών στην Αγγλία

ΤΟΝ ΑΠΡΙΛΙΟ ΤΟΥ 1944, ο «Πάντι» για τους Αγγλους, ο «Μιχάλης» ή «Φιλεντέμ» για τους Κρητικούς, μαζί με τον Βρετανό κομάντο Στάνλεϊ Μος και μια ομάδα ανταρτών σταμάτησαν το αυτοκίνητο του στρατηγού Κράιπε, διοικητή του νησιού, ενώ πήγαινε προς το αρχηγείο του Ηρακλείου και τον απήγαγαν. Τον κράτησαν κρυμμένο σε σπηλιές για μήνες μέχρι να τον μεταφέρουν στην Αίγυπτο. Η απίστευτα ηρωική αυτή ιστορία έγινε μυθιστόρημα από τον Μος («ΙΙΙ Met by Moon Light») και ταινία με τον Ντερκ Μπόγκαρντ («Night Ambush», 1957), που καθόλου δεν άρεσε στον Φέρμορ. «Ηταν όλα πολύ πιο ενδιαφέροντα από αυτά που έδειχνε», δήλωσε. Όπως έγινε γνωστό ο Φέρμορ πέθανε στην Αγγλία, όπου μετεφέρθει από τη Μάνη εσπευσμένως, πριν δέκα ημέρες.

ΠΡΟΛΑΒΕ, ΑΡΑΓΕ, ΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΕΙ ο Πάτρικ Λι Φέρμορ το έργο της ζωής του, το τελευταίο μέρος μιας ταξιδιωτικής αυτοβιογραφικής τριλογίας, που έγραφε;

Με την πρόζα ενός απαράμιλλου Βρετανού στιλίστα και την τεράστια γνώση ενός διανοούμενου, καταγράφει σ' αυτήν το μεγάλο ταξίδι της ζωής του. Ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1933, στα 18 του χρόνια, από το Χουκ της Ολλανδίας, διέσχισε με τα πόδια την Ευρώπη (Γερμανία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Βουλγαρία) και τις πρώτες μέρες του 1935 έφτασε στον τελικό προορισμό του, την Κωνσταντινούπολη, που αρνιόταν πάντα πεισματικά να την πει Ιστανμπούλ. Επρεπε, όμως, να περάσουν πάνω από 40 χρόνια για να παραδώσει τον πρώτο τόμο με τις περιπέτειές του. Η «Εποχή της δωρεάς» βγήκε το 1977 και αποθεώθηκε ως αριστούργημα της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας. Ακολούθησε το 1986 το δεύτερο μέρος, «Ανάμεσα στα δάση και τα νερά» (κυκλοφορούν και τα δύο από τις εκδόσεις Μεταίχμιο).

Στα ενδιάμεσα, ο Πάτρικ Λι Φέρμορ, γιος του σερ Λίους Λι Φέρμορ, διευθυντή της Γεωλογικής Υπηρεσίας Ινδιών, και της Εϊλιν Αμπλερ, αποτυχημένης θεατρικής συγγραφέως, είχε προλάβει να γευτεί τη ζωή και την περιπέτεια μέχρι τα άκρα. Να φλερτάρει με τον θάνατο και να καθιερωθεί ως συγγραφέας.

Γεννημένος στο Λονδίνο το 1915, έζησε τα τέσσερα πρώτα χρόνια χωρίς την οικογένειά του, που ήταν στην Ινδία. Ανυπότακτος και κακός μαθητής, διωγμένος από δύο σχολεία, γλεντζές και γυναικάς, αρνήθηκε να πάρει οποιαδήποτε πανεπιστημιακή μόρφωση. Πήρε τους δρόμους της Ευρώπης έχοντας στις αποσκευές του Σέξπιρ, Μάρλοου, Κιτς, Τένισον και Κόλεριτζ.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΤΟΥ ΑΓΑΠΗ για την Ελλάδα ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του '30. Φτάνοντας στην Αθήνα, αφού αποχαιρέτησε την Κωνσταντινούπολη, ερωτεύτηκε τη Ρουμάνα πριγκίπισσα Μπαλάσα Κατακουζηνού, δώδεκα χρόνια μεγαλύτερή του, και έζησε μαζί της πρώτα στην Ελλάδα, στη συνέχεια στο οικογενειακό της κτήμα στη Μολδαβία, μέχρι την έκρηξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τότε, χάρη στα άψογα ελληνικά και γερμανικά που μιλούσε, στάλθηκε στα βουνά της Κρήτης για να βοηθήσει στον συντονισμό της Αντίστασης. Και πέρασε στην Ιστορία.

Η δεκαετία του '50 είναι αυτή που γέννησε τον συγγραφέα Πάτρικ Λι Φέρμορ. Ζώντας πάντα σαν νομάδας (Ιταλία, Γαλλία, Καμερούν), αρχίζει το 1952 την περιπλάνησή του στη Μάνη, που θα δώσει το 1958 το πιο αγαπητό για τους Ελληνες βιβλίο του, αλλά και από τα πιο ώριμά του, σύμφωνα με τους κριτικούς. Είχε μαζί του τη νέα του σύντροφο, Τζόαν Εϊρς-Μόνσελ, αριστοκρατικής καταγωγής και πάμπλουτη, στην οποία χρωστάμε τις φωτογραφίες της ελληνικής έκδοσης. Μοιράστηκε μαζί της την υπόλοιπη ζωή του (παντρεύτηκαν το 1968).

Η ελληνική έκδοση της «Μάνης» (Κέδρος), όμως, άργησε. Το 1972, όταν κυκλοφόρησε σε έξοχη μετάφραση του Τζαννή Τζαννετάκη, η Μάνη είχε αλλάξει πολύ. Ο Φέρμορ, όμως, αρνήθηκε να προσθέσει νέες περιγραφές και κεφάλαια, «να ράψει ένα καινούργιο κοστούμι πάνω στο παλιό», όπως έγραφε στην εισαγωγή. Το βιβλίο, πάντως, παραμένει μοναδική αναγνωστική εμπειρία. Ακολούθησε το 1966 το δεύτερο ελληνικό βιβλίο του, η «Ρούμελη».

(Από την Ελευθεροτυπία, φύλλο Τρίτης

14-6-11,  της  Βένας  Γεωργακοπούλου)