Στη "Σωτηρία" αποκαταστάθηκαν, στην Πάτρα ακόμη αργούν

Όρθια η πρόεδρος του Ομίλου "Αττικός Τύμβος" Ξανθή Παπαναστασίου. Πίσω της διακρίνεται η περίφημη "μάντρα της Σωτηρίας". Έξω από αυτή γίνονταν οι εκτελέσεις. Συγκινητική η αναφορά της στην μητέρα της για τον εκτελεσμένο αδελφό της κας Παπαναστασίου. 

 

Σεμνή τελετή την Κυριακή 29-5-11 από τον Όμιλο "Αττικός 

Τύμβος" για τους εκτελεσμένους του αντιναζιστικού αγώνα

Την Κυριακή 29-5-11 είχα τη χαρά να παραβρεθώ προσκεκλημένος του Ομίλου Μνήμης Εκτελεσμένων Αγωνιστών 1941-1952 «ο Αττικός Τύμβος» σε μια τελετή αποκαλυπτηρίων, που όφειλε η πολιτεία να κάνει, πλην όμως λόγω χρονίας  αδιαφορίας αυτής, την έκανε ο Όμιλος που προανέφερα, 67 χρόνια μετά την απελευθέρωση της χώρας από τη ναζιστική κατοχή.

Πρόκειται για τα αποκαλυπτήρια των ονομάτων του μνημείου όσων εκτελέστηκαν κατά τα χρόνια της ναζιστικής κυριαρχίας στην πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους. Μεταξύ αυτών και κάποιων Πατρινών, όπως ο 21χρονος Σπ. Αραβαντινός, που έτυχε τότε να μετακομίσει η οικογένειά του στην Αθήνα κ.ά. 

Μια δουλειά που με επιμονή  και ιώβειο υπομονή εκτέλεσε η αεικίνητη πρόεδρος του Ομίλου κα Ξανθή Παπαναστασίου, η οποία έκανε την έρευνα, που τόσες δυσκολίες αντιμετώπισε καθώς οι επίσημες πηγές, όπως το Ληξιαρχείο Αθηνών, εξακολουθούν να παραμένουν ερμητικά σφραγισμένες, ακόμη και σήμερα.

Σημειώνω ότι το μνημείο είναι προσφορά αφιλοκερδής, του αρχιτέκτονα Ιάκωβου Ποταμιάνου, ενός ευαισθητοποιημένου πολίτη, ανεψιός εκτελεσμένου αγωνιστή κατά τον Εμφύλιο, που φέρει το ονοματεπώνυμό του.

Αδελφή εκτελεσμένου στον Εμφύλιο η κα Ξανθή Παπαναστασίου, πασχίζει από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90  να κάνει πραγματικότητα το όνειρο των επιζησάντων αγωνιστών εκείνης της σκληρής εποχής. Στις 2-12-1998, με τη βοήθεια ,υλική και ηθική, της εξαίρετης τότε δημάρχου Ζωγράφου κας Φωτεινής Σακελλαρίδη στήνεται μια αναθηματική μαρμάρινη στήλη στον εσωτερικό αύλειο χώρο του Νοσοκομείου «Σωτηρία», εκεί στου Γουδή, όπου γίνονταν οι εκτελέσεις από τους ναζί στην Κατοχή, αλλά και μετέπειτα από τη βασιλική κυβέρνηση της Αθήνας, στον Εμφύλιο. Πέντε χρόνια μετά, στις 9-11-2003 δίπλα στη στήλη, ο Όμιλος φτιάχνει υπερμεγεθές μνημείο όπου σε αυτό χαράσσονται τα ονόματα των περίπου επτακοσίων εκτελεσμένων κατά τον εμφύλιο. Καρπός προσφοράς των μελών του Ομίλου.

 

 

 

 

Ο καλλιτέχνης 52χρονος Ιάκωβος Ποταμιάνος αρχιτέκτων, που αφιλοκερδώς φιλοτέχνησε το μνημείο. Ανεψιός εκτελεσμένου στη "Σωτηρία" (Γουδή) κατά τον Εμφύλιο.

 

 

 

 

Την περασμένη Κυριακή ολοκληρώνει την αναγραφή των ονομάτων σε ένα ακόμη μνημείο, αφιερωμένο στη μνήμη όσων έπεσαν θύματα της ναζιστικής θηριωδίας τα έτη 1943-44. Ένα μνημείο που για να στηθεί, όπως λέει η πρόεδρος του «Αττικού Τύμβου»  «χρήματα δεν υπήρχαν, χορηγούς δεν αναζητήσαμε, αλλά ευτυχώς υπήρχαν και υπάρχουν ακόμη πολλοί αγωνιστές και αγωνίστριες με ανθρωπιά και πείσμα και ο καθένας βοήθησε με το δικό του τρόπο».

Αξιόλογη είναι επίσης, η προσφορά όλων των διοικήσεων του νοσοκομείου, που αποφάσισαν την παραχώρηση χώρου φιλοξενίας των μνημείων στον προστατευόμενου χώρο του, όπως και το προσωπικού του νοσηλευτικού ιδρύματος που αγκάλιασε την ενέργεια και βοήθησε, ώστε ο χώρος να καταστεί πόλος έλξης επισκεπτών και ερευνητών.

Να φορτίσουν τη μνήμη τους  μέσα από τα ονόματα που είναι χαραγμένα στις τρεις ατσάλινες πλάκες του μνημείου και να μάθουν ότι οι εκτελεσμένοι που μεταφέρονταν στο 3^ο Νεκροταφείο Αθηνών, με το φορτηγό του Δήμου με αριθμό 111, ρίχνονταν σε λάκκους με ένα αριθμό κι όχι πάντα και χωρίς όνομα. Και το σπουδαιότερο: Η αναζήτηση του ονόματος στο Γραφείο του Νεκροταφείου σήμαινε ειδοποίηση της Αστυνομίας και παρακολούθηση όλης της οικογένειας, με γνωστές τις συνέπειες! Η εποχή των κουκουλοφόρων, καταδοτών των ναζί ήταν στο ζενίθ της.

«Πιστέψαμε ότι το αίμα τους πότισε το δέντρο της λεφτεριάς, όπως από μικρή άκουσα να λένε» είπε κατά την ομιλία της η πρόεδρος κα Ξανθή Παπαναστασίου, «αλλά ακόμη αναρωτιέμαι» συνέχισε «γιατί πρέπει να γίνεται έτσι; Φαίνεται ότι στο μυαλό μου, έμεινε αυτή η απορία από τότε που είδα την εικόνα της σαραντάχρονης μάνας μου, που μαδούσε τα ωραία κατάμαυρα μαλλιά της γιατί της σκότωσαν τον πρωτότοκό της και δεν της τον έδωσαν να τον πλύνει, να τον ντύσει με τα καλά του ρούχα, να τον χαϊδέψει τρυφερά και να του πει να δώσει τα χαιρετίσματα στους προγόνους του, που είχαν φύγει με τα σωστά ταφικά έθιμα, όπως ο άγραφος νόμος ορίζει».

Σύντροφέ μου σκοτωμένε που τη μνήμη σου να βάλω;

Να μην ξαχνιστεί σαν ίσκιος να μη σβήσει σαν αχνάρι;

Θα τη σπείρω στα χωράφια να χλοΐζουν, να καρπίζουν

θα τη σπείρω και στη δάφνη να μιλάν να τραγουδάν, 

λέει κάπου στην ποιητική συλλογή του ο ποιητής της Αντίστασης Βασίλης Ρώτας, που με την αναφορά του ξεκίνησε την ομιλία της η πρόεδρος Παπαναστασίου.

Πολλών αγωνιστών οι γονείς δεν πρόλαβαν να δουν αυτή την αποκατάσταση, αλλά και επιζώντες που σήμερα διάγουν την όγδοη και ένατη δεκαετία είδαν το όνειρό τους να γίνεται πραγματικότητα και έτσι έκλεισε ένας κύκλος προσμονής! Είδα δάκρυα στα μάτια τους και αυτά μαρτυρούσαν πολλά!

Αριστερά ο γραμμ. της ΕΣΔΙΑ ν. Αχαΐας Γιώργος Μόσχος, κέντρο ο υποστράτηγος ε.α., τέως διοικητής ΚΕΤχ Ιω. Σπανάκης, ο λεβέντης αξιωματικός από την Κρήτη, που υπενθύμισε με την στάση του στους Πατρινούς να μην ξεχνάμε τους αγωνιστές που εκτελέστηκαν στην πόλη και προς τον σεβ. Μητροπολίτη Πατρών "ότι το Επιτελείο είναι σύμφωνο με την ανέγερση του μνημείου. Δεξιά ο αντιπρόεδρος των Αχαιών πολεμιστών Κύπρου υπαξ/κός Γιώργος Βουρλιόγκας.

 

Έτσι, αυθόρμητα, μου ήρθε η σκέψη ότι και εδώ στην Πάτρα κάναμε δεκατέσσερα χρόνια να αναγείρουμε ένα μνημείο στον τόπο εκτελέσεων του Γηροκομειού, από την ημέρα που το Δημοτικό Συμβούλιο με την 311/96 πράξη του είχε αποφασίσει την ανέγερσή του. Το πόσες δυσκολίες παρουσιάστηκαν είναι σου προκαλούν θλίψη  για την ασέβεια προς την ιστορική μνήμη. Και εάν μητροπολίτης δεν αναλάμβανε ο σεβ. κ. Χρυσόστομος, εάν προσηλωμένος στην ιερότητα του σκοπού δεν ήταν από την πρώτη στιγμή ο πατήρ Συμεών Χατζής, εάν ακόμη, ο πρώην πρόεδρος του Δημ. Συμβουλίου  Νικ. Τζανάκος, μετά τη διαμαρτυρία των αγωνιστών - μεταξύ αυτών της αγωνίστριας Ειρήνης Τζούτη - δεν αναλάβαινε να «πατήσει πόδι» στον τότε δήμαρχο Φούρα, δεν ξέρω πόσο ακόμη θα περιμέναμε να στηθεί το μνημείο που από το 2000 ήταν έτοιμο με την ενεργό συμμετοχή όλων των δημοτικών αρχών, που το προώθησαν. Τώρα αναμένουμε από το Δήμο να γραφτούν και τα ονόματα για να ολοκληρωθεί το καθήκον προς τους εκτελεσθέντες.

Αριστερά ο υποστράτηγος Τεχνιού  Άγγ. Μεντζέλος, μέσον σεβ. Μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος και δεξιά της εικόνας ο ταξίαρχος Θεόδ. Μπερέτης δ/τής ΚΕΤχ

Όμως εκκρεμεί το μνημείο για τους περίπου διακόσιους εκτελεσμένους του αντιναζιστικού αγώνα. Ο πρώην Δ/της ΚΕΤχ υποστράτηγος Ιω. Σπανάκης άφησε βαριά παρακαταθήκη, με την πρωτοβουλία του να παραχωρήσει χώρο εντός του στρατοπέδου για την ανέγερση του μνημείου, με την άδεια του ΓΕΣ, που είναι θετικό. Ο σημερινός Δ/της ταξίαρχος Θεόδ. Μπερέτης αναμένει την απάντηση του ΓΕΣ. Ο Μητροπολίτης Πατρών το επικροτεί. Ο Δήμαρχος Πατρέων συμφωνεί. Τα σχέδια του μνημείου που ζήτησε το ΓΕΣ για να εγκρίνει, τα παραχώρησε η ΕΣΔΙΑ, μετά από αφιλοκερδή προσφορά του μηχανικού, προέδρου της «Αχαιών Ακτή» Αναστάσιου Στασή. Τα ονόματα έχουν συγκεντρωθεί. Γιατί λοιπόν, τόση καθυστέρηση, από τα Χριστούγεννα που έδειξε θετικό το ΓΕΣ;