Μας το κάνει γνωστό ο Μικρασιάτης Όμηρος με τον Οδύσσέα, που αναζητώντας τον δρόμο της επιστροφής για την πατρίδα του, την Ιθάκη, μιλά για τη χώρα των Λωτοφάγων!
«Πήγανε τότες, ζύγωσαν τους Λωτοφάγους άντρες,
και στους συντρόφους μας αυτοί κακό δεν μελετούσαν
κανένα, μον’ τους έδωκαν καρπό ν’ απογευτούνε...»
Οι φωτογραφίες που βλέπετε, εικονίζουν δέντρο λωτού, που αυτές τις ημέρες
που αρχίζει να σκληραίνουν οι καιρικές συνθήκες στη χώρα μας, από πράσινα τα φύλλα
του παίρνουν μορφή κιτρινωπή στην αρχή και στην συνέχεια πορτοκαλί βαθύ κι
αρχίζουν να αποβάλλονται από το δέντρο.
Παράλληλα οι καρποί του κοκκινίζουν και αυτοί, αλλά μέχρι να ωριμάσουν περνούν κάμποσες ημέρες. Η γεύση του; είναι γλυκιά και τσιφή ελαφρώς. Των μηλολωτών η γεύση, αντιθέτως, είναι γλυκιά και νόστιμη, εξ ου και η διαφορά τους.
Η όχι τόσο μεγάλη εξάπλωση του λωτού στην Ελλάδα, οφείλεται στο γεγονός ότι τα πρώτα φρούτα που ήρθαν στην αγορά ανήκαν στις στυφές ποικιλίες, δηλαδή τρώγονταν μόνο όταν είχαν ωριμάσει πολύ καλά και μετά την πλήρη ωρίμανση συντηρούνταν για πολύ λίγο χρονικό διάστημα. Πάντως το τελευταίο χρονικό διάστημα στη χώρα μας αυξήθηκαν οι εισαγωγές λωτών. Καθοριστικός παράγοντας στην αποδοχή του λωτού από τους καταναλωτές υπήρξε η εισαγωγή από μεγάλες αλυσίδες πολυκαταστημάτων νέων ποικιλιών που δεν είναι στυφές και τρώγονται όπως το μήλο.
Η καταγωγή του δέντρου είναι πανάρχαια και μας την γνωστοποιεί ο Μικρασιάτης Όμηρος στην Οδύσσεια, που περιπλανώμενος και αναζητώντας τον δρόμο της επιστροφής για την πατρίδα του, την Ιθάκη, ο Οδυσσέας έκανε σταθμό στη Βόρεια Αφρική, στη σημερινή Λιβύη, όπου όπως αναφέρει, στον 8ο αι. π.Χ. που πρωτοπαρουσιάζονται τα Ομηρικά Έπη, οι άνδρες του ''κόλλησαν'' στην όμορφη χώρα με την νόστιμη τροφή. Κι ο Οδυσσέας αναγκάστηκε να τους φέρει δεμένους στα πλοία, για να συνεχίσουν το ταξίδι τους.
Σίγουρα δεν είναι ίδιοι οι λωτοί της Ελλάδας με εκείνους που έφεραν στην Αναγέννηση οι Ισπανοί ταξιδευτές από την Άπω Ανατολή στην Ευρώπη κατά τα υπερπόντια ταξίδια τους.
Οι εικόνες που βλέπετε τραβήχτηκαν σε αυλή οικίας της άνω πόλης Πάτρας και όχι στη... Λιβύη. Η καλλιέργεια του δέντρου έφθασε και στη χώρα μας, ακολουθώντας τους δρόμους του εμπορίου, μα παραμένει ακόμη ελάχιστα γνωστό.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι Λωτοφάγοι ζούσαν τρώγοντας αποκλειστικά λωτούς (δεν πρόκειται για τους γνωστούς λωτούς αλλά για τους καρπούς ενός είδους τζιτζιφιάς). Σύμφωνα με τον Όμηρο, όποιος έτρωγε από τον καρπό του λωτού ξεχνούσε και τους δικούς του και την πατρίδα του και δεν ήθελε να επιστρέψει σ’ αυτήν. Ας δούμε το ίδιο το κείμενο της Οδύσσειας σε μετάφραση Αργύρη Εφταλιώτη. Αφηγείται ο Οδυσσέας:
«Πήγανε τότες, ζύγωσαν τους Λωτοφάγους άντρες,
και στους συντρόφους μας αυτοί κακό δεν μελετούσαν
κανένα, μον’ τους έδωκαν καρπό ν’ απογευτούνε.
Κι όποιος στο στόμα του έβαζε λωτού καρπό μελάτο,
δεν ήθελε πια μήνυμα να στείλει ή να γυρίσει,
παρά να μείνουν θέλανε στη γης των Λωτοφάγων
λωτό να τρώνε, γυρισμό πατρίδας λησμονώντας.
Κλαίγανε σαν τους έφερα με το στανιό στα πλοία,
και στα ζυγά αποκάτωθε τους έσυρα δεμένους». (θ, 91-99)
Αυτοί ήταν οι Λωτοφάγοι, στη χώρα των οποίων ήθελαν θα παρέμενα οι σύντροφοι του Οδυσσέα, ξεχνώντας πατρίδα, γυναίκα, παιδιά και κυρίως την Ιθάκη.
Βέβαια αντιμετωπίζοντας στην συνέχεια Κύκλωπες, Λαιστρυγόνες, μάγισσες Κίρκη, Καλυψώ σαγηνεύτρια κ.α. και κυρίως τον οργισμένο Ποσειδώνα, που τους έκανε το πλοίο φύλλο και φτερό, χάθηκαν σιγά, σιγά και απόμεινε μόνος ο Οδυσσέας, πάνω σε μια σχεδία, για την επιστροφή στην Ιθάκη. Χωρίς να διασωθεί ούτε ένας από τους συμπολεμιστές του, έκαναν ομηρικό ταξίδι επιστροφής, αν και πολύ το ήθελε, «ιέμενός περ». Ο Όμηρος δεν μας αναφέρει εάν έφερε σπόρους λωτού από 'κει. Αλλά που να βρει ηρεμία για τέτοια προνόηση. Το σίγουρο είναι ότι δεν ευχαριστήθηκε το φαγητό των λωτών.
Κι αυτή η παράλληλη ιστορία των λωτών με την Οδύσσεια, όπως και με την Ιλιάδα, από το Ίλιον, ονομασία της ιστορικής Τροίας, διδάσκονταν στα παιδιά των αρχαίων αθηναίων, ως μάθημα Ιστορίας κι ακόμη σήμερα στην ελληνική εκπαίδευση και σε πανεπιστήμια ακόμη του εξωτερικού, στο μάθημα της Αρχαιολογίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου