Η αύξηση πόρων προς τους ΟΤΑ ενισχύει το ρόλο τους

«Η επιλογή της αύξησης των ΚΑΠ, δεν υπηρετεί απλοϊκά την συντήρηση της διοικητικής λειτουργίας των αυτοδιοικητικών μηχανισμών, αλλά αποτελεί το πρώτο βήμα για την ουσιαστική εγγύηση του δημόσιου / κοινωνικού ρόλου των ΟΤΑ, την παραγωγή και παροχή των Τοπικών Δημόσιων Αγαθών, την συμμετοχή στην πρόκληση ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος.

Οι πρόσθετες σε σχέση με πέρσι επιχορηγήσεις των ΚΑΠ θα κατανεμηθούν το 2018 για να συνεχισθεί η ενίσχυση των μειονεκτούντων Δήμων, ενώ στο σύνολο τους οι επενδυτικές πιστώσεις μέσω ΚΑΠ θα γνωρίσουν για πρώτη φορά αύξηση.  Παράλληλα, σε συνεργασία με το Υπ. Οικονομίας, κατασκευάζονται δυο νέα Επενδυτικά εργαλεία για να ενισχύσουν την κοινωνική σήμανση του  Αναπτυξιακού ρόλου των ΟΤΑ».

Από τα παραπάνω εμφορείται η νέα αντίληψη του Υπ. Εσωτερικών και της κυβέρνησης γενικότερα, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που επί χρόνια παρουσιάζουν οι δήμοι και κυρίως στις νησιωτικές περιοχές».

Και τούτα διότι κατά ανεπίσημους κύκλους :

«Σύμφωνα με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, το συνολικό ποσό των προβλεπόμενων επιχορηγήσεων του Κρατικού Προϋπολογισμού προς τους ΟΤΑ, ορίζεται ως αναλογία των φορολογικών εσόδων, σύμφωνα με τα άρθρα 259 και 260 του ν. 3852/2010. Γι’ αυτό ακριβώς και έχουν τον χαρακτήρα Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ), ρυθμίζοντας με σταθερούς δεσμευτικούς όρους την συνταγματική σχέση Κράτους και Αυτοδιοίκησης . 

Οι σχετικές νομοθετημένες δεσμεύσεις του Κράτους (κυβέρνησης) δεν εφαρμόσθηκαν ποτέ. Από το 2011 επικρατούντων των Μνημονιακών δεσμεύσεων οι όροι δημοσιονομικής προσαρμογής δεν υλοποίησαν μόνο τις σχετικές περιοριστικές πρακτικές στο πεδίο των δημόσιων δαπανών αλλά συστηματοποίησαν πολιτικές επιδιώξεις μιας γενικότερης αναδιάρθρωσης πολιτικών θεσμών αποδυναμώνοντας την όποια κοινωνική δημοκρατική δυναμική τους.

Μία σειρά από μέτρα, όπως η εφαρμογή των ΜΠΔΣ και των σωρευτικών παρεμβάσεων, οι οριζόντιες περικοπές του κρατικού προϋπολογισμού και το νέο μισθολόγιο σε συνδυασμό με τη μείωση των κρατικών εσόδων επέφεραν σημαντική μείωση στους Κ.Α.Π. , της τάξης του 30% των ήδη συμπιεσθέντων πόρων (βλ. Πίνακα 1) .

    ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣ  ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ 2010 -2017 
  
ΚΑΠ     ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ     2011    2012    2013    2014    2015    2016    2017
ΚΑΠ ΔΗΜΩΝ     ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΠΑΝΕΣ     2899,3    2127,1    1851,2    1939,4    1813,4    1936,9    2130,7
    ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΑΤΑ    440,9    349    290    180    180    180    180
ΚΑΠ ΔΗΜΩΝ     3340,2    2476,1    2141,2    2119,4    1993,4    2116,9    2310,7
ΑΠΟΔΟΣΗ ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΘΕΝΤΩΝ     213,9    213,9    213,9    213,9    213,9    213,9    -
ΕΙΔΙΚΗ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ               312,9    235,8    150,4    38,3    36,6
ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΔΗΜΩΝ     3554,1    2690    2668    2569,1    2357,7    2369,1    2347,3
ΚΑΠ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ    ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ     395,2    175,1    92,2    79,6    267,4    327,5    383,1
    ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ     402    370    370,2    356,3    320    288    288
ΚΑΠ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ    797,2    545,1    462,4    435,9    587,4    615,5    671,1
ΕΙΔΙΚΗ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ               83,2    83,9    78,1    36,5    0
ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΠΕΡΙΦ     797,2    545,1    545,6    519,8    665,5    652    671,1
ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΠ     4351,3    3235,1    3213,6    3088,9    3023,2    3021,1    3018,4
 
Πίνακας 1: Εξέλιξη επιχορηγήσεων Τακτικού Προϋπολογισμού 2011 – 2017.

Η κατανομή της τάσης περικοπών ενδεικνύει το γεγονός πως ήδη οι περικοπές άγγιξαν τα  όρια της λειτουργικής επάρκειας Δήμων και Περιφερειών (-26%). Η περιστολή των δημόσιων δαπανών μεταφέρθηκε στο επενδυτικό σκέλος με μειώσεις της τάξης  του 60%, με προφανείς υφεσιακές επιπτώσεις, αλλά και σε συνέπεια με τον νεοφιλελεύθερο σχέδιο αποδόμησης της δημόσιας παρέμβασης στην αναπτυξιακή διαδικασία και απονεύρωσης του κοινωνικού χαρακτήρα  των αυτοδιοικητικών θεσμών.

Ο Προϋπολογισμός 2018 

Από τον πίνακα 2 είναι επιβεβαιώνεται η περσινή γενική δέσμευση του ΥΠΕΣ πως το 2018 έχουμε σαφή αντίστροφη της προηγούμενης τάσης μείωσης των προηγούμενων κυβερνήσεων και της σταθεροποίησης μετά το 2015 με αύξηση των δημοσίων πόρων προς τους ΟΤΑ. Από τη σύγκριση του κρατικού Προϋπολογισμού του 2017 με το Σχέδιο του Προϋπολογισμού του 2018, προκύπτει αύξηση της χρηματοδότησης για την Αυτοδιοίκηση από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους περίπου κατά 5.34 %, παρά τους σχετικούς δημοσιονομικούς περιορισμούς του “Προγράμματος”.

    ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ 2017 - 2018
       
     2017    2018 (ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ)    2018-2017    ΜΕΤΑΒΟΛΗ %
     Δήμοι    Περιφέρειες    Δήμοι    Περιφέρειες    Δήμοι    Περιφέρειες   

ΚΑΠ    2310,2    671,1    2402,3    737,9    92,1    66,8       
ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΠ    2.981,3    3.140,2    158,9    5,33%
 ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΗΜΩΝ*    36,6         39,0         2,4    0,0    6,56%
Σύνολο    3.017,9    3.179,2    161,3    5,34%
 
Πίνακας 2 Σύγκριση Προϋπολογισμών 2017 - 2018

Η αύξηση της κρατικής επιχορήγησης προς την Αυτοδιοίκηση δεν αποτελεί μόνο ένα θετικό δημοσιονομικό γεγονός. Αποτελεί δημοσιονομική απόδειξη μιας άλλης Δημοκρατικής αντίληψης για τον ρόλο της Αυτοδιοίκησης, έστω υπό τις δυσχερείς Μνημονιακές συνθήκες.
Παρά τις υφιστάμενες ακαμψίες των δημοσιονομικών στόχων / πλεονασμάτων δεν προκρίθηκε η επιλογή νέων πρόσθετων μέτρων περικοπών – επιλογή που θα οδηγούσε σε νέες παρεμβάσεις μέσω του ΜΠΔΣ.

Η επιλογή της αύξησης των ΚΑΠ, δεν υπηρετεί απλοϊκά την συντήρηση της διοικητικής λειτουργίας των αυτοδιοικητικών μηχανισμών, αλλά αποτελεί το πρώτο βήμα για την ουσιαστική εγγύηση του δημόσιου / κοινωνικού ρόλου των ΟΤΑ, την παραγωγή και παροχή των Τοπικών Δημόσιων Αγαθών, την συμμετοχή στην πρόκληση ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος.

Η αύξηση των ΚΑΠ, ενσωματώνει την εμπειρία από τις στοχευμένες χρηματοδοτικές παρεμβάσεις του ΥΠΕΣ όπως

•    Τη χορήγηση έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης σε 85 μικρούς νησιωτικούς  και ορεινούς δήμους, με 20 εκατ. ευρώ για το 2017, προκειμένου να καλύψουν λειτουργικές δαπάνες ή επενδυτικές δραστηριότητες και έργα 
•    του προγράμματος κάλυψης των Ληξιπρόθεσμων Οφειλών των Ο.Τ.Α. προς τρίτους, προϋπολογισμού 326 εκατ. Ευρώ, με τα αιτήματα 237 Ο.Τ.Α. και Νομικών τους Προσώπων, με συνολική επιχορήγηση 245 εκατ. ευρώ και με απορρόφηση, μέχρι τώρα, 174,21 εκατ. ευρώ
•    Το πλαίσιο του προγράμματος «ΑΚΣΙΑ», για την εξόφληση υποχρεώσεων δήμων που προέρχονται από δικαστικές αποφάσεις και διαταγές πληρωμής που έχουν καταστεί τελεσίδικες, προϋπολογισμού 95 εκατ. Ευρώ με ικανοποίηση 98 αιτημάτων συνολικού ύψους 56,89 εκατ. ευρώ,   με πληρωμές, μέχρι τώρα, περίπου 29,44 εκατ. ευρώ
•    Την μεγιστοποίηση της αξιοποίησης του ΠΔΕ του υπουργείου  για την υλοποίηση έργων αποκατάστασης ζημιών από θεομηνίες και αντιμετώπισης κινδύνων  λειψυδρίας: 144 αποφάσεις, συνολικού ύψους επιχορήγησης 17,05 εκατ. ευρώ για τις θεομηνίες, 121 αποφάσεις, συνολικού ύψους επιχορήγησης 16,18 εκατ. ευρώ για τη λειψυδρία με διαδικασίες διαφάνειας και νέων κανόνων.
•    Τη άρση του άτυπου καθεστώτος μη απόδοσης Επενδυτικών πιστώσεων στις Περιφέρειες για πρώτη φορά μετά από χρόνια, αποδίδοντας όχι μόνο τα εγγραφέντα 27 εκατ. αλλά και διαθέτοντας και ότι αδιάθετο υπάρχει στις πιστώσεις του ΥΠΕΣ. 

Οι πρόσθετες σε σχέση με πέρσι επιχορηγήσεις των ΚΑΠ θα κατανεμηθούν το 2018 για να συνεχισθεί η ενίσχυση των μειονεκτούντων Δήμων, ενώ στο σύνολο τους οι επενδυτικές πιστώσεις μέσω ΚΑΠ θα γνωρίσουν για πρώτη φορά αύξηση.

Παράλληλα, σε συνεργασία με το Υπ. Οικονομίας, κατασκευάζονται δυο νέα Επενδυτικά εργαλεία για να ενισχύσουν την κοινωνική σήμανση του  Αναπτυξιακού ρόλου των ΟΤΑ.

•    την χορήγηση επενδυτικών δανείων σε Ο.Τ.Α. και Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης για: Ύδρευση, Αποχέτευση, Αγροτική Οδοποιία, Αποκατάσταση ΧΑΔΑ, Αντιπλημμυρικά έργα υπό το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, με αρχική πρόβλεψη 500 εκατ. ευρώ και δυνατότητα επέκτασης στα 2 δισ. ευρώ σε βάθος πενταετίας, ανάλογα με την ανταπόκριση των Ο.Τ.Α.. Μια ιδιαίτερα σημαντική παράμετρος είναι ότι για την χορήγηση των δανείων δεν θα λαμβάνονται υπόψη οι υφιστάμενοι περιορισμοί δανειοδότησης των δήμων, κάτι που απορρέει από το γεγονός ότι η αποπληρωμή τους θα καλύπτεται εξολοκλήρου  από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
•    Στοχευμένη χρηματοδότηση των δήμων για προμήθεια Μηχανημάτων Έργου. Επιχορήγηση των δήμων σε συνέργεια με το Πράσινο Ταμείο για παιδικές χαρές. Χρηματοδότηση για την ανέγερση Δημοτικών Κτηρίων. Στο πρόγραμμα θα εντάσσονται έργα, προμήθειες, υπηρεσίες και μελέτες των δήμων. Οι πόροι του θα προέρχονται από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες πηγές

Ο νέος αυξημένος προϋπολογισμός και τα νέα επενδυτικά εργαλεία , η εφαρμοσμένη πολιτική μας αποτελούν ένα σταθερό πεδίο για την νομοθετική ολοκλήρωση της αναγκαίας  Δημοκρατική Μεταρρύθμιση της Αυτοδιοίκησης στο άμεσο προσεχές διάστημα.

Με βάση την οριακή αλλά κρίσιμης σημασίας αύξηση των ΚΑΠ είναι δυνατή η επανάληψη της ειδικής οικονομικής ενίσχυσης σε 85 μικρούς νησιωτικούς  και ορεινούς δήμους, με 20 εκατ. ευρώ για το 2017, προκειμένου να καλύψουν λειτουργικές δαπάνες ή επενδυτικές δραστηριότητες και έργα».