Του Πάνου Τριγάζη(*)
Υποδεχόμενοι την Εργατική Πρωτομαγιά, που «δεν είναι αργία, είναι απεργία», θυμόμαστε και την ιστορία της. Ανακαλούμε στη μνήμη μας ότι ορίστηκε από το συνέδριο της Β' Διεθνούς, που συνήλθε στο Παρίσι το 1889, ημέρα αγωνιστικής κινητοποίησης και διεθνούς αλληλεγγύης της εργατικής τάξης στη μνήμη των απεργών εργατών του Σικάγου που δολοφονήθηκαν την 1η Μαΐου 1886.
Θυμόμαστε ότι στην Ελλάδα η πρώτη μαζική πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση έγινε στο Παναθηναϊκό Στάδιο στις 2 Μαΐου 1893 (μετατέθηκε κατά μία ημέρα για να γίνει Κυριακή), με οργανωτή τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο, που είχε ιδρύσει το 1890 ο τότε 25χρονος φοιτητής του Πολυτεχνείου Σταύρος Καλλέργης, εκδίδοντας και εφημερίδα με τον τίτλο «Σοσιαλιστής».
Ο πρώτος σοσιαλιστικός σύλλογος εν Ελλάδι και Τουρκία με καθαρόν και απευθείας σοσιαλιστικόν πρόγραμμα», γράφει ο ίδιος ο ιδρυτής του. Είχε στο άμεσο πρόγραμμά του τους ακόλουθους στόχους: «Πας πολίτης έχει δικαίωμα υπάρξεως. Φορολογία ανάλογος του κεφαλαίου και της ιδιοκτησίας εκάστου. Κατάργησις της προσωπικής κρατήσεως διά χρέη. Αποκέντρωσις των εξουσιών, ανεξαρτησία των Δήμων». Αξιοσημείωτο είναι ότι ανάμεσα στους στόχους τού πρώτου σοσιαλιστικού συλλόγου ήταν και η κατάργηση της θανατικής ποινής.
Το ψήφισμα της πρώτης Εργατικής Πρωτομαγιάς ήταν το ακόλουθο:
Α) Την Κυριακήν να κλείωσι τα καταστήματα, καθ' όλην την ημέραν, και οι πολίται να αναπαύωνται.
Β) Οι εργάται να εργάζωνται 8 ώρας την ημέραν.
Γ) Ν΄απονέμηται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.
Δ) Το συμβούλιο του «Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου» να δώση το ψήφισμα εις την Βουλήν.
Περίπου 500 υπέγραψαν επιτόπου, αλλά η διακίνηση συνεχίστηκε και τελικά κατατέθηκε στη Βουλή, με 2.000 υπογραφές, την 1η Δεκεμβρίου 1893. Όμως, περιφρονητικά αντιμετωπίστηκε από τον τότε πρόεδρο της Βουλής και ο Καλλέργης, που παρακολουθούσε από τα θεωρεία των δημοσιογράφων (όπου είχε πρόσβαση ως εκδότης του «Σοσιαλιστή»), άρχισε να φωνάζει και να διαμαρτύρεται, με αποτέλεσμα να διαταχθεί η σύλληψή του, να κακοποιηθεί από τη φρουρά και να κρατηθεί στο δεύτερο αστυνομικό τμήμα, όπου βρέθηκε αντιμέτωπος με τον περιβόητο Μπαϊρακτάρη. Από εκεί, αφού κρατήθηκε δύο ημέρες, οδηγήθηκε στον εισαγγελέα, ο οποίος τον παρέπεμψε σε δίκη στις 9.12.1893, με αποτέλεσμα την καταδίκη του σε φυλάκιση δέκα ημερών. «Αυτή ήταν η πρώτη ουσιαστική σύγκρουσή του με τις αρχές», γράφει ο γιος του Λυκούργος, ο γνωστός ηθοποιός, ο οποίος είχε διατελέσει και βουλευτής του ΚΚΕ.
Η δράση του Σταύρου Καλλέργη δεν περιορίστηκε στην Αθήνα: «Με τις ενέργειες του Καλλέργη -γράφει ο Γιάννης Κορδάτος- είχε ιδρυθεί στη Σύρα 'Σοσιαλιστική Λέσχη' (Ιούλης 1894). Το ίδιο έγινε και στο Λαύριο. Επίσης και στην Κέρκυρα ιδρύθηκε «Σοσιαλιστικός Σύλλογος» που επηρεαζόταν ιδεολογικά από τον Καλλέργη και την ομάδα του. Σε όλες σχεδόν τις μεγάλες πόλεις υπάρχουν τώρα σοσιαλιστές. Το ξύπνημα άρχισε» "Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος", σελ. 70).
Όμως, από τη μία το κυνηγητό της αστυνομίας και από την άλλη η φαγωμάρα των διαφόρων σοσιαλιστικών ομάδων, τον υποχρεώνουν να φύγει για το Παρίσι στο τέλος του 1894, όπου έμεινε πάνω από έναν χρόνο.
Επιστρέφοντας στην Αθήνα, επανεκδίδει τον «Σοσιαλιστή», όμως οι διωγμοί και οι οικονομικές δυσκολίες τον αναγκάζουν να φύγει για την Κρήτη, όπου εκλέγεται «αντιπρόσωπος στην Επαναστατικήν Συνέλευσιν του Αρκαδίου», όπως γράφει ο ίδιος. Ξαναγύρισε στην Αθήνα, αρχές του 20ου αιώνα, επανεκδίδοντας τον «Σοσιαλιστή» (το τελευταίο φύλλο που σώζεται είναι του 1902). Το 1905 φεύγει οριστικά για την Κρήτη (Μπραχήμο Ρεθύμνης), όπου παντρεύτηκε, το 1908, τη Μαρία Γιακουμάκη με την οποία απέκτησε 9 παιδιά. Πέθανε το 1926, σε ηλικία 61 ετών.
Σήμερα στην Ελλάδα, το εργατικό κίνημα έχει τη δυνατότητα, μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες, να επιτύχει σημαντικούς στόχους του μέσω της πρώτης στην ιστορία αριστερής κυβέρνησης στη χώρα, με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, τον πολιτικό φορέα που ένωσε και εκφράζει διαφορετικά ρεύματα της Αριστεράς, ενώ πρωτοστατεί και στη δράση της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.
Έχουμε πλήρη επίγνωση ότι οι συνθήκες είναι πρωτόγνωρες για το εργατικό κίνημα, το οποίο καλείται να υπερασπιστεί δικαιώματα που κατακτήθηκαν με αγώνες και αίμα σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Παρά τις δυσκολίες και το γεγονός ότι η δομή των οικονομιών, ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες, έχει αλλάξει κάτω από την καταλυτική επίδραση και των νέων τεχνολογιών, οι άνθρωποι της μισθωτής εργασίας καλούνται να αγωνιστούν για την αναγέννηση του κινήματός τους. Για ένα ταξικό εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα σε ενωτική βάση, ικανό να οικοδομεί και ευρύτερες συμμαχίες των δυνάμεων της εργασίας, της ειρήνης, του πολιτισμού και της οικολογίας. Γιατί η συμπόρευση του εργατικού κινήματος με τα σύγχρονα νέα κοινωνικά κινήματα, είναι εκ των ων ουκ άνευ για νικηφόρα πορεία στον 21ο αιώνα.
Τριγάζης Πάνος-avgi.gr
*Ο Πάνος Τριγάζης, στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, είναι αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Κοινωνικών Ερευνών «Σταύρος Καλλέργης».
Υποδεχόμενοι την Εργατική Πρωτομαγιά, που «δεν είναι αργία, είναι απεργία», θυμόμαστε και την ιστορία της. Ανακαλούμε στη μνήμη μας ότι ορίστηκε από το συνέδριο της Β' Διεθνούς, που συνήλθε στο Παρίσι το 1889, ημέρα αγωνιστικής κινητοποίησης και διεθνούς αλληλεγγύης της εργατικής τάξης στη μνήμη των απεργών εργατών του Σικάγου που δολοφονήθηκαν την 1η Μαΐου 1886.
Θυμόμαστε ότι στην Ελλάδα η πρώτη μαζική πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση έγινε στο Παναθηναϊκό Στάδιο στις 2 Μαΐου 1893 (μετατέθηκε κατά μία ημέρα για να γίνει Κυριακή), με οργανωτή τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο, που είχε ιδρύσει το 1890 ο τότε 25χρονος φοιτητής του Πολυτεχνείου Σταύρος Καλλέργης, εκδίδοντας και εφημερίδα με τον τίτλο «Σοσιαλιστής».
Ο πρώτος σοσιαλιστικός σύλλογος εν Ελλάδι και Τουρκία με καθαρόν και απευθείας σοσιαλιστικόν πρόγραμμα», γράφει ο ίδιος ο ιδρυτής του. Είχε στο άμεσο πρόγραμμά του τους ακόλουθους στόχους: «Πας πολίτης έχει δικαίωμα υπάρξεως. Φορολογία ανάλογος του κεφαλαίου και της ιδιοκτησίας εκάστου. Κατάργησις της προσωπικής κρατήσεως διά χρέη. Αποκέντρωσις των εξουσιών, ανεξαρτησία των Δήμων». Αξιοσημείωτο είναι ότι ανάμεσα στους στόχους τού πρώτου σοσιαλιστικού συλλόγου ήταν και η κατάργηση της θανατικής ποινής.
Το ψήφισμα της πρώτης Εργατικής Πρωτομαγιάς ήταν το ακόλουθο:
Α) Την Κυριακήν να κλείωσι τα καταστήματα, καθ' όλην την ημέραν, και οι πολίται να αναπαύωνται.
Β) Οι εργάται να εργάζωνται 8 ώρας την ημέραν.
Γ) Ν΄απονέμηται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.
Δ) Το συμβούλιο του «Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου» να δώση το ψήφισμα εις την Βουλήν.
Περίπου 500 υπέγραψαν επιτόπου, αλλά η διακίνηση συνεχίστηκε και τελικά κατατέθηκε στη Βουλή, με 2.000 υπογραφές, την 1η Δεκεμβρίου 1893. Όμως, περιφρονητικά αντιμετωπίστηκε από τον τότε πρόεδρο της Βουλής και ο Καλλέργης, που παρακολουθούσε από τα θεωρεία των δημοσιογράφων (όπου είχε πρόσβαση ως εκδότης του «Σοσιαλιστή»), άρχισε να φωνάζει και να διαμαρτύρεται, με αποτέλεσμα να διαταχθεί η σύλληψή του, να κακοποιηθεί από τη φρουρά και να κρατηθεί στο δεύτερο αστυνομικό τμήμα, όπου βρέθηκε αντιμέτωπος με τον περιβόητο Μπαϊρακτάρη. Από εκεί, αφού κρατήθηκε δύο ημέρες, οδηγήθηκε στον εισαγγελέα, ο οποίος τον παρέπεμψε σε δίκη στις 9.12.1893, με αποτέλεσμα την καταδίκη του σε φυλάκιση δέκα ημερών. «Αυτή ήταν η πρώτη ουσιαστική σύγκρουσή του με τις αρχές», γράφει ο γιος του Λυκούργος, ο γνωστός ηθοποιός, ο οποίος είχε διατελέσει και βουλευτής του ΚΚΕ.
Η δράση του Σταύρου Καλλέργη δεν περιορίστηκε στην Αθήνα: «Με τις ενέργειες του Καλλέργη -γράφει ο Γιάννης Κορδάτος- είχε ιδρυθεί στη Σύρα 'Σοσιαλιστική Λέσχη' (Ιούλης 1894). Το ίδιο έγινε και στο Λαύριο. Επίσης και στην Κέρκυρα ιδρύθηκε «Σοσιαλιστικός Σύλλογος» που επηρεαζόταν ιδεολογικά από τον Καλλέργη και την ομάδα του. Σε όλες σχεδόν τις μεγάλες πόλεις υπάρχουν τώρα σοσιαλιστές. Το ξύπνημα άρχισε» "Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος", σελ. 70).
Όμως, από τη μία το κυνηγητό της αστυνομίας και από την άλλη η φαγωμάρα των διαφόρων σοσιαλιστικών ομάδων, τον υποχρεώνουν να φύγει για το Παρίσι στο τέλος του 1894, όπου έμεινε πάνω από έναν χρόνο.
Επιστρέφοντας στην Αθήνα, επανεκδίδει τον «Σοσιαλιστή», όμως οι διωγμοί και οι οικονομικές δυσκολίες τον αναγκάζουν να φύγει για την Κρήτη, όπου εκλέγεται «αντιπρόσωπος στην Επαναστατικήν Συνέλευσιν του Αρκαδίου», όπως γράφει ο ίδιος. Ξαναγύρισε στην Αθήνα, αρχές του 20ου αιώνα, επανεκδίδοντας τον «Σοσιαλιστή» (το τελευταίο φύλλο που σώζεται είναι του 1902). Το 1905 φεύγει οριστικά για την Κρήτη (Μπραχήμο Ρεθύμνης), όπου παντρεύτηκε, το 1908, τη Μαρία Γιακουμάκη με την οποία απέκτησε 9 παιδιά. Πέθανε το 1926, σε ηλικία 61 ετών.
Σήμερα στην Ελλάδα, το εργατικό κίνημα έχει τη δυνατότητα, μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες, να επιτύχει σημαντικούς στόχους του μέσω της πρώτης στην ιστορία αριστερής κυβέρνησης στη χώρα, με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, τον πολιτικό φορέα που ένωσε και εκφράζει διαφορετικά ρεύματα της Αριστεράς, ενώ πρωτοστατεί και στη δράση της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.
Έχουμε πλήρη επίγνωση ότι οι συνθήκες είναι πρωτόγνωρες για το εργατικό κίνημα, το οποίο καλείται να υπερασπιστεί δικαιώματα που κατακτήθηκαν με αγώνες και αίμα σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Παρά τις δυσκολίες και το γεγονός ότι η δομή των οικονομιών, ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες, έχει αλλάξει κάτω από την καταλυτική επίδραση και των νέων τεχνολογιών, οι άνθρωποι της μισθωτής εργασίας καλούνται να αγωνιστούν για την αναγέννηση του κινήματός τους. Για ένα ταξικό εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα σε ενωτική βάση, ικανό να οικοδομεί και ευρύτερες συμμαχίες των δυνάμεων της εργασίας, της ειρήνης, του πολιτισμού και της οικολογίας. Γιατί η συμπόρευση του εργατικού κινήματος με τα σύγχρονα νέα κοινωνικά κινήματα, είναι εκ των ων ουκ άνευ για νικηφόρα πορεία στον 21ο αιώνα.
Τριγάζης Πάνος-avgi.gr
*Ο Πάνος Τριγάζης, στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, είναι αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Κοινωνικών Ερευνών «Σταύρος Καλλέργης».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου