Απάντηση στην «παρέμβαση των 5» περί Πανεπιστημιακού Ασύλου

Γιώργος Νικολάου

Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών

Πρόεδρος του Τμήματος Επιστημών

της Εκπαίδευσης & Κοινωνικής Εργασίας

Υποψήφιος Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ

στην ΠΕ Αχαΐας

Η παρέμβαση των πέντε προσωπικοτήτων σχετικά με την ανάγκη κατάργησης του Πανεπιστημιακού Ασύλου εγείρει εύλογες απορίες, τόσο ως προς την ουσία των θεμάτων που θίγει όσο και ως προς τη χρονική συγκυρία κατά την οποία διατυπώνονται οι απόψεις αυτές.

Η γένεση του θεσμού του Πανεπιστημιακού Ασύλου πράγματι ανάγεται στην εποχή της Αναγέννησης, για την προστασία κυρίως της ακαδημαϊκής διδασκαλίας και των επιστημονικών απόψεων από τις αυθαίρετες παρεμβάσεις των πολιτικών και εκκλησιαστικών αρχών. Αυτό κυρίως για τη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη, όπου τα Πανεπιστήμια ήταν συχνά συνδεδεμένα με την Εκκλησία και βρίσκονταν υπό τον στενό έλεγχό της.

Στη χώρα μας, όμως, όπως και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου, μέχρι και σήμερα, το Πανεπιστημιακό Άσυλο προστατεύει όχι μόνο την επιστημονική γνώση, αλλά και την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, ιδιαίτερα όταν αυτή απειλείται από την αυθαίρετη πολιτική εξουσία. Ο θεσμός λοιπόν, έχει μία συγκεκριμένη συμβολική – και όχι μόνο – αξία, η οποία συνδέεται με τη σύγχρονη ιστορία κρατών με ταραγμένο πολιτικό βίο, όπως η χώρα μας.

Προφανώς το γεγονός αυτό δεν δικαιολογεί τις απαράδεκτες πράξεις βίας και τους βανδαλισμούς μέσα στον πανεπιστημιακό χώρο, μάρτυρες των οποίων γινόμαστε όλο και συχνότερα τελευταία. Από την άλλη, είναι αυθαίρετο και παρελκυστικό να αποδίδουμε τα προβλήματα λειτουργίας του ελληνικού πανεπιστημίου στη διατήρηση του Πανεπιστημιακού Ασύλου. Υπάρχουν δεκάδες άλλοι λόγοι, οι οποίοι ερμηνεύουν πειστικότερα την κακοδαιμονία του ελληνικού ακαδημαϊκού χώρου.

Εξάλλου, η χώρα μας διαθέτει το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ανομίας μέσα στα Πανεπιστήμια, αρκεί να υπάρχει η διάθεση από τις Πρυτανικές Αρχές και από τα Σώματα Ασφαλείας να το αξιοποιήσουν.  Ο νόμος 4485/2017 στο άρθρο 3 § 2 ορίζει ότι: «Επέμβαση δημόσιας δύναμης σε χώρους των ΑΕΙ επιτρέπεται αυτεπαγγέλτως σε περιπτώσεις κακουργημάτων, καθώς και εγκλημάτων κατά της ζωής και ύστερα από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση».

Τι σημαίνει αυτό; Ότι η αστυνομία μπορεί να επεμβαίνει στον πανεπιστημιακό χώρο χωρίς προειδοποίηση σε περίπτωση τέλεσης εγκλήματος κατά της ζωής ή κακουργήματος.  Για μικρότερης σημασίας παραβάσεις (πλημμελήματα) απαιτείται άδεια της Πρυτανικής Αρχής.

Επομένως το θεσμικό πλαίσιο υπάρχει και αν μέχρι σήμερα δεν λειτουργεί, οι ευθύνες θα πρέπει να αναζητηθούν στη στάση των εκάστοτε Πρυτανικών Αρχών και της Αστυνομίας. Άλλωστε, έχουμε παραδείγματα άρσης του Πανεπιστημιακού Ασύλου, όταν υπήρχε σοβαρή ανάγκη επέμβασης της Αστυνομίας, όπως έχουμε και πολλά παραδείγματα αδράνειας των Πρυτανικών ή των Αστυνομικών Αρχών, σε αντίστοιχα σοβαρές περιπτώσεις.

Είμαι σίγουρος ότι οι υπογράφοντες το συγκεκριμένο κείμενο παρέμβασης δεν είχαν στο μυαλό τους περιπολίες της Αστυνομίας στον Πανεπιστημιακό χώρο, όπως συμβαίνει στην Τουρκία ή σε άλλες χώρες με ολοκληρωτικό καθεστώς. Μου είναι δύσκολο να φανταστώ τη Σύγκλητο να συνεδριάζει υπό την προστασία αστυνομικής δύναμης ή τους συναδέλφους καθηγητές να προσέρχονται στο μάθημά τους με σωματοφύλακες.

Αντίθετα, πόσο εύκολο είναι να αποσυνδέσει κανείς τη συγκεκριμένη παρέμβαση από την προχθεσινή εξαγγελία του κ. Μητσοτάκη, ότι μία από τις προτεραιότητές του είναι να καταργήσει αμέσως το Πανεπιστημιακό Άσυλο;