ΑΛΛΑΓΗ EMAIL

Οι φίλοι αναγνώστες μπορεί να στέλνουν τα μηνύματά τους στο εμέηλ gmosxos1@hotmail.com στο οποίο θα προτιμούσε ο διαχειριστής να τα λαμβάνει. Παράλληλα άνοιξε και ισχύει πάλι το εμέηλ gmosxos23.6.1946@gmail.com το οποίο μπορείτε να χρησιμοποιείτε σε περίπτωση που αδυνατείτε να κάνετε χρήση του hotmail.com
ΤΗΛ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 6938.315.657 & 2610.273.901

Παρασκευή 22 Μαΐου 2020

Δολοφονία Λαμπράκη: Σαν έτοιμη από καιρό

Ο μαραθωνοδρόμος της ειρήνης Γρηγόρης Λαμπράκης κατεβαίνοντας από τον Τύμβο.


Ο εκλογικός θρίαμβος της ΕΔΑ το 1958 φέρνει στο προσκήνιο το παρακράτος, με τους Αμερικανούς να πιέζουν τον Καραμανλή για πιο αποτελεσματικές αντικομμουνιστικές πρακτικές και τη Φρειδερίκη να ζητάει να την απαλλάξουν από τον Λαμπράκη.


Στις 22 Μαΐου 1963, ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης δέχθηκε δολοφονική επίθεση στη Θεσσαλονίκη αμέσως μετά την ομιλία του σε εκδήλωση για την παγκόσμια ειρήνη. Φυσικοί αυτουργοί ήταν ο Σπ. Γκοτζαμάνης και ο Εμ. Εμμανουηλίδης, ενώ οι ηθικοί αυτουργοί ουσιαστικά δεν τιμωρήθηκαν ποτέ.

Στο πλευρό τού θανάσιμα τραυματισμένου βουλευτή έσπευσαν Έλληνες και ξένοι γιατροί, οι οποίοι θα διαπιστώσουν ότι ήταν κλινικά νεκρός. Ο γιατρός, βαλκανιονίκης, πολιτικός, πανεπιστημιακός, μαραθωνοδρόμος της ειρήνης και αγωνιστής της δημοκρατίας θα αφήσει την τελευταία του πνοή στις 27 Μαΐου 1963 σε ηλικία 51 ετών.

Το τραγικό γεγονός θα γίνει πρωτοσέλιδο σε ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδες στο εξωτερικό, θα ευαισθητοποιήσει διανοούμενους και καλλιτέχνες, θα συγκεντρώσει μεγάλο αριθμό υπογραφών και θα κινητοποιήσει φιλειρηνικές οργανώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο.

Στην κηδεία του περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι θα βροντοφωνάξουν «Ο Λαμπράκης ζει». Οι νέοι θα επιλέξουν το σύνθημα «Κάθε νέος και Λαμπράκης» και θα δημιουργήσουν τη Νεολαία Λαμπράκη.

Πλέγμα παρανομιών

Η εκδήλωση της Θεσσαλονίκης με θέμα την ειρήνη και τον πυρηνικό αφοπλισμό προκαλεί αντισυγκέντρωση ακροδεξιών και παρακρατικών στοιχείων. Αν και υπήρχε ισχυρή δύναμη της χωροφυλακής, οι παρακρατικοί δεν εμποδίστηκαν να πλησιάσουν τον χώρο τής εκδήλωσης. Όπως δεν εμποδίστηκε το τρίκυκλο του Γκοτζαμάνη να τρέξει με ταχύτητα προς το μέρος του βουλευτή. 

Όπως δεν έγινε προσπάθεια να συλληφθούν ο Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουηλίδης, ο οποίος κατάφερε το θανάσιμο χτύπημα με γκλοπ στον Λαμπράκη. Όπως έμεινε ανυπεράσπιστος στη διπλή επίθεση που δέχθηκε, το ίδιο βράδυ, ο βουλευτής Καβάλας της ΕΔΑ Γιώργος Τσαρουχάς: μία στη συγκέντρωση και μία στο ασθενοφόρο που τον μετέφερε αιμόφυρτο στο νοσοκομείο. Στην ταινία του Κώστα Γαβρά «Ζ» αποτυπώνεται ανάγλυφα η συνεργασία των συγκεντρωμένων με τη χωροφυλακή.

Έξι μέρες νωρίτερα, στις 16 Μαΐου 1963, είχε επισκεφθεί την Αθήνα ο στρατηγός Ντε Γκολ. Για την προστασία του θα κληθούν με ατομικές προσκλήσεις 4.000 ιδιώτες να καταταγούν ως εθελοντές αστυφύλακες! Η αντιπολίτευση μιλάει για απόπειρα επίσημης οργάνωσης του παρακράτους. Ποτέ άλλοτε η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε ιδιώτες και ένστολους δεν ήταν τόσο αχνή.

Ο πρόεδρος της ΕΔΑ Ιωάννης Πασαλίδης θα καταγγείλει ως υπεύθυνη της δολοφονίας την κυβέρνηση Καραμανλή. Ο αρχηγός τής Ένωσης Κέντρου Γεώργιος Παπανδρέου θα κατονομάσει ως ηθικό αυτουργό τον ίδιο τον πρωθυπουργό.

Ο Καραμανλής δεν θα αμφισβητήσει ποτέ την ύπαρξη παρακράτους, αλλά θα αποδώσει την ενθάρρυνση για τη δράση του σε στρατιωτικούς κύκλους και στο παλάτι. Η Φρειδερίκη, μετά την αποδοκιμασία στο Λονδίνο από την Αμπατιέλου και τις πιέσεις που της ασκούσε ο Λαμπράκης, θα αναφωνήσει οργισμένη: «Δεν θα με απαλλάξει κανείς από αυτόν τον άνθρωπο;».

Πολύ αργότερα ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου βρήκε σχετικά έγγραφα, ένα από τα οποία, του αρχηγού της χωροφυλακής Βαρδουλάκη, ανέφερε ότι είχε δοθεί εντολή από τη Φρειδερίκη να «στραπατσάρουν» τον Λαμπράκη.

Ο ανακριτής Χρ. Σαρτζετάκης, σε συμφωνία με τον εισαγγελέα Εφετών Π. Δελαπόρτα και παρά τις πιέσεις του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Κ. Κόλλια να κλείσει γρήγορα και χωρίς έρευνα η υπόθεση, διατάσσει την προφυλάκιση φυσικών και ηθικών αυτουργών, μεταξύ των οποίων και ανώτατοι αξιωματικοί της χωροφυλακής.

Στη δίκη, που θα γίνει το 1966 στο Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης, στον Κοτζαμάνη θα επιβληθεί ποινή κάθειρξης 11 ετών, στον Εμμανουηλίδη κάθειρξη 8,5 ετών, σε άλλους επτά μικρότερες ποινές, ενώ οι περισσότεροι θα αθωωθούν. Η δικτατορία θα τους αμνηστεύσει όλους...

Μετεμφυλιακό παρακράτος

Το νοσηρό κλίμα που ευνόησε τη δολοφονία Λαμπράκη, η τρομοκρατία, ο δύσοσμος συγχρωτισμός πολιτών και αστυνομικών, οι πιέσεις του Κόλλια για κουκούλωμα της υπόθεσης και πολλά αλλά δεν αποτελούσαν πρωτόγνωρες καταστάσεις. Δεν ήταν γέννημα κακιάς στιγμής. Ήταν κρίκοι μακράς αλυσίδας παρακρατικών δράσεων. Ταγματασφαλίτες και δωσίλογοι, που έκαναν κουμάντο επί Κατοχής, ύστερα από το μούδιασμα της συντριβής του Άξονα ανέλαβαν τον ίδιο ρόλο στη μεταπολεμική Ελλάδα.

Ο Γεώργιος Παπανδρέου, στον πανηγυρικό λόγο της Απελευθέρωσης, αναφερόμενος στους δωσίλογους δήλωσε ότι «Η εθνική νέμεσις θα είναι αδυσώπητος». Μόνο έτσι δεν ήταν. Ο Εμφύλιος έστρεψε το ενδιαφέρον των κρατούντων αλλού και οι συνεργάτες των Γερμανών όχι μόνον είχαν επιεική μεταχείριση, αλλά χρησιμοποιήθηκαν στις διώξεις κατά των αριστερών.

Οι ακροδεξιές παρακρατικές συμμορίες δρουν ανεξέλεγκτα, τρομοκρατούν, εκφοβίζουν, βιάζουν ανυπεράσπιστες γυναίκες, κακοποιούν, λεηλατούν γραφεία του ΚΚΕ, διαλύουν φαρμακεία του ΕΑΜ, βασανίζουν και δολοφονούν αντιστασιακούς. Ο διαβόητος Τσαούς Αντών έχει αγαστή συνεργασία με τον στρατό και τη χωροφυλακή σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Η συμμορία τού Σούρλα ληστεύει, βιάζει και αρπάζει σπίτια στη Θεσσαλία. Η παραστρατιωτική «Οργάνωση Χ» διαθέτει οπλισμό από τους Γερμανούς αλλά και από τους Βρετανούς και ενσωματώνει ταγματασφαλίτες και δωσίλογους. Ασκεί τρομοκρατία στην πρωτεύουσα και σε περιοχές τής νότιας Ελλάδας.

Στον στρατό δρα ο ΙΔΕΑ, με στελέχη που θα διοχετευθούν αργότερα στην ΚΥΠ και το 1967 θα συνεργήσουν στην επιβολή της δικτατορίας.

Και το κράτος; Όχι μόνο ανέχεται, αλλά και ενθαρρύνει αυτές τις πρακτικές. Θεσπίζει νόμους που χωρίζουν τους πολίτες σε εθνικόφρονες και μη. Ο αντικομμουνισμός και η εθνικοφροσύνη αρχίζουν να αποτελούν έννοιες αλληλένδετες.

Το καθοριστικό 1958

Μέσα σ’ αυτό το μετεμφυλιακό κλίμα τρομοκρατίας, κρατικής αυθαιρεσίας και παρακρατικών εγκλημάτων, ο θρίαμβος της ΕΔΑ στις βουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου 1958 (αξιωματική αντιπολίτευση με 24,42% και 79 έδρες) αποτελεί οδυνηρή έκπληξη για όσους έστησαν, ενθάρρυναν ή ανέχτηκαν τις αντικομμουνιστικές δράσεις. Οι Αμερικανοί καταλογίζουν ανικανότητα προσώπων σε θέσεις - κλειδιά και πιέζουν την ελληνική κυβέρνηση να λάβει πιο αποτελεσματικά μέτρα. Τρία χρόνια αργότερα, ο Καραμανλής θα συναντηθεί στον Λευκό Οίκο με τον Κένεντι και θα δηλώσει ότι οι ΗΠΑ έχουν «ειδικόν δικαίωμα να ενδιαφέρονται διά την ανεξαρτησίαν και την ελευθερίαν του δυτικού ημισφαιρίου».

Εξαπολύεται νέο κύμα τρομοκρατίας. Ένα μικρό, μα χαρακτηριστικό δείγμα από το κλίμα τής εποχής στην Ικαρία: Όπως αφηγείται η τότε μικρή μαθήτρια του Γυμνασίου Μάγδα Πίττακα, οργάνωσαν οι μαθητές ένανν χορό για να διασκεδάσουν. Οι χωροφύλακες παρεμβαίνουν και τον διαλύουν με το πρόσχημα ότι πρόκειται για κομματική συγκέντρωση. Τα παιδιά θα τιμωρηθούν από το σχολείο με είκοσι μέρες αποβολή!

Υπάρχουν, βέβαια, πολύ πιο σοβαρά. Τα γραφεία της ΕΔΑ σε επαρχιακές πόλεις γίνονται στόχοι εκρηκτικών μηχανισμών, συλλαμβάνονται οπαδοί τού κόμματος, ασκούνται πάνω τους ψυχολογικές πιέσεις και απειλείται η σωματική τους ακεραιότητα. Στις 14 Μαΐου 1968 πεθαίνει από γρονθοκοπήματα πολιτικών του αντιπάλων ο αντιπρόσωπος της ΕΔΑ. Ι. Θωμόπουλος.

Ο Ηλίας Ηλιού καταθέτει στη Βουλή στοιχεία που μαρτυρούν 175 εκτοπίσεις στον Αϊ-Στράτη σε ένα εξάμηνο. Στις 5 Δεκεμβρίου συλλαμβάνεται ο Μανώλης Γλέζος με την κατηγορία της κατασκοπείας. Ο λόγος; Τον προηγούμενο Αύγουστο είχε συναντηθεί με τον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ.
Σε κλίμα όξυνσης των σχέσεων της Ελλάδας με την Τουρκία, έρχεται στην Αθήνα ο Βρετανός πρωθυπουργός ΜακΜίλαν για να υποστηρίξει ακόμα ένα σχέδιο για το Κυπριακό.

Ιδρύεται ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου ο ΟΠΑΠ. Αρχίζει στην Αθήνα στις 21 Αυγούστου 1958 το Παγκόσμιο Συνέδριο Γυναικών, με κύριο θέμα την παροχή ψήφου στις γυναίκες και την εξίσωση με τον άνδρα.

Στον διεθνή χώρο, η Αίγυπτος και η Συρία συζητούν τη δημιουργία τής Ενωμένης Αραβικής Δημοκρατίας, ανατρέπεται το δικτατορικό καθεστώς της Βενεζουέλας και καταστέλλεται η επανάσταση στην Αϊτή. Ο γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ Νικίτα Χρουστόφ αναλαμβάνει και τα καθήκοντα του πρωθυπουργού. Οι Αμερικανοί στέλνουν τον πρώτο δορυφόρο στο Διάστημα.

Στις 13 Μαΐου εξεγείρονται οι Αλγερινοί κα ζητάνε από τον Ντε Γκολ να επανεξετάσει την πολιτική τής Γαλλίας. Όταν εκείνος θα επισκεφτεί στις 4 Ιουνίου το Αλγέρι, θα ενθουσιάσει τα πλήθη με το διφορούμενο «Σας καταλαβαίνω».

Οι αντάρτες του Κάστρο εξαπολύουν στις 17 Σεπτεμβρίου επίθεση κατά των στρατευμάτων του Μπατίστα. Γίνεται ευρέως γνωστό το όνομα του Τσε Γκεβάρα.

Σε αριστερό σανίδι ο Κατράκης

Ματιές στα πολιτιστικά του 1958, αρχίζοντας από τον κινηματογράφο, όπου ο Χίτσκοκ γυρίζει το «Vertigo», ο Καλατοζόφ το «Όταν περνούν οι γερανοί», ο Λουί Μαλ το «Ασανσέρ για δολοφόνους», ο Μονιτσέλι το «Ο κλέψας του κλέψαντος», ο Βάιντα τις «Στάχτες και διαμάντια», o Μινέλι τη «Ζιζί», ο Τ. Φίσερ την κλασική ταινία τρόμου «Dracula» και ο Κλοντ Οτάντ Λαρά ξαφνιάζει με την τολμηρή «Υβέτ, το κορίτσι της ακολασίας», από το μυθιστόρημα του Ζ. Σιμενόν, με την Μπριζίτ Μπαρντό και τον Ζαν Γκαμπέν.

Ο ελληνικός κινηματογράφος ζει καλές στιγμές: «Το Τελευταίο ψέμα» του Κακογιάννη με τη Λαμπέτη και τον Νικολινάκο, «Ο άνθρωπος του τραίνου» του Δημόπουλου με τον Παππά και τη Συνοδινού, «Ένας ήρωας με παντούφλες» του Σακελλάριου με τον Λογοθετίδη και τη Λυβικού και η πολυπαιγμένη στην τηλεόραση «Η κυρά μας η μαμή» του Σακελλάριου με τη Βασιλειάδου και τον Μακρή.

Ο Δημήτρης Μητρόπουλος διευθύνει την «Τόσκα» στην πρωτεύουσα του Ισραήλ, η Λίντα και ο Χιώτης τραγουδούν τα «Ηλιοβασιλέματα» και ο Καζαντζίδης εκφράζει τον πόνο τού κατατρεγμένου. Τον επόμενο χρόνο ο Θεοδωράκης και ο Χατζιδάκις θα μελοποιήσουν, σχεδόν ταυτόχρονα, τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου.

Δύο Ρώσοι συγγραφείς προκαλούν αναστάτωση για διαφορετικούς λόγους. Ο Μπόρις Πάστερνακ εκδίδει στην Ιταλία το βιβλίο του «Δόκτωρ Ζιβάγκο» και ο Βλαντιμίρ Νομπόκοβ, στην Αμερική, τη «Λολίτα».

Ο Αλέξης Μινωτής ανεβάζει στο Εθνικό Θέατρο το έργο του Ίψεν «Βρυκόλακες» και το καλοκαίρι στην Επίδαυρο την τραγωδία τού Σοφοκλή «Οιδίπους επί Κολωνώ». Ο Αλέξης Σολωμός ανεβάζει στο Εθνικό σε ενιαία παράσταση τα έργα «Η ανθρώπινη φωνή» του Ζαν Κοκτό και «Η θαυμαστή μπαλωματού» του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα. Ο Κωστής Μιχαηλίδης παρουσιάζει στην Επίδαυρο και στο Ηρώδειο την τραγωδία τού Ευριπίδη «Ιφιγένεια η εν Ταύροις».

Στο «Θέατρο Τέχνης», γνωστό και ως «Υπόγειο του Κουν», πραγματοποιείται μια καλλιτεχνική επανάσταση. Όσοι παρακολούθησαν παραστάσεις θα μιλάνε πολλές δεκαετίες μετά γι’ αυτή τη μυσταγωγία. Ασφαλώς δεν αρέσει σε όλους. Η παράσταση «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, που θα ανεβάσει τον επόμενο χρόνο στο Ηρώδειο, με μουσική Μάνου Χατζιδάκη, χορογραφίες Ραλλούς Μάνου και σκηνικά Γιάννη Τσαρούχη, έργο - ορόσημο στην παρουσίαση της αττικής κωμωδίας, θα απαγορευτεί με Προεδρικό Διάταγμα.

Ο διαχωρισμός σε εθνικόφρονες και μη ανεβαίνει και στο θεατρικό σανίδι. Ο Μάνος Κατράκης έχει ιδρύσει το «Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο», στο οποίο παίζουν καταξιωμένοι ηθοποιοί, αλλά και εντελώς καινούργιοι. Το 1958 εντάσσεται στον θίασο ο απόφοιτος της Δραματικής Σχολής Νίκος Κούρκουλος. Σε έγγραφο μυστικής υπηρεσίας καταλογίζεται στον Κατράκη ότι προτιμά έργα που απηχούν «τα κηρύγματα της Άκρας Αριστεράς».





Κηδεία Λαμπράκη, «η μεγαλύτερη μεταπολεμική συγκέντρωση», όπως έγραψε η «Αυγή»


Συγκρούσεις της νεολαίας με την αστυνομία μετά τη δολοφονία Λαμπράκη


Ο Καραμανλής παραδέχθηκε την ύπαρξη παρακράτους, αλλά απέδιδε την ενθάρρυνση της δράσης του στο παλάτι. Η Φρειδερίκη ζητούσε κάποιον να την απαλλάξει από τον Λαμπράκη...

Εντυπη εκδοση ΑΥΓΗΣ
kosmaskefalos@gmail.com

Δεν υπάρχουν σχόλια: