Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 1 Φεβρουαρίου - Για τις προκλήσεις και τις προσδοκίες από μια αριστερή κυβέρνηση, το Άουσβιτς, το ελεύθερο Κομπάνι και άλλα‏

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

Κείμενα των: Μαρίας Καλαντζοπούλου, Ιωάννα Μεϊτάνη, Τζοάνας Μπερκ, Δημήτρη Ιωάννου, Στρατή Μπουρνάζου, Ζέρομ Ρόος, Σερζ Αλιμί, Ντανιελ Τριλινγκ, Μπασκάρ Σουνκάρα, Δημοσθένη Παπαδάτου Αναγνωστόπουλου, Μιχάλη Μπαρτσίδη, Γιορις Λεβερινκ, Νίκου Σαραντάκου, Ανέτ Βιβιόρκα

Η ΟΡΚΩΜΟΣΙΑ

Η Μαρία Καλαντζοπουλου και η Ιωάννα Μεϊτάνη σχολιάζουν τη συμβολική σημασία των κινήσεων του Αλέξη Τσίπρα την ημέρα της ορκωμοσίας του :

Ζητήματα τιμής και συνείδησης, της Μαρίας Καλαντζοπούλου. «Ο νέος πρωθυπουργός, γεννημένος και μεγαλωμένος μετά το πέρας των διώξεων της ιστορικής ιδεολογικής του παράταξης, αναλαμβάνοντας την ευθύνη της διακυβέρνησης, δεν διαβεβαιώνει μόνο την πολιτεία και τον σημερινό --ζώντα-- λαό. Σπεύδει να διαβεβαιώσει, στην τιμή και τη συνείδησή του, χωρίς λόγια αυτή τη φορά, τους νεκρούς και την Ιστορία. Περνώντας μέσα από το στενό μονοπάτι που περπάτησαν τόσοι μελλοθάνατοι αγωνιστές, στέκεται μπροστά σε έναν χιλιοματωμένο τοίχο στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής και παίρνει τη δική του συνειδησιακή αμπάριζα για τη συνέχεια».

Ψηλά στις αρχικές μας τις πηγές, της Ιωάννας Μεϊτάνη. «όπως παρατήρησε η φίλη, ο καθένας μας, πριν κάνει κάτι πολύ σημαντικό, γυρνάει για μια στιγμή στην πηγή της δύναμής του, στη βάση του: άλλος στη μάνα του, άλλη στην πίστη της, ο τρίτος στον εαυτό του. Ο Τσίπρας γύρισε στον τόπο μνήμης του αντιφασιστικού αγώνα για να πάρει δύναμη από την τιμή των εκτελεσμένων αντιστασιακών. Για να δώσει στίγμα και βάθος στη δικιά του τιμή, στην οποία μόλις είχε ορκιστεί.

Η ιστορία του πόνου: από την προσευχή στα παυσίπονα.  Μια συνέντευξη της Τζοάνα Μπερκ στον Δημήτρη Παπανικολάου για την ιστορία της βίας και των συναισθημάτων, την πολιτική χρήση του πόνου και το ρόλο του δημόσιου διανοούμενου σήμερα. «Εμπειρίες πόνου δεν προκύπτουν «φυσικά», αλλά πάντα σε διαπραγμάτευση με το κοινωνικό περιβάλλον. Από τη στιγμή της γέννησής τους, τα βρέφη μυούνται σε πολιτισμούς του πόνου. Καθώς ωριμάζουν, τα άτομα που είναι υπεύθυνα για την κοινωνικοποίησή τους δίνουν προσοχή σε ορισμένα δάκρυά τους και σε άλλα όχι· τους χτυπούν τα χέρια όταν τα φέρνουν κοντά στη φωτιά· κάποιες πληγές τις φιλάνε για να περάσουν, άλλες όχι· κάποιες μελανιές τις παραβλέπουν. Έχει διαφορά αν είσαι αγόρι ή κορίτσι. Έχει σημασία αν είσαι φτωχός. Οι άνθρωποι που πονούν μαθαίνουν είτε να υποφέρουν σιωπηλά είτε να κάνουν σαματά. Ο πόνος, λοιπόν, δεν είναι ποτέ ιδιωτικός, αλλά συνδέεται πάντα με μια διαπραγμάτευση κοινωνική.»

No podemos. Η ισπανική εκδοχή της “σοβαρότητας” εναντίον του “λαϊκισμού” από τον Δημήτρη Ιωάννου.  «Δεν μπορούμε! Δεν μπορούμε!» (Νο podemos! No podemos!), φώναζε ο Ισπανός πρωθυπουργός Ραχόι από το βήμα της εθνικής διάσκεψης του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος την περασμένη Κυριακή, κλείνοντας έναν λόγο γεμάτο με γκρεμούς, ρίσκα, άλματα στο κενό, χαμένες θυσίες και ρωσικές ρουλέτες. Οι λογογράφοι του προσπάθησαν φυσικά να κάνουν λογοπαίγνιο με το όνομα του βασικού του αντιπάλου, των Podemos (που σημαίνει «μπορούμε») οι οποίοι υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύουν την «επιπολαιότητα, την ανικανότητα και τον λαϊκισμό»

Τα κάγκελα έπεσαν. Οι πρώτες σκέψεις του Στρατή Μπουρνάζου μετά τον σχηματισμό της καινούριας κυβέρνησης: «Ξαφνικά, καταλάβαμε πόσο είχαμε βουλιάξει στη μιζέρια, την αθλιότητα, την ακροδεξιά [..]. Αλλά και για το ότι όλοι, ακόμα και εμείς είχαμε εγκλωβιστεί σε αυτό τον αποπνικτικό ορίζοντα, που μας καταπλάκωνε και μας εμπόδιζε να ονειρευτούμε. Κι όταν καταλάβαμε ότι το να καταργηθούν τα κάγκελα ή το πεντάευρο δεν είναι δα κάτι τόσο μακρινό και άπιαστο, ο ορίζοντας άνοιξε. Σοκ, οδυνηρό και λυτρωτικό μαζί. Μετεβλήθη εντός μας ο ρυθμός του κόσμου, πέσαν και τα εντός κάγκελα… Και αν καιγόμαστε να διαχωριστούμε από τους ΑΝΕΛ (που, πάντως, δεν είναι το μόνο πρόβλημα εντός της κυβέρνησης), αντί να «κολλήσει η βελόνα» στο πόσο εθνικιστές  και ξενοφοβικοί είναι –που είναι--, ας διαχωριστούμε με πράξεις: ας κάνουμε ό,τι μπορούμε, λ.χ.,  για να υλοποιηθεί τάχιστα το σύμφωνο και ο γάμος για τα ομόφυλα ζευγάρια, η ιθαγένεια για τα παιδιά των μεταναστών».

2015: Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΩΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Απευθυνθήκαμε σε τέσσερις εξέχουσες μορφές της δημοσιογραφίας, στον χώρο του αριστερού και εναλλακτικού Τύπου και τους ζητήσαμε να απαντήσουν, ελεύθερα, στο ερώτημα «ποιο είναι (αν υπάρχει τέτοιο) το “ελληνικό μάθημα” για τις αριστερές και ευρύτερες προοδευτικές δυνάμεις, καθώς και τα κινήματα, στην Ευρώπη και όλο τον πλανήτη».

Ένας φρέσκος άνεμος φυσάει από τα αριστερά σε όλη την Ευρώπη του Ζερομ Ροος. «Αν υπάρχει ένα μάθημα που πρέπει να πάρουμε από τη μακρά ιστορία ηττών και αυτοκαταστροφής της Αριστεράς, είναι πως δεν μπορεί να υπάρξει ριζοσπαστικό χειραφετητικό εγχείρημα χωρίς διαρκή μαζική κινητοποίηση και ενεργή λαϊκή συμμετοχή. Τώρα είναι η στιγμή που τα ελληνικά κινήματα πρέπει να επανέλθουν στη δράση και οι Ευρωπαίοι πρέπει να δείξουν με πράξεις την αλληλεγγύη τους».

Ένα όνειρο σεμνό και τρελό του Σερζ Αλιμί. ««Είναι ένα όνειρο σεμνό και τρελό», λέει ο Λουί Αραγκόν. Η ελπίδα ότι η Ευρωπαϊκή πολιτική δεν μας καταδικάζει πια στο αέναο γαϊτανάκι της εναλλαγής της εξουσίας από τα ίδια πρόσωπα, με την ίδια πολιτική και με την ίδια αδυναμία. Στην Αθήνα ήρθε η ώρα να δώσουν τη σκυτάλη».

Τα κινήματα να στηρίξουν το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ του Ντανιελ Τριλινγκ. «Αλλά και γενικότερα, η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την Ευρώπη. Όπως η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να επιβάλει μια αλλαγή στην παντοκρατορία της οικονομίας, έτσι ακριβώς μπορεί να παίξει και καθοριστικό ρόλο ώστε να αλλάξει η σκληρή πολιτική στα σύνορα της Ευρώπης. Αυτό που κρατάω ως συμπέρασμα από τις τελευταίες πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα είναι ότι πρέπει να συνεχίσουμε την πίεση προς τους δικούς μας πολιτικούς ηγέτες, γιατί εμείς μόνο μπορούμε να αξιώσουμε μια καλύτερη πολιτική ηγεσία».

Μαθήματα ελληνικών του Μπασκαρ Σουνκαρα. «Ο ΣΥΡΙΖΑ προσφέρει ένα ισχυρό παράδειγμα, που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στην προπαγάνδα και την οργάνωση μας: μια κυβέρνηση της Αριστεράς είναι εφικτή, η μάχη για την εξουσία, αντί της προσφυγής στη lifestyle πολιτική, είναι μια μάχη που πρέπει να δώσουμε. Η εμπειρία από την Ελλάδα δείχνει ότι η μεθοδική δουλειά οικοδόμησης του κινήματος μπορεί να αποφέρει κάτι περισσότερο από αξιοπρεπείς ήττες».

Τηλέφωνο από το στρατόπεδο του Δημοσθένη Παπαδάτου Αναγνωστόπουλου. «Τετάρτη πρωί. Τηλέφωνο από απόκρυψη, σπαστά ελληνικά, άρα μετανάστης, πιθανότατα κρατούμενος. «Γεια σας, ο Γιασίρ είμαι. Με θυμάστε;». Η αλήθεια ήταν πως όχι – αλλά δεν πρόλαβα να το πω. «Ο Γιασίρ... Που είχατε έρθει στην Αμυγδαλέζα...». Ήταν το δεύτερο τηλεφώνημα από εκεί μετά το απόγευμα της Κυριακής. Ο πρώτος με είχε πάρει να μου πει πως προσευχόταν για μας και ότι τώρα χαιρόταν πολύ που η προσευχή έπιασε τόπο. Αλλά γιατί αυτά τα δυο τηλέφωνα; Ελλείψει μέσου πίεσης, σκέφτηκα, ήταν ο τρόπος να ειπωθεί ένα «μην μας ξεχνάτε».

Ιστορική ευκαιρία για τη διέλευση της Ευρώπης. Γράφει ο Μιχάλης Μπαρτσίδης: «Με άλλα λόγια, η εγγραφή της ευρωπαϊκής διάστασης στα κινήματα ευνοείται από τις κοινές, υλικές συνθήκες διαβίωσης (βιοπολιτική απειλή καταστροφής των ζωών και αποδυνάμωση των κοινωνικών δικαιωμάτων). Είναι τώρα η στιγμή για μια διάβαση του συλλογικού βιώματος της αναξιοπρέπειας, τη διέλευση προς την Ευρώπη και για την Ευρώπη: τι άλλο μπορεί να σημαίνει αυτή η «άνοιξη φιλελληνικότητας» αν όχι μια αμοιβαία αντιπροσφορά αλληλεγγύης (η κληρονομιά των Πλατειών) προς την Ελλάδα, τους λαούς, τα κινήματα και την Αριστερά της;

Το Κομπάνι ελεύθερο! O Γιόρις Λεβερινκ αναλύει την ευρυτερη σημασία της απελευθέρωσης του Κομπάνι. «Η απελευθέρωση του Κομπάνι είναι στρατηγικής σημασίας, αλλά το πιο σημαντικό είναι η συμβολική νίκη της δημοκρατίας έναντι του αυταρχισμού· του πλουραλισμού επί του φασισμού· της ελευθερίας πάνω στην καταστολή. Και, πάνω απ’ όλα, μια νίκη που έχει δείξει στον κόσμο την αληθινή δύναμη εκείνων που αγωνίζονται για την πραγματική απελευθέρωση, σε αντίθεση με το φανατισμό των όσων αγωνίζονται για απατηλές πεποιθήσεις.»

Η ελπίδα που νίκησε τον φόβο. Ο Νίκος Σαραντάκος στην καθιερωμένη στήλη του μιλάει για την ελπίδα ως λέξη αλλά και ως συναίσθημα. «Η ελπίδα είναι πράγμα πολύτιμο, είναι όμως και εύθραυστο. Ο ΣΥΡΙΖΑ υποσχέθηκε ότι η ελπίδα έρχεται και τις ελπίδες που του εμπιστεύτηκε ο ελληνικός λαός δεν πρέπει να τις διαψεύσει. Από την περασμένη Κυριακή γυρίσαμε σελίδα –ταιριάζει εδώ, θαρρώ, ο στίχος του Σολωμού: “Θύρες ανοίξτ’ ολόχρυσες για την γλυκιάν ελπίδα”».

Το Άουσβιτς είναι μια μετωνυμία για όλα, αλλά ποια όλα; Συνέντευξη της Ανέτ Βιβιορκά με αφορμή τα 70 χρόνια από την απελευθέρωση του Άουσβιτς. «Το Άουσβιτς πράγματι, με κάνει να σκεφτώ τη Βαστίλη. Γνωρίζουμε βέβαια ότι η Βαστίλη είναι το σύμβολο της αυθαιρεσίας και της καταπίεσης, ότι χιλιάδες άνθρωποι φυλακίστηκαν εκεί, αλλά, όταν έπεσε, την 14η Ιουλίου 1789, δεν υπήρχε πια σχεδόν κανένας κρατούμενος. Κι όμως, η ημερομηνία αυτή έγινε, τον 19ο αιώνα, το σύμβολο της Επανάστασης και, έπειτα, της Δημοκρατίας: η εθνική εορτή της Γαλλίας… Σήμερα, το Άουσβιτς έχει γίνει μια μετωνυμία για όλα· αλλά για ποια όλα; Το κακό, το Ολοκαύτωμα, τις γενοκτονίες, το ναζισμό, την εξόντωση των Εβραίων;».