Η αυξανόμενη σημασία των τοπικών κοινωνιών

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ(*) Πριν δύο αιώνες, την εποχή της συγκρότησης των εθνικών κρατών, οι αποφάσεις παίρνονταν από το «κέντρο», την κεντρική διοίκηση. Ενδιέφερε, για να θυμίσω μία λέξη φετίχ στην ελληνική εκπαίδευση, «το ομοιόμορφον». Ανάλογα πράγματα λέγονται και σήμερα. Μιλάμε για πλανητικό χωριό, για αλληλεξάρτηση και για επιβολή αποφάσεων στους «μικρούς» από τους «μεγάλους», είτε οι τελευταίοι είναι κράτη, διεθνείς οργανισμοί, επιχειρηματικοί κολοσσοί.    Προφανώς η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση στενεύει τους βαθμούς ελευθερίας των Κρατών, ιδιαίτερων των μικρότερων. Μειώνει τις αποστάσεις και ωθεί μέσω ποικίλων μηχανισμών (αγορές, διεθνείς οργανισμοί, διακίνηση της πληροφορίας) τα κυρίαρχα κράτη να πάρουν συγκεκριμένες αποφάσεις κατόπιν συστάσεων ή υποδείξεων.    Από την άλλη πλευρά, κράτη και κεντρικές διοικήσεις, ακόμη και αυτά που βρίσκονται σε εποπτεία, όπως το δικό μας, έχουν λόγο στη χάραξη πολιτικών και στη λειτουργία θεσμών και υπηρεσιών στο εσωτερικό της χώρας, επηρεάζοντας έτσι τη ζωή των τοπικών κοινωνιών.    Ωστόσο, ούτε η παγκοσμιοποίηση ούτε τα κεντρικά κράτη ορίζουν την οργάνωση των τοπικών κοινωνιών και τη ζωή τους. Ακόμη και σ' ένα συγκεντρωτικό κράτος, όπως το δικό μας, οι τοπικές κοινωνίες έχουν περιθώρια να οργανώσουν τη δική τους ζωή, να προσελκύσουν πόρους από ποικίλες πηγές (επενδύσεις, τουρισμός, ευρωπαϊκοί πόροι), να αναπλάσουν την πόλη, να λειτουργήσουν θεσμούς πολιτισμού και αναψυχής.    Τα περιθώρια αυτά χρόνο με τον χρόνο διευρύνονται. Κανένα κράτος δεν μπορεί να ρυθμίζει τα πάντα. Επιπλέον, οι αποφάσεις είναι, κατά τεκμήριο, λυσιτελέστερες όταν παίρνονται από αυτούς που τους αφορούν καθώς γνωρίζουν καλύτερα τις ανάγκες τους. Γι' αυτό οι τοπικές εκλογές είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο, σημαντικές, με τις εθνικές. Για να πετύχουν, όμως, οι τοπικές κοινωνίες δεν αρκούν οι καλές προθέσεις. Ούτε η κατασκευή εχθρών για να τους ρίξουν το ανάθεμα της δικής τους αδυναμίας. Χρειάζεται άνοιγμα εντός και εκτός συνόρων και σχέδιο για την αξιοποίηση του αμείλικτου χρόνου. _____________ (*) Ο Παντελής Κυπριανός είναι καθηγητής της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών και ειδικός σύμβουλος στο υπουργείο Παιδείας. Το άρθρο του δημοσιεύτηκε στις 12-10-2012, στην εφημερίδα Πελοπόννησος της Πάτρας.