Ινστιτούτο Φιλοσοφικών Ερευνών

                                            www.philosophical-research.org         

                                 

                                        Απόστολος Πιερρής

                         ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ  ΛΟΓΟΥ

 

                     Περίοδος 2023-4

   I.           Συναντήσεις Άργους

                               1^η

                    24 Απριλίου 2024

          

 II.              Συναντήσεις Πατρών

                                 17^η  

                      25 Απριλίου 2024

 

 

Ι.                

                         ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ

           ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΠΑΡΤΗΣ-ΜΥΚΗΝΩΝ

        ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ       

     Συναντήσεις Άργους

          Πρώτη Εκδήλωση      

                

 

Τετάρτη 24 Απριλίου, 7.30 μ.μ., στην Αίθουσα Διαλέξεων του Επιμελητηρίου Αργολίδας, Άργος, (Σιταροπάζαρο)

 

                                *

Συνεχίζουμε φέτος με τον δεύτερο γύρο των Συναντήσεων του Άργους που αρχίσαμε πέρυσι. Ιδέα και σκοπός των Κύκλων αυτών των ομιλιών είναι αφ’ ενός μεν η διακρίβωση, περιγραφή, ανάλυση και εξήγηση της ιδιαιτερότητας του Άργους τόσο στην πολιτική ιστορία όσο και στην πολιτισμική μορφοποίηση του κλασσικού Ελληνισμού, αφ’ ετέρου δε το νόημα και η σημασία αυτής της μοναδικότητας στην ορθή και εκ των έσω σύλληψη της ουσίας του Ελληνισμού.

Κυκλοφόρησα το Πρόγραμμα του νέου κύκλου. Επικεντρωνόμαστε χρονικά στην εποχή του Χρυσού Θέρους της Ελληνικής αρχαιότητας, στον αιώνα του κλασσικού Θαύματος, τον 5^ο  π. Χ. Θα μελετήσουμε τις ιστορικές εξελίξεις σε οργανική συσχέτιση και συνδυασμό προς την οικοδόμηση του «Θαύματος», ώστε να επιτύχουμε βαθύτερη κατανόηση των φαινομένων και της συνέργειας των γεγονότων εκείνου του κοσμοϊστορικού, ταραγμένου πολιτικά και αποθεωτικού πολιτιστικά, αιώνα, «μαθήματος ες αεί» και ταυτόχρονα Φάρου της ανθρωπότητας. Και με τον ίδιο συνθετικό τρόπο και την ίδια «ενιστική» μεθοδολογία, θα ερευνήσουμε την εσωτερική σχέση μεταξύ του συνολικού Ελληνικού γίγνεσθαι στον πολύπαθο και περίλαμπρο αυτόν αιώνα, και της θέσης, στάσης και δράσης του Άργους την εποχή εκείνη.

Η συγκριτική μελέτη των τριών σημαδιακών πόλεων, Σπάρτης, Άργους και Αθηνών (η Θήβα περιμένει την ώρα της που πλησιάζει), θα μας αποκαλύψει την κρύφια αιτία που εξηγεί τα αντιφατικά και ακατανόητα. Κι αυτή αναφέρεται στο πρόβλημα του Ελληνισμού, αίνιγμα πανανθρώπινο, μετά την Επανάσταση του Δωρικού πνεύματος, - υπαρξιακό ζήτημα που εντάθηκε απαιτώντας πρακτικές λύσεις εναρμονισμού Ιδέας και Πραγματικότητας μετά την ενεργή «συμπλοκή» της Αρχής της Αυτοκρατορίας με την Πνοή της Ελληνικής Πόλεως, περί το 550 π. Χ., - απ’ όπου και αρχίζει την διήγησή του ο Ηρόδοτος δίνοντας μορφή στις ακολουθίες των γεγονότων στον χρόνο, κάνοντας την χρονογραφία αληθινή γνώση, «ιστορία» .  

Και το θεμελιώδες πρόβλημα συνίσταται, με μια φράση, στον αποκρουστικό ή συνεργατικό χαρακτήρα της χαρμόσυνης παιδιάς της αιωνιότητας προς την επίμοχθο μέριμνα για τις ανάγκες του χρόνου. Στο Άργος το πρόβλημα τέθηκε με την μορφή της αντιπαράθεσης Απόλλωνα και Ήρας. Τον 5^ο αιώνα π. Χ. επεκράτησε τελικά ο Απόλλων, όπως, μυθολογικά και συμβολικά, στις αρχές, επί Δαναού. Το αινιγματώδες του Χρυσού αιώνα, και του ρόλου του Άργους σε αυτόν, φωτίζεται με την πολυσχιδή ανάλυση αυτού του προ το παρόν σχήματος. Θα αφιερωθούμε σε αυτήν με τον Κύκλο που αρχίζει τώρα, αρμοζόντως την εβδομάδα προ της Μεγάλης του Πάθους και της Ανάστασης.

Ο υπότιτλος στην επικεφαλίδα του νέου Κύκλου υποδηλώνει διαστάσεις του προς έρευνα πεδίου.

 

                Το Άργος στον Χρυσούν Αιώνα

                Πολιτική Ύφεση και Πολιτισμική Αιχμή

                               Η Διφυής Πόλη

                             Απόλλων και Ήρα

    Το Πρόβλημα του Κλασσικού Ελληνισμού και η Λύση του.

 

Στις δυο πρώτες συναντήσεις μας θα διαπραγματευθώ την γενική κατάσταση του Ελληνισμού, από πολιτική και πολιτιστική άποψη αντίστοιχα, στο σημείο τροπής από την Αρχαϊκή Άνοιξη προς το Κλασσικό Θέρος, στην αρχή της περιόδου που θα εξετάσουμε ενδελεχώς στην συνέχεια.

Και πρώτα η ιστορική συγκυρία. Θεματικός τίτλος της πρώτης ομιλίας μου αυτήν την Τετάρτη είναι συνεπώς:

 

              Η Κατάσταση του Ελλαδικού Χώρου

   κατά την Τροπή των Αιώνων (6^ος προς 5^ο αι. π. Χ.)

               Ι.      Η Πολιτική Μεγάλη Εικόνα

               Η Υψηλή Στρατηγική της Σπάρτης,

              η Ανερχόμενη Δυναμική της Αθήνας

                και η Τολμηρή Θέση του Άργους           

ΙΙ.

       Συναντήσεις Πατρών

         Δέκατη έβδομη Εκδήλωση

 

Πέμπτη 25 Απριλίου, 8.30 μ.μ., στο Μέγαρο Λόγου και Τέχνης, Αίθουσα Διαλέξεων, 2^ος όροφος, Πλατεία Γεωργίου Α΄.

                                *

Μετά την κατάρρευση του συστήματος ισχύος και πολιτισμού στο Κεντρικό Πεδίο της Ιστορίας προς το τέλος της 2^ης χιλιετίας π. Χ., ξαναγεννιέται η παλαιά Βασιλεία του Κυρίου των Δυνάμεων στην Ασσυρία, ενώ ταυτόχρονα αναδύεται η Ιδέα της Ελληνικής Πόλης στην Σπάρτη υπό την πνοή της Δωρικής κοσμοϊστορικής Επανάστασης.

Η Βασιλεία της Ισχύος μεταμορφώνεται διαδοχικά, υπό την ολοέν αυξανόμενη επιρροή του Ελληνισμού, στην Αρχή της Αυτοκρατορίας.

Το νέο υπαρξιακό αίνιγμα του ανθρώπου μετά την Καινή Αποκάλυψη του Δωρικού Πνεύματος, συνίσταται στο πρόβλημα συνδυασμού της σωτηριώδους παιδιάς της αιωνιότητας προς την αποτελεσματική διαχειριστική μέριμνα για τις ανάγκες του χρόνου.

Ο δυναμισμός του πνεύματος του νέου βιώματος εκλύει ενέργεια που κατ’ αρχάς διεγείρει και μεταλλάσσει τις δομές του Κεντρικού Συστήματος της Ιστορίας, αμέσως δε μετά, προκαλεί τεκτονικό κυματισμό που μεταδίδεται καθ’ όλο το μήκος της ζώνης πολιτισμού, από την λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό (Μέση Ανατολή, Περσία, Ινδία, Κίνα).

Κατ’ αυτήν την «Αξονική Εποχή», εμφανίζονται οι λύσεις στο θεμελιώδες νέο πρόβλημα (υπό την εικόνα και τον τρόπο με τον οποίο το προσλαμβάνουν οι λαοί εκτός του Κεντρικού Συστήματος της Ιστορίας), - λύσεις που χαρακτηρίζουν την πολιτισμική ταυτότητα των μεγάλων γεωπολιτικών περιοχών (Ζωροαστρισμός, Βουδισμός, Ταοϊσμός – Κομφουκιανισμός).

Η Περσία, στα ανατολική όρια του Συστήματος, όπως και η Ρώμη στα δυτικά, έλκονται και συμμετέχουν σε αυτό. Δημιουργείται έτσι η πρώτη ολοκληρωμένη απόπειρα πραγμάτωσης της Αυτοκρατορικής Αρχής με την Περσική Αυτοκρατορία («Βασιλεύς Βασιλέων»), και η τελική με την Ρωμαϊκή, που είναι και η τελειωτική.

Η Λυδική αυτοκρατορία αντιπροσωπεύει κατά βάση μια αξιακά Ελληνική απόπειρα αυτοκρατορικής προβολής στον χωροχρόνο. Απέτυχε και αυτή, όπως και η Μακεδονική. Οι πλήρως αυθεντικές Ελληνικές προσπάθειες δεν υπερέβησαν ποτέ τους όρους ηγεμονικής πόλεως ή πόλεων (Αθήνα, Ιωνία).

Τα Ελληνιστικά βασίλεια αποτελούν ιστορικούς αναχρονισμούς (ένα νέο σύστημα ισχύος και ισορροπίας δυνάμεων σαν το καταρρεύσαν προ χιλιετίας).

Μένουν έτσι μόνον τα δύο αρχέτυπα λύσης του νέου προβλήματος της ανθρώπινης κατάστασης και μοίρας, όπως σοφά διέγνωσε ο Πολύβιος: Σπάρτη ή Ρώμη.

 

Την προηγούμενη Πέμπτη εμφιλοχώρησα στην εξέταση του προβλήματος εντός του καθαρά Ελληνικού χώρου, γιατί εδώ φυσικά το όλο ζήτημα παρουσιάζεται με παραδειγματική διαύγεια. Αυτός που παράγει το πρόβλημα, αυτός και το αντιμετωπίζει βαθύτερα και φωτεινότερα.

Αυτή την Πέμπτη θα ολοκληρώσω εκείνη την διαπραγμάτευση, εν συνεχεία ωπλισμένος με την γνώση του ουσιώδους παραδείγματος θα επισημάνω τις αντίστοιχες σημαντικές εξελίξεις στο Κεντρικό Σύστημα της Ιστορίας από την Ασσυριακή Ιδέα στα Ελληνιστικά Μοντέλα, και εν τέλει θα καταλήξω στο άλλο αρχέτυπο οριστικής λύσης του ανθρώπινου προβλήματος, την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, συγκρίνοντάς το με το πρώτο και γνήσια Ελληνικό, δηλαδή Δωρικό: την Σπάρτη.

Θεματικός τίτλος της ομιλίας μου ας είναι, σωστά, κατά το Πρόγραμμα:

 

       Πρώτη Σταθεροποίηση: Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

                           iam regnat Apollo

Θα επιμείνω στην προβολή εικόνων που αρχίσαμε την προηγούμενη φορά για τον εκδωρισμό της Αθήνας τον 5^ο αιώνα π. Χ., και για την μορφή του Απόλλωνα στην πλαστική του Χρυσού Αιώνα, ιδίως στο πρώτο μισό του. Ο Έλληνας γνωρίζει τότε, στην πλήρη ανδρότητά του, στο μεταίχμιο Έαρος και Καλοκαιριού της ύπαρξής του στον χρόνο, ότι η ουσία του δικού του προβλήματος είναι ο αινιγματικός πανώριος και πάνσοφος θεός της εντεινόμενης χορδής στο τόξο και στην λύρα, ο ατάσθαλος πρωθήβης του Κάλλους και της Αλήθειας, ο Απόλλων του Φωτός και του «Τέλους».

 Πώς λατρεύεις αυτόν τον υπερτελή Παίδα;

«Γίνε όμοιός μου»!.

 

Die Epoche von 470-450 kann die eigentlich apollinische genannt werden, denn in ihr waren die Griechen reif, das Wesen Apollons im Bilde zu erfassen. Denn nur seit und solang ihr Blut entflammt, ihre Leiber licht, stark und gespannt, ihre Sprache von rhythmischer Gewalt, brennend klar und tödlich treffend, ihr Geist hehr, gründend und erfüllt vom Gesetz, ihr Ethos unbedingt und zugleich von Sehen und Bescheidung gebunden waren, sind die Griechen mächtig, den höchsten Apollon zu bilden, oder offen, dass er sich ihnen als Höchster zeige.

     Karl Arno Pfeiff, Apollon, Die Wandlung seines bildes in der griechischen Kunst, 1943, s. 69

                      ***