Επεσήμανα σε προηγούμενο βιβλιοκριτικό σημείωμα[1] πως σιγά σιγά πάει να δημιουργηθεί μια νέα φουρνιά πεζογράφων –κυρίως– που φοίτησε σε ακαδημαϊκά προγράμματα Δημιουργικής Γραφής. Αυτή η σπορά, λοιπόν, φαίνεται πως συνεχίζει να καρποφορεί, εξ ου και αναφέρομαι εδώ στο μυθιστόρημα Το δέντρο στο νοσοκομείο με τις μαριονέτες του Παναγιώτη Κουρούπη, το οποίο κυκλοφόρησε φέτος από τις Εκδόσεις Γκοβόστη.
Έχουμε να κάνουμε, λοιπόν, μ’ ένα παράξενο και σαγηνευτικό μυθιστόρημα. Στο επίκεντρό του βρίσκεται ένας αποκλίνων, δύσμορφος χαρακτήρας. Εσωστρεφής μα προικισμένος με μια ιδιάζουσα ενσυναισθητική ευφυΐα. Ψηλός σαν δέντρο, σε μια συμπαραδήλωση που αγγίζει τον σκληρό πυρήνα του νοήματος του μυθιστορήματος. Λατρεύει και αντιμετωπίζει σαν ισάξιες των ανθρώπων τις μαριονέτες. Από τα λίγα πράγματα που ονοματίζονται και διευκρινίζονται οριστικά στο βιβλίο είναι το χωροταξικό, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της υπόθεσης διαδραματίζεται στο γκέτο της Βενετίας. Μάλιστα, η ονομασία των γκέτο ως τέτοια αναφέρεται πως προέρχεται από την εν λόγω συνοικία που συγκροτήθηκε από τον 16ο αιώνα (μέχρι την κατάργηση από τον Ναπολέοντα). Το γκέτο, λοιπόν, θα γίνει ο νέος χώρος δράσης και εργασίας του ήρωα. Ούτως ή άλλως, κάθε χώρος στον οποίο βρίσκεται γίνεται αφορμή αφήγησης (σχολείο, πόλεμος, καταυλισμός, Βενετία) και κάθε κατάσταση ανάγεται στην ευρύτερη ανθρώπινη κατάσταση.
Ο συγγραφέας διαθέτει εντυπωσιακή ωριμότητα, τολμώ να πω ακόμη και ακραία ωριμότητα για πρωτοεμφανιζόμενο. Παρά τις εκτενείς και αναλυτικές περιγραφές που χρησιμοποιεί –οι οποίες πάντοτε αποτελούν το πιο επικίνδυνο σημείο για φλυαρία και τη συνεπαγόμενη πλήξη από τη μεριά του αναγνώστη– κατορθώνει να κρατήσει την οικονομία του λόγου σε αξιοπρεπή επίπεδα. Συνάμα, παίζει διαρκώς με τα όρια του μαγικού ρεαλισμού, στο μυθιστόρημα πάντα κάτι πάει να ξεφύγει από την ορθολογικότητα και, εν τέλει, οριακά δεν ξεφεύγει. Μας προσφέρει ωστόσο την αίσθηση αυτής της απόδρασης από την τετριμμένη πραγματικότητα και την παράξενη αναγνωστική αίσθηση
Στο μυθιστόρημα εμφωλεύει επίσης μια διαρκής ποιητικότητα. Εάν επιλέγαμε μια τυχαία παράγραφο και τη διαβάζαμε αυτόνομα από όσα προηγήθηκαν κι όσα έπονται, θα διαπιστώναμε ότι διαβάζεται σχεδόν σαν πεζοποίημα, συχνά στο ύφος του Λειβαδίτη. Γενικότερα, το ύφος παραπέμπει σε κλασική ευρωπαϊκή πεζογραφία, διαθέτοντας μια όμορφη, στιλιζαρισμένη γλώσσα χωρίς να γίνεται εντυπωσιοθηρική.
Θα μπορούσε να δει κανείς το κρινόμενο έργο ως μυθιστόρημα μαθητείας ή ενηλικίωσης (δίπλα σε ξυλουργούς, αρτοποιούς, κατασκευαστές μαριονετών ή μασκών), μιας ενηλικίωσης που τελικά δεν αλλοτριώνει ποτέ τον ευαίσθητο, ονειροπόλο χαρακτήρα του ήρωα. Στην πραγματικότητα, παρακολουθούμε μια μάχη ενός καλόγνωμου υποκειμένου με τη σκληρή ανθρώπινη φύση των άλλων. Ο ήρωας μαθητεύει αθόρυβα στη ζωή, αρνούμενος επί της ουσίας να μεγαλώσει – μια σπουδαία αφορμή για λογοτεχνοποίησή του.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
[1] «Πρώτα βήματα», διαδικτυακό περιοδικό Ο αναγνώστης
[Ο Ιορδάνης Κουμασίδης διδάσκει στο ΕΚΠΑ και στο ΕΑΠ.]
Το δέντρο στο νοσοκομείο με τις μαριονέτες
Παναγιώτης Κουρούπης
Εκδόσεις Γκοβόστη
680 σελ.
ISBN 978-960-606-273-5
Τιμή €28,50
Diastixo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου