Τίμησαν τους εκτελεσμένους του Μπλόκου Προσφυγικών

Ενωτικός, όπως άρμοζε στο κλίμα της εκδήλωσης προς τιμήν των εκτελεσμένων, ήταν ο αντιδήμαρχος Χρ. Κορδάς κατά την εκφώνηση της ομιλίας του χθες, προ του Μνημείου, στο κτήμα Μουρτζούχου.

  

Και το σύνολο των εκτελεσμένων στου Μουρτζούχου στη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής στην Πάτρα!

Με την συμμετοχή των δημοτικών παρατάξεων, κομμάτων της Αριστεράς, συλλόγων και φορέων ολοκληρώθηκαν χθες οι εκδηλώσεις προς τιμή των εκτελεσμένων, για την επέτειο των 78 χρόνων από  «Το μπλόκο των Προσφυγικών», εκδηλώσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στην πλατεία Ελευθερίας της συνοικίας Προσφυγικών και στο κτήμα του «Μουρτζούχου».

Τον Δήμο Πατρέων εκπροσώπησε ο δήμαρχος Κ. Πελετίδης με τους αντιδημάρχους Βίβιαν Σαμούρη, Παν. Μελλά, Διονύση Πλέσα και τον Χρ. Κορδά, κάτοικο του Ανατολικού διαμερίσματος, ο οποίος κατά την ομιλία του αναφέρθηκε στο ιστορικό της ημέρας, όπου έλαβε χώρα η ομαδική εκτέλεση των 84 από το σύνολο των συλληφθέντων στο Μπλόκο των Προσφυγικών.

Παρών στην εκδήλωση έδωσε η Ώρα Πατρών με τον επικεφαλής της Γιώργο Ρώρο, τον δημοτικό σύμβουλο  Γιάννη Λάμπρου, την διαμερισματική σύμβουλο Ανατολικού διαμερίσματος Τούλα Μπαϊρακτάρη και τον συντονιστή της παράταξης Δημ. Παπαδόπουλο.

Επίσης ο Σύλλογος Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αγωνιστών ''Πέτρινα Χρόνια'' εκπροσωπήθηκε από τον πρόεδρό του Θαν. Κολλιτσίδα κια τα μένη του ΔΣ Ντίνο Μασσαχό, Βασ. Χατζηλάμπρου και Ντίνα Πεταλά, που κατέθεσε λουλούδια εκ μέρους του Συλλόγου.

Ακόμη εκπρόσωπος του Παμμικρασιατικού Σύνδεσμος Πατρών και Περιχώρων. 

Και ο Πατρινός γλύπτης Στάθης Λεοντής, στο όνομα του οποίου έκανε τιμητική αναφορά για την προσφορά του, ο κεντρικός ομιλητής αντιδήμαρχος Χρ. Κορδάς. 

Τέλος συμμετείχαν και κατέθεσαν ο συντονιστής του  ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Ανατ. διαμερίσματος Μάριος Σκυλάκος επικεφαλής μελών της οργάνωσης, εκπροσώποι του ΚΚΕ οργανώσεων ΚΟΒ Ταμπαχάνων-Αρόης, Συνόρων-Εγλυκάδας κλπ σύλλογοι. Παρών έδωσε και ο βουλευτής του ΚΚΕ Νίκος Καραθανασόπουλος.

Εκεί, στο κτήμα του Γιάννη Μουρτζούχου, εκτός από τους 84 εκτελεσμένους του Μπλόκου των Προσφυγικών  και των γύρω περιοχών Αγίας Φωτεινής, Αγίας Βαρβάρα, στις 4 Δεκεμβρίου 1943, έχει εκτελεστεί το σύνολο των πατριωτών στην περίοδο της γερμανικής κατοχής στην Πάτρα, κατά το διάστημα από την συνθηκολόγηση του Σεπτεμβρίου 1943 της Ιταλίας με τους Συμμάχους, μέχρι την υποχώρηση των Γερμανών μετά το τριήμερο των μαχών για την απελευθέρωση της πόλης, από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ και της βρετανικής ταξιαρχίας του Τζέλικο, στις 4 Οκτώβρη 1944.

Στις 27/10/1943 τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, με τους προδότες Έλληνες συνεργάτες τους, προχώρησαν σε Μπλόκο των Προσφυγικών και των γύρω περιοχών. Δεκάδες καμιόνια Γερμανών είχαν  περικυκλώσει την συνοικία.

Οι κουκουλοφόροι υποδεικνύουν ποιους να συλλάβουν για να εκτελεσθούν και υποδεικνύουν νέα παιδιά.

Με βάση τις υποδείξεις τους, οδηγήθηκαν πάνω από διακόσιοι αγωνιστές, στην πλειοψηφία τους νέοι, δραστήρια μέλη της ΕΠΟΝ, στις αίθουσες του 17ου Δημ. Σχολείου στην Δροσιά και μετά από επιλογή 84 οδηγήθηκαν στο  στρατόπεδο ομήρων  του Λυμπερόπουλου.Αρκετοί από τους συλληφθέντες κατόρθωσαν να δραπετεύσουν αργότερα με τη βοήθεια των οργανώσεων του ΕΑΜ. Στις 4/12/1943 εκτέλεσαν στο κτήμα Μουρτζούχου που συνορεύει με το ΚΕΤχ, οι 84 αγωνιστές, μεταξύ των οποίων 63 από το Μπλόκο των Προσφυγικών.

«Τα μυδράλια των Γερμανών στημένα στην ταράτσα του 17ου Δημοτικού Σχολειου, θέρισαν κυριολεκτικά το κορμάκι της οκτάχρονης παιδούλας Παναγιώτας Μαρινέλη» (σ.σ.: κόρη του Χρήστου και της Ελένης, που κατέληξε στις 9-6-1944, στην οικία της στις 7.30 το απόγευμα ''συνεπεία εσωτερικής αιμορραγίας εκ τραύματος διά αδέσποτης σφαίρας πυροβόλου όπλου, στην διάρκεια γερμανικού μπλόκου στην συνοικία'') .

»Είχε βγει, με την κανάτα στο χέρι, να πιάσει νερό από τη βρύση που υπήρχε τότε στη διασταύρωση της Πόντου με την Περγάμου, κι είχε παραβιάσει για λίγα λεπτά την απαγόρευση της κυκλοφορίας».

Αυτό αναφέρει ο Λευτέρης Μαρινέλλης στο βιβλίο του «'Τα Προσφυγικά της Πάτρας τη δεκαετία του ’40».

Και προσθέτει:

 «Στις 4-12-43, ανήμερα της Αγίας Βαρβάρας, εκτελούνται, στο κτήμα του Μουρτζούχου, κάτω ακριβώς απ’ την έπαυλη Λυμπερόπουλου, 63 πρόσφυγες που είχαν συλληφθεί στο με­γάλο μπλόκο των προσφυγικών...».
»Μερικά χρόνια αργότερα όταν το στρατόπεδο επεκτάθηκε σ' ένα τμήμα του κτήματος του Μουρτζούχου, τα σκαπτικά μηχανήματα φέρνουν στην επιφά­νεια τα κόκαλα των πατριωτών αυτών που στο μεγαλύτερο μέ­ρος τους ήταν νέοι άνθρωποι, αμούστακα παιδιά και έφηβοι».

Η επιδρομή των Γερμανών έγινε με στόχο την τρομοκράτηση του λαού, αλλά και μετά από πληροφορίες που τους είχε δώσει η τοπική ειδική Ασφάλεια, ότι υπήρχαν εκεί κρυμμένα από τους αντιστασιακούς πολλά όπλα και πολεμοφόδια.

 

4 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943, ΜΙΑ ΘΛΙΒΕΡΗ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΑ

Στο βιβλίο του Γιώργου Μόσχου, «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση», που ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει την 4η έκδοσή του από τον πατραϊκό οίκο Gotsis, αναφέρονται τα παρακάτω για την εκτέλεση της 4-12-1943:

«Αναμφίβολα όμως η πιο μαζική εκτέλεση είναι αυτή της 4-12-1943 των ομήρων του μπλόκου των Προσφυγικών και της ευρύτερης περιοχής, με τους 84 αγωνιστές στην πλειοψηφία τους ΕΠΟΝίτες, εκ των οποίων οι 63 ήσαν από τα Προσφυγικά. Αυτή η φρικαλεότητα έγινε με την ψευδή αιτιολογία ότι στην Εγλυκάδα Πατρών είχε πάει για κυνήγι ένας 19χρονος ανιψιός του Μποκ, Γερμανού στρατιωτικού συμβούλου Πελοποννήσου([1]), κι εκεί κάποιοι Έλληνες τον σκότωσαν για να του πάρουν το κυνηγετικό τουφέκι. Σε αντίποινα ο θείος Μποκ διέταξε να συλληφθούν κυρίως νέοι, της ίδιας περίπου ηλικίας και να εκτελεστούν στην πρώτη ευκαιρία. Έτσι ήσαν άτυχοι όσοι πιάστηκαν από τους Γερμανούς στις 27-10-43, κατά το μπλόκο που επακολούθησε στην ευρύτερη περιοχή Προσφυγικών, Αγ. Τριάδος κλπ. με την συμμετοχή των τσολιάδων-συνεργατών του κατακτητή και τις διαταγές του συνταγματάρχη πεζικού Νικ. Κουρκουλάκου.  Συνελήφθησαν άνω των 200 ατόμων, μεταξύ των οποίων και Ιταλοί αντιφασίστες που τους έκρυβαν οι κάτοικοι, καθώς με την συνθηκολόγηση της Ιταλίας, στις 8 Σεπτέμβρη 1943, αυτοί αρνήθηκαν να ενταχθούν στον γερμανικό στρατό. Οι συγγενείς των μελλοθανάτων πληροφορήθηκαν τις εκτελέσεις που θα ακολουθούσαν και έσπευσαν στην διασταύρωση Μαραγκοπούλου και Εγλυκάδος, απέναντι από την κυρία είσοδο του στρατοπέδου 12^ου Συντάγματος, που τότε ήταν επί της οδού Εγλυκάδος, όπου και το καφενείο των αδελφών Σπύρου και Θανάση Τζεφριού, χαρακτηρισμένο από την δικτατορία Μεταξά ως τόπος συνάντησης κομμουνιστών. Εκεί οι Γερμανοί στρατιώτες τους απώθησαν, ώστε να μην παραστούν στην εκτέλεση που θα γινόταν στο πίσω μέρος των Στρατώνων, στο κτήμα  Γιάννη Μουρτζούχου και ακολουθήσει ξεσηκωμός τους. Δυστυχώς ακόμη σήμερα, από τους 84 εκτελεσμένους, τα ονόματα μόνον 56 έχουν γίνει γνωστά».

Στα Προσφυγικά έγιναν τρία ακόμη μπλόκα των Γερμανών, σε συνεργασία με τα Τάγματα Ασφαλείας. Στις 23 Μαρτίου 1944, στις 27 Μάρτη του 1944 και στις 14 Απρίλη 1944. Οι Γερμανοί προχωρούσαν σε συλλήψεις, ενώ οι συνεργάτες τους «έλληνες» των Ταγμάτων Ασφαλείας έκαναν κατά τις συνήθειές τους και κλέψιμο τιμαλφών. 

Αξιοπρόσεκτο ήταν, ότι δεν γλύτωσε από τον κόβιντ, που τυραννά  την κοινωνία αυτόν τον καιρό, ούτε ο δρόμος Τιμής, που είχε προγραμματιστεί να γίνει στη διαδρομή από Προσφυγικά έως τον τόπο εκτέλεσης. Έτσι για λόγους υγειονομικής ασφαλείας, ακυρώθηκε!

  

---

([1]) Αυτό δεν ισχύει γιατί ο ανιψιός του Μποκ ζούσε ακόμη την 27-2-44, όταν οι Γερμανοί τον αντάλλαξαν ως αιχμάλωτο πολέμου, αυτήν την ημέρα, με Έλληνες πατριώτες που κρατούσαν ομήρους. Το Μπλόκο των Προσφυγικών και της ευρύτερης περιοχής, στις γύρω συνοικίες, ήταν ενταγμένο στην τρομοκρατική στρατηγική των Γερμανών και των δουλικών σε αυτούς τσολιάδων της Πάτρας, που έβλεπαν την Αντίσταση να φουντώνει καθημερινά στην  πάνω πόλη. Πίστευαν δε από τον Αύγουστο του 1943, ότι μετά την απόβαση στη Σικελία, που έγινε στις 20 Ιουλίου 1943, επίκειται μεγάλη απόβαση συμμαχικών δυνάμεων στα παράλια του νομού Ηλείας, όπως εντέχνως διέδιδαν οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες. Γιαυτό και το στρατηγείο τους, από τις 29 Οκτώβρη 1943, με διαταγή των Χίτλερ και Κάιτελ ορίστηκε υπεύθυνος ο Καρλ Φον Λε Σουΐρ για την εκτέλεση του σχεδίου Καλάβρυτα, που προέβλεπε την καταστροφή τους, όπως και των γύρω χωριών –κάτι που εφάρμοσε εννέα ημέρες μετά- για να εξουδετερώσει βάσεις της αντίστασης, που υποτίθεται ότι θα χρησίμευαν στους συμμάχους, κατά την απόβαση. Τέσσερις Δεκεμβρίου έγιναν οι εκτελέσεις του μπλόκου των Προσφυγικών. Δεκατρείς του ίδιου μήνα έγινε το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, από την 117 Μεραρχία του αντιστράτηγου Λε Σουΐρ. Η καθυστέρηση στην υλοποίηση του σχεδίου «Unternehmen Kalawrita»  οφείλονταν στην έλλειψη επαρκών δυνάμεων. (Περ. Ροδάκη, Καλάβρυτα, σ. 256).

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ από την κατάθεση στεφάνων δημοτικών παρατάξεων, κομμάτων, συλλόγων και φορέων, στην εκδήλωση του τόπου εκτέλεσης, στου Μουρτζούχου