Αύγουστος του 1952, γιορτάζοντας το Μικρό Πάσχα του καλοκαιριού

Η γιαγιά Μαριγώ Μόσχου, με τα εγγόνια της Γιώργο και Μαρία. 15αύγουστος του 52 στο Γηροκομειό. Πίσω ο εφημεριδοπώλης Καπερώνης της Πάτρας

Πιστοί από όλη την Πάτρα ανηφορίζουν προς την Ιερά Μονή του Γηροκομειού κρατώντας τσαμασίρια για τη αγρύπνια

Σε κάθε μικρό ή μεγάλο ναό, αλλά και σε κάθε  ξωκλήσι χτυπά σήμερα η καρδιά της χριστιανοσύνης. 15 Αυγούστου, μικρό Πάσχα, γιορτή του Πάσχα του Καλοκαιριού, γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου. Μέρα που γιορτάζεται απ’ άκρου σ’ άκρου της Ελλάδας, με τους πιστούς να στρέφουν το βλέμμα στην Παναγιά, ζητώντας δύναμη, να αντέξουν στους δύσκολους καιρούς που περνάμε. Μικρό Πάσχα που συνοδεύεται από τα δεινά των δύο Μνημονίων και θεοσεβούμενοι ή όχι οι Έλληνες κάνουν το σταυρό τους με συνοδεία μιας ευχής: Από Σεπτέμβρη ο Θεός να βάλει το χέρι του! Κι οι πιο πολιτικοποιημένοι επεκτείνουν την ευχή: Να τους στείλει από κει που ήρθαν για να βρει ο τόπος την υγειά του και ο Έλληνας εργαζόμενος τον ύπνο του. Κι ας τον χάσουν τα Σάυλωκ  που μας πολιορκούν!

Στην Πάτρα, επίκεντρο της σημερινής ημέρας αποτελεί και φέτος η Ιερά Μονή Γηροκομείου. Το μοναστήρι που στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι συγγενείς άφηναν τους γερόντους για να τους γειάνει η Παναγία. Εξ ου και το προσωνύμιο της. Παναγία η Γηροκομήτισσα. Πόσα ματωμένα συμβάντα έχουν δει τα μάτια της από κείνα τα χρόνια μέχρι σήμερα!  Αλλά και χαρούμενα, που για μας τους πρώην νέους της δεκαετίας εξήντα, της… τρίτης εφηβείας, είναι χαραγμένα στο νου μας.

Αύγουστος του 1952. Από βραδίς, παραμονή της Παναγίας, ήταν έτοιμο το φαΐ της επομένης ημέρας, για ανήμερα της γιορτής της. Μία αλουμινένια κατσαρόλα με το σχετικό γιορτινό φαγώσιμο για την περίσταση, που μαγειρευόταν με την δέουσα ιεροτελεστία της λαϊκής μαγειρικής, όλο το πρωί μέχρι το απόγευμα . Κρέας, που έμπαινε στην κατσαρόλα ελάχιστες φορές το χρόνο, με πατάτες για να φτουρίσει στην οικογένεια. Και που μέχρι να βράσει, τόσες ώρες πάνω στη φουφού, στο τέλος έχανε κάθε θρεπτική αξία.

1952, μόλις πριν τρία χρόνια τον μήνα, τον Αύγουστο, έχει τερματισθεί ο Εμφύλιος που είχε ξεσπάσει το 1946. Η φτώχεια απέραντη, ιδίως στις λαϊκές τάξεις, τις προερχόμενες από την ηττημένη Αριστερά, τις σημαδεμένες από τις κακουχίες, τις εξορίες των αγωνιστών της. Με τις γεμάτες φυλακές που έφτασαν να είναι περισσότεροι οι πολιτικοί κρατούμενοι από τους ποινικούς, αλλά και τις εκτελέσεις, που στην περίπτωση της Πάτρας, εκεί στη θέση Σκοποβολή, του Γηροκομειού, 126 αγωνιστές έβαψαν με το αίμα τους τον τόπο θυσίας. Πριν πάνε για τον παπά οι μελλοθάνατοι και από κει για την Σκοποβολή, η οποία βρίσκεται πίσω από κοσμικό κέντρο του Μαραβέλα, το στρατιωτικό αυτοκίνητο με το εκτελεστικό απόσπασμα και τον παπά στη θέση του συνοδηγού, εκεί σταματούσε, στον κούτουλα. Στον ίδιο κούτουλα που ξεδιψάζουν τώρα οι προσκυνητές. Όταν βλέπεις αυτό τον τόπο, όταν ακούς γι αυτό το τοπωνύμιο, πώς να μην περάσουν από το νου σου όλα αυτά σαν κινηματογραφική ταινία;

Εβδομήντα  μέτρα  πιο πάνω είναι ο κούτουλας του Μαραβέλα. Εκεί ο παπάς, ο γνωστός δημοδιδάσκαλος του 8^ου Δημοτικού Σχολείου,  με το παρατσούκλι «Εξηντατρίχης», ο παπαΝίκος Μπακουλόπουλος, που έμενε πίσω από την Αγ. Παρασκευή, τον ναό που ιερουργούσε, αναλάμβανε την κοινωνία των μελλοθανάτων.

Και μετά την τέλεση του ιερού χρέους περίμενε μέχρι την εκτέλεση. Η διαδικασία που ακολουθούσε περιλάμβανε περπάτημα μέχρι το ανατολικό όριο του Κωνσταντοπούλειου Ευγηρείου και από κει οι κρατούμενοι οδηγούνταν στο σφαγείο, στην θέση Σκοποβολή. Τους παρέτασσαν  δώδεκα βήματα πριν τις κάννες του εκτελεστικού αποσπάσματος. Επί σκοπόν, πυρ. Ο αξιωματικός του αποσπάσματος δίνει την χαριστική βολή. Τα πτώματα των κρατουμένων φορτώνονται στο σκουπιδιάρικο φορτηγό του Δήμου και κατευθείαν για το νεκροταφείο. Κι ο παπαΝίκος, πιστός και στα άλλα καθήκοντά του, τα δημοδιδασκαλικά, με το ίδιο στρατιωτικό αυτοκίνητο επιστρέφει στην έδρα του για να ασκήσει τα παιδαγωγικά του καθήκοντα, στο 8^ο Δημοτικό Σχολείο.

Αλλά ας αφήσουμε τις μαύρες σκέψεις τώρα. Επιστροφή στην  οικογένεια που ετοιμάζεται για την πορεία προς τον ιερό βωμό του Γηροκομειού.  Ένα καρβέλι ψωμί, μετρημένο για βγουν μερίδες που θα φτάσουν για την εξαμελή οικογένεια και για την επομένη ημέρα. Δεν έχει σημασία το πόσο μπορούσαν να χορτάσουν έξι στόματα. Ένα καρπούζι στη μασχάλη, τσαμασίρια, κουρελούδες και μαξιλάρια για τους μεγάλους, τους γονείς. Μια μπουκάλα κρασί, που την κρατά η γιαγιά Μαριγώ, για να γιορτάσουν οι γονείς με τη γιαγιά το γεγονός. Επιστράτευση της οικογένειας, σχετικές εντολές προς την πιτσιρικαρία, να προσέχει κατά τη διαδρομή, καθ’ ότι θα έπαιρνε μορφή πεζοπορίας σε δρόμο ανηφορικό και σκοτεινό, στην παράταξη για αναφορά παρόντων και εμπρός μαρς.

Από την κάτω πόλη της Πάτρας, χώρος εκκίνησης η εκκλησία των Εισοδίων. Πιο κάτω, από το κέντρο της πόλης σε φάλαγγα ήδη ανηφορίζουν από την οδό Παντοκράτορος, από τη Γερμανού και τους άλλους κάθετους  δρόμους  οι πιστοί.

Σημείο συμβολής τα Σύνορα, εκεί στα πλατάνια. Στροφή αριστερά για την οδό Γηροκομείου. Λίγα μέτρα ακόμη, μέχρι του Παπάκου και οι κορδέλες του Γηροκομειού μας περιμένουν μπροστά μας. Κάποιοι, στην αρχή της Γηροκομείου,  στρίβουν αριστερά για πιο σύντομα. Ανεβαίνουν την ανηφόρα πίσω από το 409, προς το παλιό Πρεβεντόρειο, εκεί που σήμερα είναι το Καραμανδάνειο. Πεντακόσια μέτρα ακόμη είναι το εξοχικό κέντρο του Διάκου. Και στη στροφή δεξιά, μετά την πρώτη κορδέλα φαίνεται η Μονή. Η μάλλον πιθανολογείται η Μονή, καθώς μεσ’ στη νύχτα πια, εκατοντάδες πιστοί περιμένουν  ως το χάραμα μπροστά της, μέχρι να έρθει η στιγμή που θα περάσουν την πύλη για να ανάψουν ένα κεράκι.

Αλλά και όσοι ανεβαίνουν από τις κορδέλες του Γηροκομειού, τον ίδιο χρόνο κάνουν και ιδίως όταν νυχτώσει και η κούραση από την πεζοπορία λιανίζει το σώμα, αναζητείται καταφύγιο στην ψευδαίσθηση της κοντινότερης διαδρομής. Και τούτο είναι αναγκαίο διότι εκτός από τα κουρασμένα πόδια σου, που πρέπει να σέρνεις, κουβαλάς και τον… εξοπλισμό, τα τσαμασίρια που λέγαμε πιο πάνω. Οι μεγάλοι έχουν αναλάβει τη σίτιση. Πώς να σου εμπιστευτούνε, σε τέτοια ηλικία  την κατσαρόλα με το πολυτιμώτατο περιεχόμενό της. Αλλά και την μποτίλια με τον ευλογημένον σε ποιον άλλον από τη γιαγιά – τη σοφή της οικογένειας - μπορεί να τον εμπιστευτούν. Το να χυθεί το κρασί τέτοια μέρα είναι αμαρτία. «Ο Θεός ευλόγησε οίνον, σίτον και… κρασί» λένε οι παλιότεροι  που ήταν και γραμματιζούμενοι!

Κάποια στιγμή φτάνει η οικογένεια έξω από την πύλη της Μονής. Λίγο νερό από τον κούτουλα, τον γνωστό κούτουλα που έλεγα πιο πάνω, για να δροσίσεις τα ξαναμμένα, από τη δίψα και την κούραση, σωθικά σου και κατευθείαν για την πλαγιά που είναι απέναντί από τη Μονή. Στρώσιμο τα τσαμασίρια κάτω στο χώμα, σε χώρο ανάμεσα από άλλους ευσεβείς κατασκηνωτές, ασφάλιση της κατσαρόλας μέχρι να έρθει η άγια ώρα της κατανάλωσης του περιεχομένου της. Μετά την 12^η νυχτερινή συνήθως κι ενώ θα  ξημερώνει η νέα μέρα. Όπως επιτάσσει   η παράδοση. Ωστόσο οι γουρουνοπούλες που γυρίζουν από νωρίς πάνω στις σούβλες, είναι πειρασμός και σε ξελιγώνουν, αλλά που τσέπη για τις γευτείς; Μόνον τα όνειρα επιτρέπονται! Διανθισμένα με λαχταριστά ξεροψημένα γουρουνόπουλα, ροδοκόκκινα από τον μαέστρο γύφτο που τα ψήνει και μυρωδιές που σου γαργαλίζουν τη μύτη. Αυτές είναι δωρεάν, επιτρέπονται. Μπορείς να κάτσεις δίπλα και να πάρεις ελεύθερα όσες θέλεις.

Αναμονή, ατέλειωτη αναμονή, μέχρι να έρθει η σειρά σου για να μπεις στη Μονή και να ανάψεις το κεράκι σου, αφιερωμένο στην Παναγία, για το καλό της χρονιά που είναι μπροστά σου.

Η πίστη στην ψυχή του ανθρώπου έχει χιλιάδες χρόνια φωλιάσει, ίσως και από την στιγμή που ορθώθηκε στα πόδια του. Από την πίστη στα είδωλα τότε, φθάσαμε στον μονοθεϊσμό σήμερα και πορεύεται μαζί του στην αέναη πορεία της Ανθρωπότητας.

Αύγουστος 15 του 2011. Χθες στον Πανηγυρικό Εσπερινό και στην Ιερά Αγρυπνία, σύμφωνα με το πρόγραμμα της Ιεράς Μητρόπολης, χοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρών κ.κ. Χρυσόστομος, ενώ σήμερα από το πρωί τελείται Θεία Λειτουργία και οι πιστοί εξακολουθούν να προσέρχονται. Πλήθος πιστών ωστόσο κατακλύζει σήμερα, αλλά και από χθες το βράδυ  και τους άλλους ναούς που πανηγυρίζουν στην ευρύτερη περιοχή. Μικρό Πάσχα σήμερα και γιορτάζει όλη η Ελλάδα!