Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΦΘΑΣΕ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ...

Νέο μέτωπο ανοίγει η πρώτη επίθεση των Ουκρανών κατά ρωσικού πετρελαιοφόρου νότια της Κρήτης αφήνοντας ανοικτό το αν έχει εμπλοκή η Ελλάδα.

Τη μετάβαση από την «Pax Americana» σε μια σκληρή, ρεαλιστική γεωπολιτική των συμφερόντων καταδεικνύει η ανακοίνωση της νέας στρατηγικής των Ηνωμένων Πολιτειών από τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος, με ένα επιθετικό αλλά συνεκτικό όραμα, ανατρέπει το μεταπολεμικό status quo στο οποίο είχε επαναπαυτεί η Ευρώπη, επιδιώκοντας την επαναφορά των ΗΠΑ στο κέντρο του πλανήτη, ακόμη κι αν αυτό συνεπάγεται ανατροπή των συμμαχιών που η ίδια η Ουάσινγκτον οικοδόμησε. Οι ΗΠΑ με έναν επιχειρηματία στο τιμόνι κλείνουν μεθοδικά τα «υποκαταστήματα» που θεωρούν «μη αποδοτικά» –από τη Μέση Ανατολή μέχρι την ανατολική Ευρώπη– και επενδύουν σε ό,τι χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν τον μεγάλο τους αντίπαλο, που δεν είναι άλλος από την Κίνα. Το βλέμμα της Ουάσινγκτον στρέφεται πλέον αποκλειστικά στη δική της γειτονιά, στο δυτικό ημισφαίριο. Ανασύρει από τη ναφθαλίνη το δόγμα Μονρόε του 1823, τότε που οι ΗΠΑ απαγόρευαν στους Ευρωπαίους να παρεμβαίνουν σε Βόρεια και Νότια Αμερική. Σήμερα το βλέπει ως θεμέλιο για να μετατραπεί ολόκληρη η ήπειρος σε ενεργειακό, ορυκτό και βιομηχανικό θησαυροφυλάκιο, γεμάτο πρώτες ύλες, σπάνιες γαίες και ενεργειακή αυτάρκεια. Πρόκειται για το χτίσιμο των αναγκαίων αποθεμάτων για μια πιθανή παρατεταμένη σύγκρουση, μια οικονομική και στρατιωτική «επίθεση» στην κινεζική υπερδύναμη. Γιατί όμως τώρα; Τη δεδομένη στιγμή ο «εχθρός» απειλεί την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ στην τεχνολογία, την τεχνητή νοημοσύνη, στο Διάστημα και στις εμπορικές οδούς. Στα μάτια της Ουάσινγκτον η Κίνα αποτελεί τη μόνη χώρα με πλήρες εναλλακτικό σύστημα ισχύος που μπορεί να επανασχεδιάσει την παγκόσμια τάξη. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ρωσία εκλαμβάνεται πλέον από τις ΗΠΑ ως «περιφερειακός πονοκέφαλος χωρίς βιομηχανικό μέλλον». Η Μόσχα αναφέρεται μόνο για να ξεκαθαριστεί ότι δεν είναι η κύρια απειλή. Η απειλή –και ο λόγος που αλλάζει ολόκληρη η αμερικανική αρχιτεκτονική– βρίσκεται στον Ειρηνικό. Όλα τα υπόλοιπα αποτελούν βουητό στα αυτιά του πλανητάρχη ή μπορεί να χρησιμεύσουν ως μοχλός πίεσης για την πιθανή αναμέτρηση με το Πεκίνο. Η Ευρώπη της απαξίωσης Όσον αφορά την Ευρώπη, για πρώτη φορά επίσημο αμερικανικό κείμενο μιλά για κίνδυνο «πολιτισμικής διαγραφής» της. Στα μάτια της νέας Ουάσινγκτον η γηραιά ήπειρος μοιάζει με έναν κουρασμένο υπερήλικα που ξόδεψε την κληρονομιά του σε κοινωνικά επιδόματα, woke ατζέντες και ρυθμιστικές γραφειοκρατίες, ξεχνώντας πώς να πολεμά. Η απαξίωση αυτή είναι εμφανής και στους χαρακτηρισμούς του Τραμπ για την Ευρώπη ως «παρακμάζουσα ομάδα εθνών με επικεφαλής αδύναμους ανθρώπους» αλλά και στο μήνυμα που φέρεται να στέλνει η Ουάσινγκτον για τον πόλεμο στην Ουκρανία: το ταμείο έκλεισε. Η νέα στρατηγική αντιλαμβάνεται τον πόλεμο ως αποτυχημένο πείραμα της προηγούμενης διοίκησης επί Τζο Μπάιντεν. Προτεραιότητα πλέον αποτελεί η ταχεία εκκαθάριση και η μεταφορά πόρων στον Ειρηνικό. Ο πόλεμος αντιμετωπίζεται ως μια κακή επένδυση που πρέπει να ρευστοποιηθεί άμεσα, ανεξαρτήτως κόστους για το Κίεβο. Οι Ευρωπαίοι μένει να μαζέψουν τα κομμάτια –και τον λογαριασμό– ενός πολέμου που ξεπέρασε τις δυνατότητές τους τη στιγμή που η γηραιά ήπειρος, που δεν κατάφερε να αποκτήσει στρατηγική αυτονομία στα χρόνια της ειρήνης, καλείται τώρα να την αποκτήσει εν μέσω πολέμου. Η απαξίωση των Ευρωπαίων από τον Τραμπ έχει τις ρίζες της στην έλλειψη κοινού ευρωπαϊκού οράματος. Το επιθετικό σχέδιο του Τραμπ προτείνει την επιστροφή των ΗΠΑ σε ηγεμονικό ρόλο, τη στιγμή που η Ευρώπη κοιτάζει μουδιασμένη τη μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου να απομονώνεται. Ασφάλεια με το… αζημίωτο Η νέα αμερικανική θέση είναι ξεκάθαρη. Όποιος θέλει αμερικανική ομπρέλα ασφαλείας την πληρώνει. Όχι με «κοινές αξίες» και διπλωματικούς επαίνους. Αυτά αποτελούν πεπερασμένες αντιλήψεις για την Ουάσινγκτον. Η ομπρέλα συνοδεύεται από αγορές σε όπλα, ενέργεια, υποδομές και βάσεις. Ο κόσμος μπαίνει σε μια περίοδο έντονων αναδιατάξεων και αναγκαίων προσαρμογών. Η Αμερική οχυρώνεται, η Κίνα συγκεντρώνει ισχύ σιωπηλά και μεθοδικά και η Ευρώπη παραμένει διχασμένη και χωρίς όραμα. Η εποχή της αμερικανικής στρατηγικής «ομπρέλας» έληξε και το νέο δόγμα που υιοθετείται ενσαρκώνεται στη φράση του Θουκυδίδη: «Το δίκαιον ουκ άλλο τι ή το του κρείττονος ξυμφέρον», δηλαδή το δίκαιο δεν είναι τίποτε άλλο παρά το συμφέρον του ισχυρού. Η Ελλάδα στο παγκόσμιο παζάρι Η Ελλάδα έχει παραχωρήσει τη Σούδα ως βασικό επιχειρησιακό κέντρο την ΗΠΑ, την Αλεξανδρούπολη ως κόμβο μεταφοράς δυνάμεων, ενώ ευθυγραμμίστηκε με ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Αθήνα και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες επένδυσαν στη λογική του «καλού και σταθερού συμμάχου», προσβλέποντας σε πολιτική στήριξη έναντι πιθανών μελλοντικών απειλών, ωστόσο μοιάζουν να επανέρχονται βίαια στην πραγματικότητα, συνειδητοποιώντας ότι είχαν παίξει όλες τους της μάρκες σε έναν μόνο αριθμό στη ρουλέτα, δηλαδή τις ΗΠΑ. Για την Ουάσινγκτον οι παραχωρήσεις αυτές δεν συνεπάγονται αυτομάτως ασφάλεια. Ζητά νέες αγορές εξοπλισμών, μακροχρόνιες ενεργειακές δεσμεύσεις και μεγαλύτερη συμμετοχή σε στρατιωτικά προγράμματα. Σε αυτό το πλαίσιο, που εστιάζει στις συναλλαγές και όχι στις κοινές αξίες, επικεντρώνεται το νέο αμερικανικό μοντέλο. Μαριάννα Κουτέλα, Βασιλική Πουρλιώτη για το Documentonews.gr