Ένας σταυρός από καλάμι στον τάφο του Πατρινού αγωνιστή Γιώργου Μητραλιά, που εκτελέστηκε στον Πύργο το 1942

Συγκλονιστική αφήγηση του αρχιμανδρίτη της ΙΜ Ηλείας  Δανιήλ Παναγόπουλου που ήταν παρών στην εκτέλεση

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΑΖΗΤΑ Ο ΑΝΙΨΙΟΣ ΤΟΥ

    

                                                

Η 1η σελίδα της επιστολής του ιερωμένου στον πατέρα Μητραλιά.

Του Γιώργου Μόσχου

Στοιχεία για την δράση, την ζωή, τον τάφο και ο,τιδήποτε έχει σχέση με το τέλος του θείου του, μαχητή Γιώργου Μητραλιά, γόνο εξαμελούς μορφωμένης οικογένειας της μεσοαστικής τάξης, που συνελήφθη στην Πάτρα και εκτελέστηκε από τους Ιταλούς το 1942 στον Πύργο, αναζητά ο ανιψιός του Γιώργος Μητραλιάς, κάτοικος Αθήνας.  

Ο αντιστασιακός αγωνιστής του ΕΑΜ, Γιώργος Μητραλιάς του Παναγιώτη, (Γιώργαρος κατά το υποκορεστικό του) γεννηθείς στην Κέρκυρα το 1916 και διαμένων από 2 χρόνων στην Πάτρα, το 1942 δικάσθηκε από το ιταλικό στρατοδικείο Τρίπολης κατηγορούμενος για την αντιστασιακή του δράση και καταδικάσθηκε στις 31 Αυγούστου του ιδίου έτους, στην ποινή του θανάτου.

Κατά την σύλληψή του, αλλά και στη φυλακή του στρατοπέδου Αρόης, που βρέθηκε, βασανίστηκε αγρίως, αλλά αρνήθηκε να δηλώσει ποιος ήταν, μέχρι αρκετό διάστημα μετά την σύλληψή του, που οι Ιταλοί υποψιάστηκαν την ταυτότητά του και έφεραν την μάνα του Ασπασία, για να πιστοποιήσει. Ακόμη και στη θέα της μητέρας του και στην οιμωγή της "πώς σε κάνανε γιε μου;" Για να μην αποκαλυφθεί, η απάντηση του ήταν αρνητική: «Δεν σας γνωρίζω κυρία μου, ποια είστε;» την ερώτησε.

Σε αυτή την στιγμή, επενέβη ο παριστάμενος αξιωματικός μελανοχίτωνας και με αιχμηρό αντικείμενο του έβγαλε το μάτι, λέγοντας του: «Γιατί αρνείσαι τη μάνα σου, ρε;».

Ο Γιώργος Μητραλιάς συνελήφθη οπλισμένος εντός της Καραμπινιερίας Πάτρας, που το 1942 στεγάζονταν σε κλασικό κτίριο έναντι του σημερινού πρώην Παραρτήματος Πανεπιστημίου Πατρών, όπου είχε μπει με σκοπό την δολιοφθορά. Ήταν οπλισμένος, πίσω από την πόρτα του γραφείου του Ιταλού Διοικητή. Υπήρξε από τους πρωτοπόρους του αντιφασιστικού αγώνα, καθώς άρχισε τη δράση του από την ημέρα που οι Γερμανοί διάβαιναν τον Ισθμό για να περάσουν στην Πελοπόννησο. Την ημέρα αυτή, ευρισκόμενος στο Δερβένι, ο Γιώργος Μητραλιάς αναλαμβάνει να πετάξει στον Ασωπό ποταμό πολεμικά υλικά, που έχουν εγκαταλειφθεί κατά την υποχώρηση του βρετανικού σώματος προς την νότια Πελοπόννησο.

Οδηγήθηκε στο στρατοδικείο Τρίπολης, όπου τον δίκασε σε θάνατο. Στην συνέχεια, μεταφέρθηκε στον Πύργο Ηλείας και  την χαραυγή, ώρα 5, της 24 Σεπτεμβρίου 1942 εκτελέσθηκε σε ηλικία 26 ετών, στο εξωτερικό μέρος της   μάντρας του Νεκροταφείου της πόλης, όπου και ετάφη.

Μάλιστα ο ιερέας αρχιμανδρίτης Δανιήλ Παρασκευόπουλος, που τον εξομολόγησε πριν την εκτέλεση, φρόντισε μαζί με φιλικό προς τον αγωνιστή πρόσωπο να επισημάνει τον τάφο, με ένα καλάμι, ώστε –όπως αυτό το πρόσωπο, ονόματι Νιόνιος, με επιστολή που απέστειλε από τον Πύργο στην Αθήνα, στις 20 Νοεμβρίου 1943 προς φίλο του οικογενειακού περιβάλλοντος του αγωνιστή, ονόματι Κώστας- «οπόταν οι γονείς του ήρωος αυτού, οίτινες δέον να λογίζονται ευτυχείς, θελήσουν να έρθουν εις Πύργον προς μεταφοράν των οστών του, τους αποστείλεις κατευθείαν προς εμέ…». 

Σύμφωνα με την δημοσιοποίηση της καταδίκης και εκτέλεσής του, την επόμενη ημέρα, στις αθηναϊκές εφημερίδες «Ελεύθερον Βήμα» και «Ακρόπολις» της 25 Σεπτεμβρίου 1942, ο Γιώργος Μητραλιάς είχε κηρυχθεί ένοχος «συνωμοσίας εκ συστάσεως, ανατρεπτικής προπαγάνδας, αντιστάσεως εις δημοσίαν αρχήν, κατοχή πλαστής ταυτότητας, κατασκοπεία με επιβαρυντικά, κατοχή όπλων και πολεμεφοδίων».

Αξιομνημόνευτή είναι η επιστολή, που έστειλε από τον Πύργο στις 14Ιανουαρίου 1944, ο αρχιμανδρίτης της ΙΜ Ηλείας  Δανιήλ Παναγόπουλος, ως απάντηση σε προηγηθείσα επιστολή του Παναγιώτη Γεωργίου Μητραλιά, πατέρα του εκτελεσμένου αγωνιστή, που στο μεταξύ από την αρχή της κατοχής μετοίκησε στο Δερβένι Κορινθίας:

Η 2η σελίδα της επιστολής του ιερωμένου.

«Φίλτατε κύριε Μητραλιά.

Εν πρώτοις έρχομαι όχι να σας συλλυπηθώ διά την απώλειαν του λεβέντη υιού σας, αλλά να σας συγχαρώ, διότι υπήρξατε πατήρ ενός ήρωος όστις έπεσε όπως οι αρχαίοι Σπαρτιάται, υπέρ πίστεως και πατρίδος. Να είσθε υπερήφανος διότι είχατε έναν τοιούτον υιόν, όστις έδειξε αγάπην και εθυσίασε και τη ζωή του ακόμη για την πατρίδα.

Η συγγνώμη την οποία αναφέρετε εις την επιστολήν σας ουδόλως έπρεπε να σας απασχολήσει, καθ’ ότι ως ιερεύς παρασταθείς εις τας τελευταίας στιγμάς του υιού σας, είχον υποχρέωσιν να σας πληροφορήσω περί των τελευταίων αυτού θελήσεων.

Η εκτέλεσις του υιού σας εγένετο την 24^ην Σεπτεμβρίου 1942, ημέραν Πέμπτην και ώραν 5^ην πρωινήν έξωθι του Κοιμητηρίου Πύργου. Εγώ ειδοποιήθην την προηγουμένην της εκτελέσεως να είμαι έτοιμος την επομένην εις τας 4 πρωινήν, χωρίς να γνωρίζω διατί. Εις τας 4 το πρωΐ με παρέλαβον και μετέβημεν εις τας φυλακάς, όπου τον εξομολόγησα εις ιδιαίτερον δωμάτιον, τον εκοινώνησα των αχράντων Μυστηρίων, τον ηρώτησα διατί κατεδικάσθη και μοι είπεν, ως προπαγανδιστήν.

Τον ηρώτησα εάν έχει να μου πη τίποτε διά την οικογένειάν του και μου είπεν ότι σας είχε γράψει. Επίσης των ηρώτησα εάν είχε χρήματα ή πράγματα να αφήσει δι’ υμάς, μοι είπε δε ότι τα παρέδωσε εις μίαν νέαν ακόλουθόν του, ενώπιόν μου δε της παρέδωσε 800 δραχμάς, ωρολόγιον δεν είδα. Η νέα είχε καταδικασθεί εις 6ετή φυλάκισιν, ήδη δε δεν γνωρίζω που ευρίσκεται.

Η εκτέλεσις εγένετο ενώπιόν μου, από τότε δε εκλονίσθη η υγεία μου. Μετά την εκτέλεσιν τον μετέφερα εις τον Ναόν  του Κοιμητηρίου, του ανέγνωσα την νεκρώσιμον ακολουθίαν, του εχορήγησα και τάφον εν τω Κοιμητηρίω εις ον εβρίσκεται και τον επιβλέπω καθ’ εκάστην και οσάκις λειτουργώ τον μνημονεύω ως μάρτυρα θανόντα υπέρ πατρίδος.

Περισσότερα θα είπωμεν όταν ο Θεός δώσει και συναντηθώμεν. Σκέπτομαι να μεταβώ εις Αθήνας, κατά την επιστροφήν μου δε, να παραμείνω εις Δερβένιον.

Σας εύχομαι

Αρχιμ. Δανιήλ Παναγόπουλος».

Η απάντηση από την Αρχιεπισκοπή Αμερικής το 1946, στη μητέρα Μητραλιά.

Ερχόμενη η απελευθέρωση της χώρας από την κατοχή των ναζί, συνεχίστηκε και μεταπολεμικά η οικονομική δυστυχία, πολύ περισσότερο για τους μετέχοντες στην Αντίσταση ΕΑΜίτες. Η εκτέλεση του Γιώργου Μητραλιά βάραινε  τους οικείους του.

Στις 7 Ιανουαρίου 1946 η Ασπασία Μητραλιά, μητέρα του εκτελεσμένου (και γιαγιά του ενδιαφερόμενου Γιώργου Μητραλιά) από το Δερβένι αποστέλλει επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής και ζητά την συνδρομή του για να μεταναστεύσει εκεί ως δασκάλα. Ήταν κάτοχος ιταλικής και γαλλικής γλώσσας και μακροημέρευσε έως το 1981 που έφυγε από τη ζωή.

Στις 6 Φεβρουαρίου 1946 η απάντηση που λαμβάνει από τον Αρχιεπίσκοπο είναι μόνον ευχές, ευλογίες και «οδηγίας πως θα ηδύνατο τις να έλθη εις Αμερικήν»!

Ο πατέρας Παναγ. Γεωργ. Μητραλιάς, ανώτερος αξιωματικός Χωροφυλακής στο επάγγελμα., στο μεταξύ, από τις 19 Δεκεμβρίου 1945, έχει κινήσει την διαδικασία για τύχει απονομής σύνταξης αμάχου πληθυσμού και στις 8 Ιανουαρίου 1946 έγγραφο του Υπουργείου Αεροπορίας αποστέλλεται στην «Α΄ Επιτροπή Κανονισμού Πολεμικών Συντάξεων» η οποία το λαμβάνει υπόψη της, όπως και το πόρισμα της «ενεργηθείσης την 30 Μαρτίου 1946 παρά του Διοικητού του Αστυνομικού Τμήματος Χωρ/κής Πύργου ενόρκου προανακρίσεως», όπου «προκύπτει ότι ο Γεώργιος Παναγιώτου Μητραλιάς εξετελέσθη παρά των Ιταλών, την 24 Σεπτεμβρίου 1942 εν Πύργω, διότι ανήκεν εις την οργάνωσιν ΕΑΜ και ανεύρων οι Ιταλοί επ’ αυτού πιστόλια και δυναμίτιδας».

Η Επιτροπή αποφάσισε σύνταξη. Η κυβέρνηση όχι. Ήταν ΕΑΜίτης!

Και επειδή εκ του υπ’ αριθμ. 639/17-1-1946 φύλλου μητρώου του Υπ. Αεροπορίας «εμφαίνεται ότι ο φονευθείς Γεώργιος Παναγ. Μητραλιάς» ήτο άγαμος που «κατέλιπεν δ’ εν ζωή τον πατέρα του Παναγιώτη Γεωργ. Μητραλιάν» κι επειδή «ο θάνατος προήλθεν εκ γεγονότος οφειλομένου εις την γενικήν εμπόλεμον κατάστασιν» σύμφωνα με τον νόμο 812 του 1943 αλλά και τον 1260 του 1942 περί «αγάμου στρατιώτου προς ον εξομοιούται» ο φονευθείς, όπως και τον νόμο 1640 του 1944, η  «Α΄ Επιτροπή Κανονισμού Πολεμικών Συντάξεων» αποφασίζει στις 22 Αυγούστου 1946 με την 18011 απόφαση της υπ’ αριθ. 227 Συνεδρίας, την παροχή μηνιαίας σύνταξης εκ δύο χιλ. δραχμών από της 1^ης Αυγούστου 1946 στον πατέρα Μητραλιά, πειθόμενη για τον γιο του, αγωνιστή Γιώργο Μητραλιά «εκ των εν τω φακέλλω στοιχείων ότι τα παρ’ αυτού κατεχόμενα πολεμικά εφόδια εχρησιμοποιούντο διά την κατά του εχθρού αντίστασιν».

Για την Ιστορία αναφέρω ότι Πρόεδρος αυτής της Επιτροπής ήταν ο Β. Γεωργαντάς, επίτιμος αντιπρόεδρος Ελεγκτ. Συνεδρίου.

Εισηγητής ήταν ο Πέτρος Γεωργακόπουλος εκ μέρους της Γεν. Διεύθυνσης Δημοσίου Λογιστικού και γραμματέας ο Ιωάννης Λεμπέσης Ελεγκτής της Γεν. Διεύθυνσης Δημοσίου Λογιστικού.

Μέλη οι:

Π. Εξαρχάκης Γεν. Δ/ντης Γ.Δ.Δ.Λ.,

Γ. Πράπας Σύμβουλος Ελεγκτ. Συνεδρίου,

Γ. Δεκαβάλλας Σύμβουλος Ελεγκτ. Συνεδρίου,

Π. Παπαχριστοδούλου Δ/ντής Συντάξεων Γ.Δ.Δ.Λ.,

Κ. Τραυλός Γεν. Αρχίατρος ε.α.,

Δ. Πολυχρονόπουλος Αντισυνταγματάρχης Πεζικού ε.α. 

Σ. Αναγνωστόπουλος Αντισυνταγματάρχης Πεζικού ε.ε.

Μάλιστα το Υπουργείο Οικονομικών στις 17 Οκτωβρίου 1946 παρέχει «Δίπλωμα Απονομής Πολεμικής Συντάξεως Αριθ. Μητρώου 49015» στον Παναγ. Μητραλιά λαμβάνοντας υπόψη:

«1) τας διατάξεις του Α.Ν. 812/43,

2) την υπ’ αριθ. 18011 του έτους 1946 απόφασιν της κατά το άρθρο 9 του Αναγκ. Νόμου 2650/1940 Επιτροπής Κανονισμού Πολεμικών Συντάξεων,

3) την υπ’ αριθ. 173780/46 απόφασιν του Υπουργού των Οικονομικών»

και απονέμει «εις τον Παν. Γεωργ. Μητραλιάν, πατέρα του κατά την 24-9-1942 εις Πύργον Ηλείας υπό των Ιταλών ως ΕΑΜίτου φονευθέντος Έλληνος πολίτου εκ του αμάχου πληθυσμού, μηνιαία σύνταξιν εκ δραχμών δύο χιλιάδων (2000) πληρωτέαν εκ του Δημοσίου Ταμείου από 1^ης Αυγούστου 1946».

Η σύνταξη που δεν πήρε ποτέ ο πατέρας Μητραλιάς.

Τι έγινε αυτή η σύνταξη; Απλώς ουδέποτε εδόθη καθώς η χώρα είχε περάσει το κατώφλι του Εμφυλίου και ο χαρακτηρισμός των αντιστασιακών έγινε συνώνυμος του «ΕΑΜοβούργαρος» ενώ οι πρώην συνεργάτες των ναζί καταχτητών, που ανέλαβαν κυβερνητικά πόστα, αναβαθμίστηκαν από τους εμπόρους της εθνικοφροσύνης σε «πατριώτες».

Ο πατέρας του εκτελεσμένου αγωνιστή, Παναγιώτης Μητραλιάς, πέθανε σε ηλικία 58 χρόνων, με την μνήμη του ήρωα γιού του να απαξιώνεται από την Δεξιά της εθνοκαπηλείας που κυριαρχούσε τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια. 

Οι Εγγλέζοι μιλιταριστές με την εφαρμογή της αντιΕΑΜικής πολιτικής του Υπ.Εξ. Άντονι Ήντεν και στη συνέχεια οι Αμερικανοί γκαουλάιτερ, που τους αντικατέστησαν ως επικυρίαρχοι της χώρας, με την προτροπή του δόγματος Τρούμαν, καθόριζαν το μέλλον των Ελλήνων, με δουλική υποταγή όλων των ελληνικών κυβερνήσεων στα κελεύσματά τους.

Γι αυτή τη σύνταξη, που ήταν αναγνώριση της προσφοράς στην πατρίδα εκ μέρους της οικογένειας Μητραλιά, ο ανιψιός Γιώργος Μητραλιάς, συγγενής του ήρωα λέει:

«Δεν εδόθηκε ποτέ. Βλέπεις ο εκτελεσμένος αγωνιστής Μητραλιάς ήταν ΕΑΜίτης, ποιοι θα έδιναν σύνταξη στον πατέρα του; Αυτοί που πολέμησαν το ΕΑΜ και συνεργάστηκαν με τον φασισμό;

Το μόνο που ζητάει σήμερα ο ανιψιός Γ. Μητραλιάς, είναι όσοι έχουν στοιχεία, σχετικά με τη δράση στο ΕΑΜ για τον εκτελεσμένο αγωνιστή, να του τα προσφέρουν ως ένδειξη τιμής στην μνήμη του!

Το τηλέφωνό του είναι 210.9420.681. Όσοι μπορούν ας συνδράμουν.

 Πύργος 20-11-43. Οι Ιταλοί έχουν αποσυρθεί από τον πόλεμο και η επιστολή που δημοσιεύεται είναι αποκαλυπτική για το τέλος του Πατρινού αγωνιστή Γιώργου Μητραλιά καθώς μεταξύ άλλων αναφέρει: «…πρωτοστατήσαντος του λεβέντη μας αρχιμανδρίτου Δανιήλ Παναγόπουλου, παρ’ όλην την τότε ιταλοκρατίαν με την διαφορά ότι εις τον τάφον του επάνω έθεσα και ένα καλάμι δια λόγους ευνόητους…».