Τιμάται την Κυριακή η μνήμη των εκτελεσμένων

 

Εκδηλώσεις στα Προσφυγικά Πατρών και ομιλίες με κατάθεση στεφάνων στο μνημείο του κτήματος Μουρτζούχου

Με εκδηλώσεις που θα ξεκινήσουν  στις  11 π.μ. της Κυριακής 5 Δεκεμβρίου 2021, θα τιμηθεί φέτος η μνήμη των εκτελεσμένων πατριωτών στο κτήμα του Γιάννη Μουρτζούχου, στο διάστημα της Γερμανικής Κατοχής. Θα ακολουθήσουν ομιλίες  και προσκλητήριο των νεκρών Ηρώων και ολοκληρωθούν οι εκδηλώσεις με  κατάθεση στεφάνων, στο Μνημείο προ της εισόδου στο κτήμα Μουρτζούχου, έναντι των γραφείων του Ανατολικού διαμερίσματος.

Προηγουμένως θα ξεκινήσει  αγώνας δρόμου τιμής, από την πλατεία Ελευθερίας έως το κτήμα «Μουρτζούχου» στο πλαίσιο εκδηλώσεων του μπλόκου των Προσφυγικών και της ευρύτερης περιοχής.

 

 

Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, στις 27/10/1943 τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, με τους προδότες Έλληνες συνεργάτες τους, προχώρησαν σε Μπλόκο στην περιοχή των Προσφυγικών και της ευρύτερης περιοχής Αγ. Φωτεινής κλπ. Προηγουμένως δεκάδες καμιόνια Γερμανών είχαν  περικυκλώσει την συνοικία.

Με βάση τις υποδείξεις τους, οδηγήθηκαν στις φυλακές του Λυμπερόπουλου πάνω από διακόσιοι αγωνιστές, στην πλειοψηφία τους νέοι, δραστήρια μέλη της ΕΠΟΝ. Αρκετοί από τους συλληφθέντες κατόρθωσαν να δραπετεύσουν αργότερα με τη βοήθεια των οργανώσεων του ΕΑΜ. Στις 4/12/1943 εκτέλεσαν στο κτήμα Μουρτζούχου που συνορεύει με το ΚΕΤχ, 84 αγωνιστές, μεταξύ των οποίων 63 από το Μπλόκο των Προσφυγικών.

 

 Σύμφωνα με μαρτυρίες που καταγράφηκαν στο βιβλίο του Γιώργου Μόσχου «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίστασης», του οποίου αναμένεται η 4η έκδοση και προηγούνταν της διαδικασίας των εκτελέσεων:

«Η διαδικασία που προηγείτο της εκτέλεσης ήταν μακάβρια και επαναλαμβανόμενη παγίως. Έφερναν νύχτα, πριν χαράξει η ημέρα, τους κρατουμένους από του Λυμπερόπουλου και αφού τους περνούσαν εντός του στρατοπέδου του ΚΕΤχ από την κεντρική πύλη, η οποία τότε βρισκόταν επί της οδού Εγλυκάδος, τους μετέφεραν στο κτήμα  του Γιάννη Μουρτζούχου, το οποίο χωριζόταν από το ανατολικό όριο του ΚΕΤχ με έναν φράκτη από συρματόπλεγμα. Αυτός ο φράχτης, όπως λέει ο τότε γείτονας Κώστας Τζόλας, ήταν μπαταρισμένος από τις πολλές φορές που τον είχαν πατήσει για να περνούν από πάνω του, μελλοθάνατοι και εκτελεστές, κι από κει να φθάνουν στον τόπο των εκτελέσεων.

Παρέτασσαν τους πατριώτες μπροστά σε μια μικρού ύψους μάντρα, που είχαν φτιάξει κοντά στο ανατολικό όριο του κτήματος Μουρτζούχου οι Γερμανοί. Ακουμπούσαν το μυδράλιο σε μια τσιμεντένια βάση απέναντί τους και από μικρή απόσταση τους θέριζαν. Στη συνέχεια πετούσαν τους σορούς των αγωνιστών σε μια παλιά αποθήκη του κτήματος του δικηγόρου Γιώργου Παπαγεωργίου([1]), το οποίο είχαν επιτάξει οι κατακτητές, καθώς συνόρευε με τα ανατολικά όρια του κτήματος Μουρτζούχου και το απόγευμα έφερναν άλλους μελλοθάνατους για να τους θάψουν σε ομαδικό τάφο κάθε φορά, σε σχήμα ορύγματος, που έσκαβαν στο ίδιο το κτήμα Μουρτζούχου. Τα σημαίνοντα πρόσωπα τα στοίβαζαν σ΄ ένα κελί που ήταν το πρώην πειθαρχείο του 12^ου Συντάγματος – το έλεγαν και ’’Μαύρο Σπίτι’’ – και όταν παιρνόταν απόφαση για εκτέλεσή τους, τα περνούσαν από τον φράκτη που χώριζε το ΚΕΤχ από του Μουρτζούχου, για να τα οδηγήσουν στον κρανίου τόπο, όπως όλους τους μελλοθανάτους».

Στην περίπτωσης της ομαδικής εκτέλεσης των «84» θάφτηκαν σε λάκκο, όπου πετάχτηκαν και τα οστά τους μαζί με άλλων πατριωτών αποκαλύφθηκαν κατά την εκσκαφή για την ανέγερση μάντρας του στρατοπέδου ΚΕΤΧ, με το οποίο  γειτνίαζε ο χώρος των εκτελέσεων, που ο αριθμός υπερβαίνει τους 170 που έχουν καταγραφεί στο βιβλίο του Γιώργου Μόσχου, όπως αναφέρει ο ίδιος στην έκδοση.    

Αυτή η φρικαλεότητα έγινε με την ψευδή αιτιολογία ότι στην Εγλυκάδα Πατρών είχε πάει για κυνήγι ένας 19χρονος ανιψιός του Μποκ, Γερμανού στρατιωτικού συμβούλου Πελοποννήσου([2]), κι εκεί κάποιοι Έλληνες τον σκότωσαν για να του πάρουν το κυνηγετικό τουφέκι.

 

Μνήμες από το «μπλόκο των Προσφυγικών» το τριήμερο εκδηλώσεων 3, 4 και 5 Δεκεμβρίου 

Τη συμπλήρωση 78 χρόνων από  «Το μπλόκο των Προσφυγικών» τιμούν το τριήμερο εκδηλώσεων 3, 4 και 5 Δεκεμβρίου,  ο Παμμικρασιατικός Σύνδεσμος Πατρών και Περιχώρων, η ΠΕΑΕΑ, ο Δήμος Πατρέων και ο Πολιτιστικός Οργανισμός, σύμφωνα με το πρόγραμμα εκδηλώσεων που έχει δημοσιοποιήσει από το σάιτ του  ο Δήμος Πατρέων, το οποίο έχει ως εξής

«Στο χώρο της πλατείας, έχουν αναρτηθεί και φιλοξενούνται 4 έργα από το αρχείο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της περιόδου 40-44 του Ιταλού Ζωγράφου Ivo Dalla Costa, τα οποία δωρίσθηκαν το 2005. Πρόκειται για τα έργα, Πόλεμος, Κρεμασμένοι στα Ψηλά Αλώνια, Πόλεμος - νεκρό ζώο, Πόλεμος και Πάτρα, χειμώνας 1941 – 1942.

Επίσης φιλοξενούνται τα έργα «Ο κουκουλοφόρος» του Μιχάλη Νικολινάκου, «Μάννα -  Θρήνος» της Βάσως Κατράκη και «Κορίτσια – Περιστέρι» του Χρήστου Δαγκλή.

Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν έχει ως εξής:

*Παρασκευή 3 Δεκεμβρίου – Κτίριο Παμμικρασιατικού (Φωκαίας 26)

19.30 Προβολή της ταινίας  «Το τραγούδι του γκρι περιστεριού».

 *Σάββατο 4 Δεκεμβρίου - Κλειστό Δημοτικό Γήπεδο Παναγίας Αλεξιώτισσας 20.30  Μουσική παράσταση - αφιέρωμα στο Μίκη Θεοδωράκη, με το έργο «Ρωμιοσύνη».

*Κυριακή 5 Δεκεμβρίου – Κτίριο Παμμικρασιατικού (Φωκαίας 26)

10.00 π.μ. Θεατρικό δρώμενο από το παιδικό τμήμα του Παμμικρασιατικού

10.30 π.μ. Δρώμενο από το Ποντιακό Τμήμα του «Παμμικρασιατικού».

11.00 π.μ. Εκδήλωση μνήμης  - Προσκλητήριο των νεκρών Ηρώων - Κατάθεση στεφάνων

Θα πραγματοποιηθεί αγώνας δρόμου τιμής, από την πλατεία Ελευθερίας προς το κτήμα «Μουρτζούχου» - Ομιλίες – Κατάθεση στεφάνων

- Μπάντα Δήμου Πατρέων

19.30 Προβολή ταινίας  «Το ξυπόλυτο Τάγμα» - Κτίριο Παμμικρασιατικού (Φωκαίας 26)

*Η είσοδος στις κινηματογραφικές προβολές, στα θεατρικά δρώμενα και στη Μουσική Παράσταση, επιτρέπεται μόνο για κατόχους πιστοποιητικού εμβολιασμού και ενεργού πιστοποιητικού φυσικής ανοσίας».

 

---

([1]) Σήμερα εκεί, σε αυτό το οικόπεδο βρίσκονται σχολικά συγκροτήματα που περιλαμβάνουν  το 21^ο Δημ. Σχολείο, απέναντι από το οποίο γινόντουσαν οι εκτελέσεις, ένα Νηπιαγωγείο που συστεγάζεται με το 21ο Δημοτικό  Σχολείο κ.ά. Το κτήμα αυτό που το βόρειο όριό του φτάνει μέχρι την οδό Βέρνου, απαλλοτριώθηκε από τον ΟΣΚ για την κατασκευή των σημερινών σχολείων.  

([2]) Αυτό δεν ισχύει γιατί ο ανιψιός του Μποκ ζούσε ακόμη την 27-2-44, όταν οι Γερμανοί τον αντάλλαξαν ως αιχμάλωτο πολέμου, αυτήν την ημέρα, με Έλληνες πατριώτες που κρατούσαν ομήρους. Το Μπλόκο των Προσφυγικών και της ευρύτερης περιοχής, στις γύρω συνοικίες, ήταν ενταγμένο στην τρομοκρατική στρατηγική των Γερμανών και των δουλικών σε αυτούς τσολιάδων της Πάτρας, που έβλεπαν την Αντίσταση να φουντώνει καθημερινά στην  πάνω πόλη. Πίστευαν δε από τον Αύγουστο του 1943, ότι μετά την απόβαση στη Σικελία, που έγινε στις 20 Ιουλίου 1943, επίκειται μεγάλη απόβαση συμμαχικών δυνάμεων στα παράλια του νομού Ηλείας, όπως εντέχνως διέδιδαν οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες. Γιαυτό και το στρατηγείο τους, από τις 29 Οκτώβρη 1943, με διαταγή των Χίτλερ και Κάιτελ ορίστηκε υπεύθυνος ο Καρλ Φον Λε Σουΐρ για την εκτέλεση του σχεδίου Καλάβρυτα, που προέβλεπε την καταστροφή τους, όπως και των γύρω χωριών –κάτι που εφάρμοσε εννέα ημέρες μετά- για να εξουδετερώσει βάσεις της αντίστασης, που υποτίθεται ότι θα χρησίμευαν στους συμμάχους, κατά την απόβαση. Τέσσερις Δεκεμβρίου έγιναν οι εκτελέσεις του μπλόκου των Προσφυγικών. Δεκατρείς του ίδιου μήνα έγινε το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, από την 117 Μεραρχία του αντιστράτηγου Λε Σουΐρ. Η καθυστέρηση στην υλοποίηση του σχεδίου «Unternehmen Kalawrita»  οφείλονταν στην έλλειψη επαρκών δυνάμεων. (Περ. Ροδάκη, Καλάβρυτα, σ. 256).