Ακολουθώντας στα βήματα των αγωνιστών, στην Πάτρα της Κατοχής και της Αντίστασης

Αυτό το όμορφο κτίριο στη συμβολή των οδών Αράτου Και Κορίνθου, στη διάρκεια της Κατοχής στέγασε μία από τις πιο εγκληματικές ναζιστικές υπηρεσίες της Πάτρας, την SD. Η γερμανική αντικατασκοπία SD (SicherheitsDienst - Ες Ντε) ήταν συνεργαζόμενη με την γερμανική Ειδική Αστυνομία SiPo (Σίπο) και υπάγονταν στα SS. Η SiPo ήταν επιτελική υπηρεσία στην οποία υπάγονταν η Αστυνομία Εγκλημάτων Kripo (Κρίπο) και η Μυστική Αστυνομία του κράτους Gestapo (Γκεστάπο). Πριν τον πόλεμο στεγάζονταν τα γραφεία της φασιστικής μεταξικής νεολαίας ΕΟΝ.

 

Μπροστά στα γραφεία των τρομερών SS, στην Κανακάρη 181, εκφωνεί ο Κ. Μαντάς.

Με μεγάλη συμμετοχή πολιτών από όλες τις ηλικίες πραγματοποιήθηκε ο Ιστορικός Αντιφασιστικός Περίπατος για πρώτη φορά στην πόλη

Με τον καιρό σύμμαχο, την Κυριακή 6 Απριλίου 2014, ημέρα εισβολής των Ναζί στην εμπόλεμη με τους Ιταλούς φασίστες Ελλάδα, λίγο πριν μεσημεριάσει στην Πάτρα, η Ριζοσπαστική Ανανεωτική Πρόταση, «Πάτρα Ανθρώπινη Πόλη» ξεκίνησε ένα πρωτόγνωρο για τα μέτρα της πόλης εγχείρημα. Αυτό του Ιστορικού Αντιφασιστικού Περιπάτου, που από ημέρες είχε προαναγγείλει.

Η μεγάλη συμμετοχή ατόμων με δημοκρατική συνείδηση απέδειξε ότι στην πόλη υπάρχουν δυνάμεις που διψούν να ακούσουν για την ιστορία της. Και να σημειωθεί ότι τέτοιο εγχείρημα μέχρις ώρας έχει πραγματοποιηθεί μόνον στην Αθήνα και στην Πάτρα

Με οδηγό του βιβλίο του Γ. Μόσχου «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση» των εκδόσεων Γιάννη Πικραμένου, που εντός της εβδομάδος επανεκδίδεται σε Β΄ έκδοση και με ξεναγούς  τους φιλίστορες ερασιτέχνες ηθοποιούς, την Μαριέτα Κωνσταντοπούλου, γιατρό και τον Βαγγέλη Μαντά, συνταξιούχο τραπεζικό, ξεκίνησαν από την πλ. Εθνικής Αντίστασης (πρώην Όλγας) για να περάσουν στα «άδυτα» της νεώτερης πατραϊκής Ιστορίας.

Με προπορευόμενη ομάδα, που κρατούσε το πανό της παράταξης, με τον αναγραφόμενο ομώνυμο τίτλο της, και ενώ ακολουθούσαν άτομα κάθε ηλικίας, από αυτήν της εσχατιάς, όπως της ΕΠΟΝίτισσας Γιώτας Ζέβλας, αλλά και από τις νεότατες ηλικίες φοιτητών, σπουδαστών, ξεκίνησε ένας χαλαρός περίπατος, που πρώτος σταθμός του ήταν το κτίριο της SD, της φοβερής αντικατασκοπίας των Γερμανών, στη συμβολή της οδού Αράτου με την Κορίνθου.

 Στην υπηρεσία της SD

Εκφωνητές οι ξεναγοί που αναφέρθηκαν στην εγκληματική δράση της υπηρεσίας. Ουσιαστικός αρχηγός τότε της SD και της SiPo-Kripo ήταν ο δρ Βάλτερ Μπλούμε, ο οποίος παρακάμπτοντας τον προϊστάμενό του Βάλτερ Σιμάνα - Ανώτερο Αρχηγό της Μυστικής Αστυνομίας Gestapo (Γκεστάπο) και των SS (Ες Ες) - λάμβανε απ’ ευθείας διαταγές από το Βερολίνο.

Το κτίριο αυτό προπολεμικά, επί Μεταξά, στέγαζε τα γραφεία της ΕΟΝ, φασιστικής νεολαίας του Μεταξά. Υποδιοικητής της ήταν ο Δ/ντής του υδροηλεκτρικού εργοστασίου ΓΛΑΥΚΟΣ Τάκης Φραγκόπουλος, δωσίλογος των Γερμανών στην Κατοχή, που είχε ιδιαίτερες σχέσεις με τα Ες Ες. Υπεδείκνυε Πατρινούς πατριώτες και τους συνελάμβαναν τα Ες Ες. Ο γιός του ήταν ανακριτής-βασανιστής και η κόρη του ταγματάρχης γερμανικού γυναικείου εθελοντικού σώματος.

Τα εγκλήματα που έγιναν για εκδίκηση από τους Γερμανούς, πρέπει να ανέρχονται περίπου στις δύο χιλιάδες σε όλη την Ελλάδα. Σε αυτά απαριθμούνται και αρκετοί Πατρινοί.

Στην Ασφάλεια Πάτρας

Επόμενη στάση στα γραφεία της Ασφάλειας Πάτρας. «Η Ασφάλεια Πάτρας, στην Κατοχή, ήταν πειθήνιο όργανο των καταχτητών. Των Ιταλών της Πάτρας μέχρι που έφυγαν, αλλά και των Γερμανών μετά.

 Μα και στο προηγούμενο διάστημα, όταν συνυπήρχαν οι Ιταλοί φασίστες με τους Γερμανούς ναζί η διοίκηση της Ασφάλειας συνεργαζότανε άψογα. Η θεωρία του Αντικομουνισμού της ελληνικής αστυνομίας, πήγαινε αντάμα με την πρακτική της «τελικής λύσης» των άρρωστων μυαλών του Γ΄ Ράιχ!

Αλλά και στη διάρκεια της δικτατορίας πολλοί είχαν μαρτυρήσει στο υπόγειό της από τα βασανιστήρια. Αδαμόπουλος, Λάγιος, Σύφαντος οι βασανιστές.

 Στο κτίριο των φοβερών SS

Ακολουθεί άλλη στάση στο κτίριο των SS. Είναι αυτό στην οδό Κανακάρη 181, λίγο πριν την συμβολή με την Βότση. Τότε οικία Θρ. Κωνσταντίνου, σήμερα δικηγόρου Θόδ. Γιοβάνη. 

 

Από την διήγηση του ξεναγού Βαγγ. Μαντά, ακούμε μεταξύ πολλών άλλων ενδιαφερόντων:

«Ένας θηριώδης στο ανάστημα Ούγγρος ναζί επίστρατος αναλάμβανε το απαίσιο έργο των βασανιστηρίων, με φάλαγγα και άλλες μεθόδους, σύμφωνα με μαρτυρίες επιζησάντων.

Όταν τελείωνε το έργο του Ούγγρου, στο οποίο κάποιες φορές επικουρείτο και από τον Διοικητή και τον Υποδιοικητή, κατέβαζαν τον κρατούμενο σε αθλία κατάσταση, στα σκοτεινά υπόγεια».

Στο κινηματοθέατρο Πάνθεον

Πιο πέρα, στη διασταύρωση της Κανακάρη με την λεωφόρο Γούναρη, όπου το κινηματοθέατρο Πάνθεον, ακούμε για τις πρώτες ιταλικές βόμβες του φασιστικού σμήνους των «Πελαργών». Εκεί την πρώτη μέρα του πολέμου οι βόμβες έκαψαν ένα αστικό λεωφορείο μέλους τους επιβάτες του. Ακόμη τα θραύσματα  των βομβών «πλήγωσαν» το όμορο κτίριο του Τσίλερ, όπου στεγάζει ακόμη και σήμερα τις δικαστικές υπηρεσίες.

 Υπολογίζεται από κείνους τους βομβαρδισμούς, που δεν έλειψαν και τις επόμενες ημέρες έως τον Μάρτιο 1941, να έχουν υποστεί ζημίες ή να έχουν γκρεμιστεί ολοσχερώς τουλάχιστον 700 κτίρια.  Από τις 20 Δεκεμβρίου 1940 όμως μέχρι την 1 Φεβρουαρίου είχαν πια κατασκευαστεί 32 καταφύγια διάσπαρτα μέσα στην Πάτρα, από ξυλεία που έκοψαν από το Α΄ Νεκροταφείο.

Στα καταφύγια της Αθ. Διάκου

Εκεί κοντά στην Τριών Ναυάρχων έπεσαν ιταλικές βόμβες καθώς οι Ιταλοί πιλότοι πέρασαν τις δενδροστοιχίες για στρατιωτική φάλαγγα. Ανάμεσα σε αυτούς τους πιλότους ήταν και ο γιος του Μουσολίνι. Η Πάτρα εκείνη την ημέρα απέκτησε τον τιμητικό τίτλο της πρώτης πόλης ελληνικής που υπέστη την ιταλική αεροπορική επίθεση.

Οι πολίτες αρχικά πέρασαν για ελληνικά τα αεροπλάνα και εκτέθηκαν στον κίνδυνο. Στην συνέχεια έτρεξαν να προφυλαχτούν στα λιγοστά καταφύγια.  Από τις 20 Δεκεμβρίου 1940 όμως μέχρι την 1 Φεβρουαρίου είχαν πια κατασκευαστεί 32 καταφύγια διάσπαρτα μέσα στην πόλη, από ξυλεία που έκοψαν από το Α΄ Νεκροταφείο. Ανάμεσα σε αυτά είναι και τα καταφύγια της Αθ. Διάκου.   

  

Στη Λέσχη Ανώτερων Γερμανών Αξιωματικών

 Ανεβαίνοντας στις σκάλες της οδού Τριών Ναυάρχων συναντάμε το μέγαρο Γκολφινόπουλου. Στην κατοχή υπήρξε Λέσχη Ανώτερων Γερμανών Αξιωματικών.

Ως συγκροτημένο στρατιωτικό σώμα και μάλιστα αυτοδιαφημιζόμενο για την ανωτερότητά του, οι ιθύνοντες του ναζιστικού κράτους είχαν φροντίσει στην κλίκα των αξιωματικών η ιεραρχία  να συμπορεύεται αυτή με την ταξική διάκριση της κοινωνίας. Οι θέσεις αυτές  στελεχώνονταν με απογόνων επώνυμων που κατήχαν… πριγκηπικούς βαθμούς!

  

 Εδώ, όπως είπε ο ξεναγός μας –σύμφωνα με τον αείμνηστο αγωνιστή Θεόφιλο Αναγνώστου- τον Απρίλη του 1944, αναζητήθηκε ο Γερμανός Φρούραρχος για να δώσει την διαταγή ελευθέρωσής από τους ταγματασφαλίτες του Κουρκουλάκου, που τον κρατούσαν στο Διοικητήριό τους  όταν συνελήφθη, επόμενη ημέρα της απόλυσής του από το στρατόπεδο Λυμπερόπουλου.

Τσολιάς τον κατηγόρησε ότι, στην διάρκεια της κράτησης του στου Λυμπερόπουλου, παράλληλα  ήταν και στο αντάρτικο της Προστοβίτσας και τον… βασάνιζε. 

Αυτή η αντίφαση γλίτωσε τον Αναγνώστου από νέα φυλάκιση. Η επιθυμία του να βγει με παρέα για κινηματογράφο στο Πάνθεον, παρολίγο να του βγει ξινή…

Στον τόπο των απαγχονισμών

Ακολούθησε περιμετρική πορεία του πλήθους των περιπατητών στους δρόμους που περικλείουν την πλ. Ψηλαλωνίων. Στάση μπροστά στην μπυραρία «Παναχαϊκόν» και ήρθε η αποκάλυψη.

Παρών ο συγγραφέας του βιβλίου αναφέρθηκε στην ιστορίας μίας βραδιάς στο κτίριο αυτό. «Την παραμονή του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων, ένα μικρό Σώμα Ουκρανών ναζιστών διανυκτερεύει προκειμένου στις 13 Δεκέμβρη να ανέβει στα Καλάβρυτα με τις δυνάμεις του Λε Σουΐρ που θα κάψουν την πόλη. Μετέχει στο έγκλημα, επιστρέφει στο «Παναχαϊκόν» και την επομένη ημέρα αναχωρεί για Ουκρανία. Πριν φύγει έχει κρεμάσει την σημαία την ουκρανική με τον αγκυλωτό σταυρό στη μέση, στο μπαλόνι του απάνω ορόφου που έχει θέα στα Ψηλαλώνια.

Ακολουθεί περίπατος μέχρι τις αναθηματικές στήλες. Εκεί που οι τσολιάδες, συνεργάτες των ναζί απαγχόνισαν τους ένδεκα πατριώτες στις 9 Μαΐου του 1944, εις αντίποινα κάποιας δήθεν επίθεσης κομμουνιστών στους ανδρες της γερμανικής τάξης. Στην ουσία επρόκειτο για μία διένεξης γερμανών ναυτών με τσολιάδες που κατέληξε  με θύματα και από τις δύο πλευρές. Γίνεται αναφορά στο ιστορικό και στην εγκληματική τακτική του γερμανόδουλου σώματος.   

«Τα εγκλήματα που έγιναν για εκδίκηση από τους Γερμανούς, πρέπει να ανέρχονται περίπου στις δύο χιλιάδες σε όλη την Ελλάδα. Σε αυτά απαριθμούνται και αρκετοί Πατρινοί» είπε ο εκφωνητής.

Ακολούθησε ομιλία από τον υποψήφιο περιφερειάρχη της «Αντίστασης Πολιτών Δυτ. Ελλάδας» Βασίλη Χατζηλάμπρου για την ανάγκη να ανασκαλίσουμε την μνήμη των χρόνων της αντίστασης, κάτι που έγινε με την συμβολή του βιβλίου του συμπολίτη Γιώργου Μόσχου και ο Ιστορικός Αντιφασιστικός Περίπατος ολοκληρώθηκε με σύντομη ομιλία του υποψήφιου δημάρχου Πατρέων Κώστα Σπαρτινού, που υπογράμμισε την ανάγκη η επόμενη δημοτική αρχή, εφόσον προέλθει από την «ΡΑΠ – Πάτρα Ανθρώπινη Πόλη», να προχωρήσει στην υιοθέτηση της εκδήλωσης και την σήμανση των κτιρίων με ενδεικτικές μεταλλικές πινακίδες σε συνεννόηση με τους ιδιοκτήτες των κτιρίων, προκειμένου αυτά να αποτελέσουν συμβολή στον Ιστορικό Τουρισμό, που έχει ανάγκη η πόλη.

Η κατάθεση κόκκινων γαρυφάλων στις αναθηματικές στήλες, προς τιμή των απαγχανισμένων πατριωτών σήμανε την ολοκλήρωση  του ιστορικού αντιφασιστικού περιπάτου.