Ν. Τζανάκος: Πνεύμα ορθολογικό, «αστικό», ο Νικ. Ράικο

Πρωτοστάτησε,  για την ίδρυση νοσοκομείου, σχολείου και φυλακών, την ανέγερση εκκλησίας, την αυστηρή τήρηση των υγειονομικών διατάξεων στο λιμάνι, τον έλεγχο των πωλουμένων φαρμάκων κ.α.

Νικολάι Ράικο.

Στις 14 Οκτώβρη του 2016 στις 19:00 πραγματοποιήθηκε, στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάτρας υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας,  η εκδήλωση «Ρώσοι φιλέλληνες. Ο Πρώτος Φρούραρχος της απελευθερωμένης Πάτρας (1828-1830) – Ρώσος αξιωματικός Νικολάι Ράικο» στα πλαίσια του Κοινού Αφιερωματικού Έτους Ρωσίας-Ελλάδας 2016.

«Ο Ράικο από την πρώτη στιγμή, προφανώς ακολουθώντας εντολές του Καποδίστρια, υποστήριζε με επιμονή, πως η Πάτρα έπρεπε να αποκτήσει σχέδιο πόλεως και ο υπάρχων συνοικισμός, στην ουσία να αναπτυχθεί με βάση συγκεκριμένες προδιαγραφές. 

Θα συναντήσει βέβαια, σημαντικές  δυσκολίες για διάφορους λόγους, με βασικό τις πολύ μεγάλες σε χρήματα εκτιμήσεις, που είχε υπολογίσει η επιτροπή των αποζημιώσεων και τις  οποίες όπως ήταν φυσικό, δεν μπορούσε το κράτος να καταβάλει.

 Είχε τοποθετηθεί όπως είναι γνωστό, από τον Καποδίστρια, μέλος της τριμελούς επιτροπής, για την εφαρμογή του σχεδίου πόλεως του Βούλγαρη και από αυτή τη θέση πρωτοστατεί,  για την ίδρυση νοσοκομείου, σχολείου και φυλακών, την ανέγερση εκκλησίας, την αυστηρή τήρηση των υγειονομικών διατάξεων στο λιμάνι, τον έλεγχο των πωλουμένων φαρμάκων κ.α. Είναι πνεύμα ορθολογικό, «αστικό» και αυτό  διαφαίνεται, στις περισσότερες από τις ενέργειές του. 

Έχοντας ευρωπαϊκή παιδεία και προσανατολισμό, επιδιώκει τον εκσυγχρονισμό και συγχρόνως, τη ρήξη με τις πρακτικές της Τουρκοκρατίας. Οι αντιστάσεις όμως στην Πάτρα είναι ισχυρές: οι παραδοσιακές δομές και νοοτροπίες, αποτέλεσμα της μακρόχρονης σκλαβιάς, μετά την πάροδο εκατοντάδων χρόνων,  είχαν αποκτήσει απίστευτη ανθεκτικότητα. Από μόνο του το γεγονός της Επανάστασης, δεν αρκούσε, παρά το δυναμισμό  και τις νέες προοπτικές, που ήταν λογικό να ανοίξουν.

 Οι πρόκριτοι της περιοχής θεωρούσαν (και σωστά από την πλευρά τους), πως θα έχαναν το κύρος τους, αν οι κανόνες άλλαζαν. Ο Ράικο προσπάθησε να πείσει το λαό, πως μόνο στους νόμους και όχι στους ισχυρούς κοτζαμπάσηδες,  θα μπορούσαν να βρουν προστασία. Αυτό ήταν δύσκολο εγχείρημα, μιας και οι κοινωνικές σχέσεις που είχαν διαμορφωθεί επί Τουρκοκρατίας, δεν ήταν εύκολο να ανατραπούν. Ο ίδιος ο   Καποδίστριας, πίστευε πως  η ανατροπή αυτή, θα ήταν κατορθωτή μόνο, αν η ελληνική κοινωνία οργανωνόταν σε νέα βάση. Θεωρούσε βασική προϋπόθεση αυτής της αλλαγής, τόσο την ίδρυση αλληλοδιδακτικών σχολείων, όσο  και τη διανομή των εθνικών γαιών. 

Το 1829, στην Πάτρα ήταν εγκατεστημένες 437 οικογένειες. Στην επαρχία της Πάτρας ζούσαν 2832 οικογένειες, οι οποίες απαριθμούσαν 13.572 κατοίκους. Ο Ράικο μας δίνει την πληροφορία, πως στις 9 Φεβρουαρίου του 1830, από όλους τους κατοίκους της Πάτρας, μόνο 500 γνώριζαν να υπογράφουν». 

(Απόσπασμα από την ομιλία του Νίκου Τζανάκου - Αρχαιολογικό Μουσείο-Υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας)