Στα «Ενθέματα» της ΑΥΓΗΣ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ σήμερα

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis)

και στο twitter: @enthemata

Για τον Στέφανο Στεφάνου, την υπόθεση της έκδοσης των 5 φοιτητών, τους Podemos και την αποποίηση των βουλευτικών προνομίων και άλλα‏

Kείμενα των: Στρατή Μπουρνάζου, Μάρκου Βογιατζόγλου, Μπάνι Σαντρ, Τιτίνας Κορνέζου, Γεράσιμου Νοταρά, Θόδωρου Μαλικιώση, Ζήσιμου Συνοδινού, Έφης Αβδελά, Θανάση Καλαφάτη, Μανώλη Πατηνιώτη, Μαγδαληνής Βαρούχα, Μάνου Αυγερίδη, Κώστα Μανωλίδη

Podemos: Όλα τα λεφτά. Ο Στρατής Μπουρνάζος εξηγεί γιατί η απόφαση των Podemos για την αποποίηση προνομίων και τη μείωση των μισθών των βουλευτών τους είναι πολιτικό γεγονός πρώτης τάξης: «Ο πρώτος λόγος είναι ότι η απόφαση δείχνει έμπρακτα μια άλλη αντίληψη για τον ρόλο του βουλευτή. Οι βουλευτές δεν είναι οι προνομιούχοι, αυτοί που παίρνουν «αυτονοήτως» τους υψηλότερους μισθούς και ποικίλα προνόμια. Ο δεύτερος λόγος είναι η αξιοπιστία, η συνέχεια λόγων και πράξεων. Οι αριστεροί Ισπανοί βουλευτές, έτσι, δείχνουν ότι δεν λένε-λένε-λένε, αλλά εφαρμόζουν, και μάλιστα εις βάρος τους, εκείνο που θεωρούν σωστό. Αν οι δύο παραπάνω λόγοι είναι διαχρονικοί, ο τρίτος έχει να κάνει με την εποχή μας, όπου τόσοι άνθρωποι έχουν βρεθεί στον δρόμο, έχουν χάσει τις δουλειές τους χωρίς να μπορούν να τις ξαναβρούν, τόσοι νέοι παίρνουν τον δρόμο της μετανάστευσης. Αυτή ακριβώς την περίοδο είναι αδιανόητο οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του λαού (και δη οι αριστεροί) να περνάνε βίον χαρισάμενο. Το ζήτημα δεν είναι “επικοινωνιακό” ούτε (μόνο) συμβολικό. Είναι ένα νεύμα το οποίο, χωρίς να υποκρίνεται ότι είμαστε όλοι ίδιοι (γιατί δεν είμαστε), δείχνει μια διαφορετική αντίληψη της πολιτικής και δεύτερον μια έγνοια, μια φροντίδα, και όχι μια εξαχρείωση – σε αντίθεση με την εικόνα πολιτικών που διασκεδάζουν ξέφρενα. Πολύ περισσότερο, βέβαια, αν είσαι βουλευτής ενός κόμματος που σε όλους τους τόνους έχει καταγγείλει τη φτωχοποίηση και την κοινωνική καταστροφή των Μνημονίων, η οποία συνεχίζεται και επί των ημερών σου».

#Free5. Η «ελληνοφοβία» του ιταλικού κράτους και η υπόθεση των πέντε φοιτητών. Γράφει ο Μάρκος Βογιατζόγλου: «Γιατί οι ιταλικές αρχές αποφάσισαν να ενεργοποιήσουν το “πυρηνικό όπλο” του Ευρωπαϊκού Εντάλματος Σύλληψης για μιαν υπόθεση που, από νομικής άποψης, είναι μάλλον μικρής σημασίας και τετριμμένη; […] Στα χρόνια της κρίσης, ένας από τους εχθρούς που εντόπισαν οι Ιταλικές αρχές ήταν …η χώρα μας και τα κινήματά της. Η ιδιότυπη “ελληνοφοβία” θεμελιώθηκε στον πραγματικό φόβο των κυβερνώντων ότι η κοινωνική αναταραχή λόγω λιτότητας και περικοπών θα μπορούσε να μεταφερθεί και στην έτερη όχθη του Ιονίου, όπου η οικονομική και κοινωνική κατάσταση είναι επίσης δύσκολη. […] Όπως συμβαίνει συχνά, όμως, έτσι και στην περίπτωση αυτή τα σενάρια περί διεθνών συνωμοσιών δεν ήταν παρά το μέσο για να εξυπηρετηθεί το πραγματικά ζητούμενο, δηλαδή η καταστολή των εγχώριων διαδηλωτών και ακτιβιστών. Αυτό ακριβώς έγινε και στην περίπτωση της πρωτομαγιάτικης διαδήλωσης του Μιλάνου. […] Η εκτίμησή μου, λοιπόν, είναι ότι, παρά τα φαινόμενα, οι Ιταλοί εισαγγελείς ελάχιστα ενδιαφέρονται για τους πέντε Έλληνες. Τυχόν έκδοσή τους, όμως, θα είναι ιδιαιτέρως «χρήσιμη» για την καταστολή του ιταλικού κινήματος ενάντια στη λιτότητα».

Στέφανος Στεφάνου (1926-2016). Ένας από τους πολλούς της ελληνικής Αριστεράς, ένας και μοναδικός. Πέντε κείμενα.

Μια σπάνια στάση ζωής αριστερού αγωνιστή, του Γεράσιμου Νοταρά. «Στέφανε, έφυγες από τον κόσμο τούτο όρθιος όπως όρθιος διάβηκες όλη σου τη ζωή. Έφυγες πλήρης ημερών, την πρώτη του έτους της χρονιάς του ενενηκοστού έτους της ηλικίας σου. Τα χρόνια που διάβηκες ήταν γεμάτα ιδανικά και αγώνες αλλά και αγάπη και κατανόηση για τον πλησίον. Ιδανικά και αγώνες που υπηρέτησες με παραδειγματική προσήλωση και συνέπεια, αλλά χωρίς φανατισμό και δογματισμούς. Με ανοιχτό πάντα μυαλό, ώστε να αξιολογεί και να ζυγίζει, στην κάθε συγκυρία, αν οι πράξεις συμβαδίζουν με τους στόχους και τα οράματα στα οποία πίστευες και για την υπηρέτηση των οποίων θυσίασες σχεδόν ένα τέταρτο αιώνος σε φυλακές και εξορίες».

Η συνάντησή μου με τον Στέφανο, του Θόδωρου Μαλικιώση. «Τον Στέφανο τον γνώρισα στις αρχές της δεκαετίας του ’60,όταν μετεκτοπισμένος από τον Αϊ-Στράτη στην Αθήνα, εντάχθηκε, με άλλα στελέχη της κατοχικής ΕΠΟΝ στο γραφείο του Κ.Σ. της Νεολαίας της ΕΔΑ, σε μια περίοδο μεγάλης ανάπτυξης του νεολαιίστικου κινήματος, για να συμβάλει στον τομέα της διαφώτισης, της σπουδάζουσας και της αγροτικής Νεολαίας. Ήταν μια βραχύχρονη περίοδος. Όμως η συμβολή του υπήρξε σημαντική, με τις εμπειρίες του, τον πλούτο της γνώσης που διέθετε, τις επικοινωνιακές του αρετές, μα και τη μοναδική του συντροφικότητα, που τον έκαναν ξεχωριστά σεβαστό από όλους τους συνεργάτες του, αυτός ένας από τους «μπαρμπανεολαίους», όπως λέγαμε, που ήταν όμως νεότερος από όλους μας. Μια συντροφική σχέση φιλίας και αλληλοεκτίμησης, που με πολλούς από εμάς διατηρήθηκε μέχρι τον θάνατό του».

Δάσκαλος ζωής τόσων παιδιών, του Ζήσιμου Συνοδινού. «Τα βιβλία του, οι ομιλίες και οι λοιπές δημόσιες παρεμβάσεις του απευθύνονταν πρωτίστως στη νέα γενιά, με την οποία άλλωστε ο σεβαστός μας φίλος είχε αναπτύξει από το μακρύ παρελθόν προνομιακό διάλογο. Μιλώντας κατευθείαν στην καρδιά των νέων για την ελευθερία που ο ίδιος στερήθηκε σε μεγάλο μέρος της ζωής του, υπενθύμιζε σε όλους το βασικό καθήκον του ανθρώπου, το ατομικό χρέος στην ανθρώπινη κοινότητα, αφού όπως εμφαντικά επισήμαινε στο τελευταίο, συγκλονιστικό βιβλίο του Ένας από τους πολλούς της ελληνικής Αριστεράς: «παιδεία δεν είναι απλώς η αποθήκευση γνώσεων αλλά κυρίως καλλιέργεια της συνείδησης της ελευθερίας να επιλέγεις και να εφαρμόζεις στην πράξη ιδέες που δεν αφορούν μόνο το προσωπικό σου συμφέρον…».

Το αλύγιστο κυπαρίσσι, του Θανάση Καλαφάτη: Από τα πολλά χαρίσματα και ιδιότητες που τον διέκριναν αξίζει να σημειώσουμε εκείνη του εργάτη-αγρότη-διανοούμενου, που οι ιδεολογικές του επεξεργασίες απέρρεαν από μια διαλεκτική σχέση μεταξύ των αντικειμενικών όρων της ζωής, της νόησης και της πράξης. Και ας ξεχνάμε, ακόμα, ότι το δέσιμό του με τη γη-πατρίδα και τους συμπατριώτες του ήταν αυτό που τον χαρακτήριζε και που ο ίδιος διεκδικούσε στα μακρινά συχνά του ταξίδια στον Έβρο σ’ όλη τη διάρκεια της μεγάλης του ζωής, μέχρι τα τελευταία χρόνια. Ο χαρακτήρας της ζωής του ήταν βαθιά κοινωνικός και κοινοτικός, ακόμη και όταν ζούσε στις μεγαλουπόλεις όπου η σχέση με τον συνάνθρωπο κινδυνεύει κάθε στιγμή. Ο αξέχαστος σύντροφός μας θα παραμείνει το ψηλό κυπαρίσσι που δεν λύγισαν οι άνεμοι, καθώς πολύ-πολύ αγάπησε τη ζωή και τον άνθρωπο»

Ο δάσκαλός μου, ο φίλος μου, της Έφης Αβδελά. «Ο Στέφανος είχε μοναδική ικανότητα να γίνεται φίλος με ανθρώπους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους, κάθε ηλικίας, άντρες και γυναίκες. Το σκέφτηκα πάλι προχτές όταν στην κηδεία του συνάντησα διάφορους φίλους και γνωστούς που δεν περίμενα να δω εκεί. «Ήταν φίλος μου», μου είπαν όποτε ρώτησα. Πώς τα κατάφερνε; Πιστεύω τελικά ότι ο Στέφανος μέσα από τους φίλους και τις φίλες του μάθαινε τον κόσμο και συνέβαλλε στην αλλαγή του, ιδίως από τότε που δεν ήταν πια στην πρώτη γραμμή του κινήματος. Δεν νουθετούσε ποτέ ο ίδιος, δεν έκανε μάθημα. Άκουγε και έδειχνε. Με το παράδειγμά του, με τις ιστορίες του, με τις αμφιβολίες του για τα δικά του, με το ενδιαφέρον του για τους άλλους. Για να δώσει νόημα στον κόσμο που ανακάλυπτε μέσα από τους φίλους και τις φίλες του χρησιμοποιούσε τις δικές του εμπειρίες, γι’ αυτό και μιλούσε συχνά για την Αριστερά που έζησε».

Μisafir: Mια φωτογραφία και δυο-τρία πράγματα που ξέρω γι’αυτήν. Η Μαγδαληνή Βαρούχα γράφει για το διαδικτυακό φωτογραφικό περιοδικό Misafir. «Ξεφυλλίζοντας το Misafir επανέρχεται η ίδια αίσθηση ταξιδιού και περιπλάνησης μέσα από μικρές στιγμές: από το αθηναϊκό σαλόνι με τα σεμεδάκια, στα βλέμματα των παιδιών σε μια αλάνα της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, στο μπακάλικο της Καλαμωτής στη Χίο ή σ’ ένα βέλγικο παζάρι. Μέσα από τις σελίδες του περνάνε μπροστά σου ασύνδετα, μικρά καρέ, στιγμιότυπα από τοπία, ανθρώπους και πράγματα, με κείμενα που αναδεικνύουν περισσότερο την προσωπική αίσθηση του φωτογράφου τη στιγμή που αιχμαλωτίζει μια εικόνα, παρά την «αντικειμενική» πραγματικότητα».

Φεύγετε επιτέλους κιόλας; Μικρός αποχαιρετισμός στον Γιάννη Αργύρη (1932-2015), από τον Μάνο Αυγερίδη. «Απόγευμα της Πρωτοχρονιάς, την ώρα της ανασυγκρότησης δηλαδή από το καθιερωμένο ξενύχτι της παραμονής, έτυχε να δω την είδηση: «Έφυγε απ’ τη ζωή ο τραγουδιστής και στιχουργός Γιάννης Αργύρης». Κάπως παράδοξα --αφού η γενιά μου δεν διασταυρώθηκε ποτέ με την ιστορία του Nέου Kύματος-- οι «Εσπερίδες», η μπουάτ που διατηρούσε επί 40 χρόνια, υπήρξαν ένας σημαντικός τόπος της εφηβείας και της μετεφηβείας μας, κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς ανεβήκαμε (ως παρέα που ανακαλύπτει την Αθήνα) εκείνη την ανηφόρα στην Πλάκα και κατεβήκαμε τα στενά σκαλάκια της εισόδου για πρώτη φορά. Θυμάμαι όμως την ατμόσφαιρα και το συναίσθημα: σαν να έμπαινες σ’ έναν άλλο κόσμο – παλιό, τελείως ετοιμόρροπο, αλλά και κάπως μαγικό».

Σαουδική Αραβία-Ιράν: δεν είναι θρησκευτικός πόλεμος, αλλά για αγώνας για την ισχύ. Συνέντευξη του Αµπντουλχασάν Μπάνι Σαντρ, πρώτου πρόεδρου του Ιράν μετά την Ιρανική Επανάσταση. Μιλάει για τη κλιμάκωση της διαμάχης Σαουδικής Αραβίας και Ιράν. «Δεν είναι θρησκευτικός πόλεμος, αλλά για αγώνας για την ισχύ. Στην πραγματικότητα, αυτός είναι πόλεμος εναντίον της θρησκείας. Με το να χρησιμοποιούν την θρησκεία για να καλύψουν τις πραγματικές προθέσεις τους, η οποία είναι η απόκτηση ισχύος, και τα δύο καθεστώτα γίνονται τα πιο αντιθρησκευτικά καθεστώτα στον κόσμο. Στην ανάγκη τους για δύναμη, έχουν εγκαταλείψει τη θρησκεία. Ο βαθμός του διεθνούς ενδιαφέροντος σε αυτές τις συγκρούσεις παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη διάρκεια τους. Όσο περισσότερο η διεθνής κοινή γνώμη ενδιαφέρεται γι’ αυτές τις συγκρούσεις, τόσο λιγότερο θα διαρκέσουν επειδή οι κυβερνήσεις θα αναγκαστούν να δράσουν για να τις σταματήσουν». (μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης).

Η δυναμική του παρόντος: σκέψεις για το πρόγραμμα σπουδών του ΕΑΠ. Γράφει ο Μανώλης Πατηνιώτης για το θέμα: «Επομένως, εάν δούμε το ΕΑΠ από τη σκοπιά των φοιτητών και των φοιτητριών του θα πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε το ενδεχόμενο όχι ενός, αλλά περισσότερων κύκλων προπτυχιακών σπουδών. Άνθρωποι με πτυχία από άλλα πανεπιστήμια ή με μεταπτυχιακές σπουδές θα πρέπει να μπορούν να εντρυφήσουν στο νέο ακαδημαϊκό τους ενδιαφέρον με διαφορετική διαδικασία από ανθρώπους που έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Και άνθρωποι που απείχαν από τη μελέτη το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους θα πρέπει να μπορούν να επιλέξουν την υποστήριξη και την ενθάρρυνση ενός προπαρασκευαστικού έτους ή ενός διαρκούς σεμιναρίου, που θα τους εισάγει ομαλά στο πνεύμα και τις τεχνικές της ακαδημαϊκής εργασίας. Σε κάθε περίπτωση, σε αυτό το επίπεδο το ερώτημα δεν είναι τι θέλουν να σπουδάσουν οι άνθρωποι, αλλά και πώς θέλουν να το σπουδάσουν. Διαφορετικά, κινδυνεύει να ακυρωθεί στην πράξη η επιθυμία τους να επαναπροσδιορίσουν τον εαυτό τους μέσω του επαναπροσδιορισμού της σχέσης τους με τη γνώση».

Το E΄ Συνέδριο Ιστορίας της Τέχνης. Η Τιτίνα Κορνέζου γράφει για το Ε΄ Συνέδριο Ιστορίας της Τέχνης, που θα διεξαχθεί από τις 15 έως τις 17 Ιανουαρίου στην Αθήνα: «Τα θέματα των ανακοινώσεων προέρχονται από διάφορες ερευνητικές περιοχές της ιστορίας της νεότερης τέχνης με ιδιαίτερη έμφαση σε μεθοδολογικά και ιστοριογραφικά ζητήματα του επιστημονικού πεδίου της. Ας σημειωθεί επίσης ότι, δεδομένων ακριβώς των περιορισμένων δυνατοτήτων που έχουν οι έλληνες ιστορικοί τέχνης να παρουσιάσουν και να συζητήσουν την έρευνά τους σε θεσμικό περιβάλλον, οι διοργανωτές επιδιώκουν κάθε φορά η θεματική του Συνεδρίου να έχει το μεγαλύτερο δυνατό εύρος. Το Συνέδριο στοχεύει όχι μόνο σε ένα ειδικό ακροατήριο αλλά και σε ένα ευρύτερο κοινό που τα τελευταία χρόνια δείχνει αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ιστορία της τέχνης στην Ελλάδα».

Η τυραννία της διαφάνειας. Από την γυάλινη πόλη του Ζαμιάτιν στη σαγήνη των Apple Stores. Ο Κώστας Μανωλίδης αναλύει την αρχιτεκτονική του γυαλιού και τους συμβολισμούς της, από την εποχή του Ντοστογέφσκι ως τα Αpple Stores. «Πώς θα ήταν άραγε η πόλη μιας απολύτως ελεγχόμενης και χειραγωγημένης κοινωνίας; Θα ήταν φτιαγμένη από γυαλί, απαντάει ο Γιεβγκιένι Ζαμιάτιν στο μυθιστόρημά του Εμείς (1921). Απάντηση παράδοξη, αν σκεφτούμε ότι την ίδια εποχή η διαφάνεια ταυτιζόταν με τα ευγενέστερα ιδεώδη του αρχιτεκτονικού μοντερνισμού. Οι μεγάλες γυάλινες επιφάνειες εξυπηρετούσαν με πολλούς τρόπους την ατζέντα της νέας αρχιτεκτονικής. Κυρίως όμως προοικονομούσαν ένα νέο κόσμο υγιή, αναγνώσιμο, ορθολογικό και απαλλαγμένο από κάθε τύπου ακαθαρσίες και σκοτάδια[…]. Μια απρόσμενη ένσταση, όμως, είχε διατυπωθεί από το 1864. Ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι στο περίφημο Υπόγειό του εκφράζει την επιφύλαξή του για τον γυάλινο θρίαμβο του Crystal Palace και ότι αυτό αντιπροσωπεύει. Αν και δεν επισκέφθηκε το γιγαντιαίο κτίριο από μέταλλο και γυαλί στην Μεγάλη Έκθεση του Λονδίνου το 1851, ασκεί πολεμική κυρίως στην εμβληματική λειτουργία του και συγκεκριμένα στην ουτοπική προβολή του ως μοντέλο για την μελλοντική Ρωσία από τον Νικολάι Τσερνιτσέφσκι στο μυθιστόρημα Τι να κάνουμε;».