 |
| Στη σιδερένια πύλη της εισόδου το σύνθημα των ναζί «Η εργασία απελευθερώνει» δικαιολογούσε την καταναγκαστική, μέχρι εξοντώσεως, εργασία χιλιάδων κρατουμένων στα γερμανικά εργοστάσια |
Το τρένο σταματά στη στάση Dachau. Είναι η ομώνυμη πόλη, μόλις 20 χιλιόμετρα από το Μόναχο. Δεν είμαστε λίγοι εκείνοι -ξένοι και Γερμανοί επισκέπτες- που αναζητούμε το λεωφορείο που θα μας μεταφέρει στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης που βρίσκεται στην άκρη της γερμανικής πόλης. Δεν υπάρχουν πουθενά ταμπέλες που να σε καθοδηγούν ή να σε ενημερώνουν για την ύπαρξη του στρατοπέδου… Φτάνουμε έπειτα από μια διαδρομή ενός τετάρτου, αφού έχουμε διασχίσει όλη τη σύγχρονη πόλη. Μεσοτοιχία με τα συρματοπλέγματα -πρώην ηλεκτροφόρα καλώδια- και την τάφρο που οριοθετούσε την «ντροπή» της ανθρωπότητας, οι κατοικίες των Γερμανών που «επέλεξαν» ή αντέχουν να ζουν και να αντικρίζουν καθημερινά τον τόπο εξόντωσης χιλιάδων ανθρώπων από τους ναζί απλώς γιατί ήταν διαφορετικοί. Η ίδια αίσθηση που αναδύεται από την ταινία «Ζώνη ενδιαφέροντος» του Τζόναθαν Γκλέιζερ. Εκεί περιγράφεται η ειδυλλιακή καθημερινότητα της οικογένειας του διοικητή του Άουσβιτς, ο οποίος ζει σε ένα πανέμορφο σπίτι με κήπο μεσοτοιχία με το στρατόπεδο και ενοχλείται από τη μυρωδιά της σάρκας που βγαίνει από τα κρεματόρια. Εδώ απλώς αλλάζει το όνομα του στρατοπέδου.
Χωρίς να πληρώσουμε είσοδο στον μουσειακό πλέον χώρο, φτάνουμε στη μαύρη σιδερένια πύλη του στρατοπέδου με το γνωστό παραπλανητικό σύνθημα «Η εργασία απελευθερώνει», σύνθημα που επέλεξαν οι ναζί στο πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης που ίδρυσαν το 1933 για να δικαιολογήσουν τον ρόλο της καταναγκαστικής εργασίας χιλιάδων κρατουμένων που δούλεψαν χωρίς αμοιβή σε γερμανικές βιομηχανίες για να χτίσουν την ισχυρή γερμανική οικονομία και την εξοπλιστική βιομηχανία.
Στρατόπεδο πρότυπο για τα SS
Η πόρτα σήμερα είναι ρέπλικα γιατί η αυθεντική εκλάπη πριν από λίγα χρόνια. Την εντόπισαν σε μια χώρα της Βαλτικής και τώρα φυλάσσεται στο παλιό διοικητήριο των ναζί. Το μάτι χάνεται σε ένα παγωμένο άδειο τοπίο, όπου στο κέντρο ενός οικοδομικού συγκροτήματος σε σχήμα Π εκτείνεται μια γκρίζα τεράστια πλατεία από χαλίκι, εκεί που καθημερινά τα χαράματα και το βράδυ γινόταν η ταπεινωτική καταμέτρηση των κρατουμένων, που παρέμεναν ώρες στο κρύο και στα χιόνια, σαν βασανιστήριο, πριν αναχωρήσουν για τα εργοστάσια ή για το σιωπητήριο. Στον ίδιο χώρο βλέπουμε και μια ταμπέλα με το καθημερινό πρόγραμμα των κρατουμένων, που πολλοί δεν το άντεξαν …
Εμείς μαζί με εκατοντάδες επισκέπτες, Γερμανούς μαθητές και ξένους τουρίστες, διασχίζουμε την πλατεία για να δούμε αυτό που οι Έλληνες ακροδεξιοί αναθεωρητές της Ιστορίας λένε ότι δεν υπήρξε ποτέ, ενώ οι Γερμανοί «εναλλακτικοί», τα μέλη του ακροδεξιού κόμματος AfD, υποστηρίζουν πως ήταν απλώς μία από τις πολλές σελίδες της γερμανικής Ιστορίας, οπότε δεν πρέπει να υπερβάλλουμε με το ναζιστικό γερμανικό παρελθόν!
Ο χώρος έχει παραμείνει ανέπαφος στον χρόνο, χωρίς, ευτυχώς, παρεμβάσεις που να κρύβουν τη φρίκη και τη βαρβαρότητα ενός στρατοπέδου που δεν το αποκαλούσαν «εξόντωσης». Τι κι αν εξοντώθηκαν περίπου 40.000 κρατούμενοι από τους 200.000 που εγκλωβίστηκαν εκεί μέχρι το 1945, οπότε τους απελευθέρωσαν οι Αμερικανοί! Το Νταχάου ήταν το μακροβιότερο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Με ευθύνη της Γκεστάπο, το 1933 ένα εργοστάσιο πυρομαχικών μετασχηματίστηκε από τους ίδιους τους κρατούμενους στο πρώτο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης που είχε τριπλό στόχο: να εκδικηθεί και να εξαφανίσει μέσω του εγκλεισμού και των βασανιστηρίων τους Γερμανούς κομμουνιστές και τους σοσιαλδημοκράτες που αντιστέκονταν στον ναζισμό και βαφτίστηκαν «εχθροί του κράτους», να τροφοδοτήσει με δωρεάν εργατικά χέρια τη γερμανική βιομηχανία μέσω της καταναγκαστικής εργασίας των κρατουμένων και να εκπαιδεύσει τα στελέχη εκείνα των SS που θα διεύθυναν αργότερα δεκάδες άλλα στρατόπεδα εξόντωσης. Δηλαδή ένα στρατόπεδο πρότυπο των SS.
Διοικητήριο, κοιτώνες, κρεματόρια και προαύλιο είναι οι χώροι του αχανούς στρατοπέδου. Ο χάρτης που αντικρίζει ο επισκέπτης στην είσοδο του άλλοτε διοικητηρίου του στρατοπέδου δείχνει την ύπαρξη άλλων 40 στρατοπέδων στην ευρύτερη περιοχή που συνεργάζονταν τότε με τη διοίκηση του Νταχάου αλλά και την ύπαρξη ακόμη 160 αντίστοιχων ναζιστικών στρατοπέδων σε ολόκληρη την Ευρώπη!
Δύσκολο να αποδράσει ο βασανισμένος και σκελετωμένος κρατούμενος, καθώς υπήρχε και διασώζεται σε κάποια σημεία μια τεράστια τάφρος κι ακολουθούσαν ηλεκτροφόρα ψηλά σύρματα που οριοθετούσαν το στρατόπεδο, το οποίο «βρέχει» ακόμη ένας παραπόταμος. Επτά πύργοι, που διασώζονται και σήμερα, χρησίμευαν για την επόπτευση της κυκλοφορίας των κρατουμένων. Σήμερα κουρνιάζουν πάνω τους μαύρα κοράκια, που το κρώξιμό τους είναι μουσική υπόκρουση στην ιστορική φρίκη.
Κρεματόριο. Θυμηθείτε πώς πεθάναμε εδώ
Στα κρυμμένα κρεματόρια
Τα κρεματόρια, οι τέσσερις φούρνοι όπου έκαιγαν όσους δεν άντεχαν τα βασανιστήρια, δεν είναι ορατά από τον αύλειο χώρο του στρατοπέδου, καθώς επέλεξαν να τα χτίσουν το 1942 μετά την τάφρο και τον παραπόταμο και ανάμεσα σε δέντρα που κρύβουν τον τόπο της φρίκης και του εγκλήματος. Όμως η ταμπέλα «Θυμηθείτε πώς πεθάναμε εδώ» προαναγγέλλει την είσοδό μας στα διατηρημένα κρεματόρια. Ο επισκέπτης ακολουθεί όλη τη διαδρομή του θανάτου και της «επιλογής» των κρατουμένων: αίθουσα αναμονής, θάλαμος αερίων εξόντωσης, φούρνοι με συρτάρια στα τοιχώματα για να μαζεύουν το ανθρώπινο λίπος μετά την καύση των σωμάτων, αίθουσα όπου στοίβαζαν τα σκελετωμένα ανθρώπινα κορμιά. Ακόμη και σήμερα νομίζεις πως υπάρχει διάχυτη η μυρωδιά της καμένης ανθρώπινης σάρκας. Την ίδια ώρα, η ταμπέλα «Απαγορεύεται το κάπνισμα» είναι παντού αναρτημένη.
Από τους 32 ξύλινους κοιτώνες (baracke) των κρατουμένων διέσωσαν μόνο 2. Από τους υπόλοιπους απέμειναν τα πέτρινα θεμέλια και η αρίθμησή τους σε μια τεράστια έκταση που σήμερα καταλήγει σε μνημεία τα οποία χτίστηκαν κόντρα στη λησμονιά. Περίπου 50 κρατούμενοι σε κάθε ξύλινη παράγκα, σε ξύλινα διώροφα κρεβάτια, να κοιμούνται και ανά δύο, χωρίς θέρμανση, χωρίς ντουλάπες, με αυστηρές ποινές αν κατέστρεφαν το ξύλινο πάτωμα και με τουαλέτες χωρίς διαχωριστικά, χωρίς σεβασμό στην ιδιωτικότητα. Ένας στρατώνας-κοιτώνας προοριζόταν για τα ιατρικά πειράματα και ένας για τους ιερείς που αντιστάθηκαν στον ναζισμό.
Μουσείο μνήμης
Το παλιό διοικητήριο, που βρίσκεται δεξιά της κύριας εισόδου, λειτουργεί σήμερα ως μουσειακός και εκθεσιακός χώρος. Οι ξεβαμμένοι τοίχοι και το τσιμεντένιο δάπεδο παραμένουν ως είχαν. Εκεί μπορεί ο επισκέπτης να διαβάσει -χωρίς εκπτώσεις και ιδεολογικές παραποιήσεις- πώς έγινε ο ναζισμός λαϊκό κίνημα, ποια ήταν η εξέλιξη της εκλογικής δύναμης του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος και του ναζιστικού, θα βρει αφίσες και περιοδικά της εποχής με αντιφασιστικό περιεχόμενο, θα δει όλες τις ομάδες των ανθρώπων που στοχοποιήθηκαν από τους ναζί: πολιτικοί κρατούμενοι, μετανάστες, Εβραίοι, ομοφυλόφιλοι, Ρομά, Σίντι και περίπου 4.000 Σοβιετικοί αιχμάλωτοι, οι οποίοι δολοφονήθηκαν όλοι. Εκεί αναγράφονται και όλες οι εθνικότητες των κρατουμένων, μεταξύ των οποίων ήταν και δεκάδες Έλληνες. Υπάρχουν η αναφορά στον εγκλεισμό του ηγέτη του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη και η μαρτυρία του κρατούμενου εργάτη Γιάννη Σταθόπουλου, που εργάστηκε στην BMW στο πλαίσιο της καταναγκαστικής εργασίας.
Ντοκουμέντα φρίκης
Το σήμα κατατεθέν για όσους ήταν σε ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης δεν ήταν μόνο το αστέρι και δεν ήταν μόνο κίτρινο, υπήρχε διαφοροποίηση ανάλογα με την προέλευση του κρατούμενου, όπως μαρτυρά ταμπέλα της εποχής. Υπήρχαν κρατούμενοι που, αναζητώντας τρόπο να αντέξουν τον εγκλεισμό, έστησαν βιβλιοθήκη, συνέθεσαν τραγούδια καλώντας τους συντρόφους τους να παραμείνουν άνθρωποι, έγραψαν ποιήματα αντίδοτο στη φρίκη.
Υπάρχουν φωτογραφικά ντοκουμέντα για τα βασανιστήρια παρουσία γιατρών -φάλαγγα και ξυλοδαρμός-, για τα ιατρικά πειράματα σε κρατούμενους παρουσία και πάλι επιστημόνων. Πειράματα γιατρών της Γερμανικής Πολεμικής Αεροπορίας για την πτώση από μεγάλο υψόμετρο για να αντιμετωπίσουν την πτώση των δικών τους πιλότων ή πειράματα για την ελονοσία. Πολλοί κρατούμενοι-πειραματόζωα πέθαναν. Υπάρχουν προσωπικά αντικείμενα των κρατουμένων, οι ταυτότητές τους, οι ριγέ στολές του στρατοπέδου.
Στον αύλειο χώρο, εκεί που οι κρατούμενοι του Στρατοπέδου Συγκέντρωσης Νταχάου υπέμεναν τον εξευτελισμό της πολύωρης αναμονής, βλέπουμε μια μεταλλική εικαστική παρέμβαση με μαύρα ανθρώπινα σώματα να αιωρούνται πάνω σε συρματοπλέγματα και από κάτω στεφάνια και λουλούδια, προσκύνημα για να μην ξεχάσουμε το σύνθημα «Ποτέ πια πόλεμος, πότε πια ναζισμός».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου