Απολογισμός – χαιρετισμός στο κίνημα αλληλεγγύης ΕΡΤ - ΕΡΑ

Του ΒΑΣΙΛΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ, συγγραφέα(*)

Το  πανελλαδικό κίνημα  αλληλεγγύης στον αγώνα της ΕΡΤ και των  περιφερειακών ΕΡΑ συμπλήρωσε 20 μήνες αγώνα (από την 11-6-2013). Μετά την ανατροπή που συντελέστηκε με τις εκλογές  της 25^ης Γενάρη (κυρίως μετά τις προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης  για την επαναλειτουργία  ΕΡΤ και  ΕΡΑ), o αγώνας των εργαζομένων βαίνει προς τη δικαίωση. Οι διαπραγματεύσεις με την Ευρώπη και τους πιστωτές ίσως καθυστερήσουν τις δρομολογημένες εξελίξεις, αλλά μπορούμε να πούμε ότι ήδη  ολοκληρώθηκε  μια πρώτη (και η πλέον σημαντική) περίοδος του κινήματος αλληλεγγύης.

Μετά από αυτά, ως μέλος της  Συνέλευσης Αλληλέγγυων ΕΡΑ Πάτρας,  αισθάνομαι την ανάγκη για έναν απολογισμό.  

Ίσως θα έπρεπε να μιλήσω μέσα στη Συνέλευση Αλληλέγγυων της ΕΡΑ. Αλλά προτίμησα να καταγράψω τις σκέψεις μου με  φροντίδα και μετά να απευθύνω το κείμενό μου προς κάθε ενδιαφερόμενο. Μια δημόσια συζήτηση  ίσως αποβεί  χρήσιμη.

Οι  συλλογικότητες που  δημιουργήθηκαν και λειτούργησαν τα τελευταία 5 χρόνια μπόλιασαν με νέες αξίες την κοινωνία  (αλληλεγγύη, αντίσταση) και δοκίμασαν νέες διαδικασίες δημοκρατικής λειτουργίας και συμμετοχής (άμεση δημοκρατία, ανακλητότητα, όχι μόνιμες αντιπροσωπεύσεις).  

Με τις εκλογές έκλεισε  ένας κύκλος που αφήνει πίσω του πολύτιμες εμπειρίες. Όσοι και όσες συμμετείχαμε σε παρόμοια εγχειρήματα οφείλουμε να συζητήσουμε  και να αξιοποιήσουμε τα συμπεράσματα για τη νέα υπό διαμόρφωση κοινωνική μας πορεία.

Ίσως κάποτε οι νέες αξίες εμπεδωθούν μέσα στην κοινωνία. Γιατί αυτό  που  έγινε στην ΕΡΤ - ΕΡΑ εμπεριέχει,  κατά κάποιον τρόπο, τα σπέρματα ενός  υπό διαμόρφωση νέου κοινωνικού υποδείγματος.

Με το  κλείσιμο της ΕΡΤ (11-6-2013),  όπως χιλιάδες αλληλέγγυων έτρεξαν στην οδό Μεσογείων, κάποιες  εκατοντάδες πατρινών  προσέτρεξαν στην  ΕΡΑ Πάτρας στο Δασύλλιο: 

Να  προστατεύσουν τη λειτουργία του σταθμού και να υποστηρίξουν τους εργαζόμενους. Από εκείνη την ημέρα  κάθε βράδυ το προαύλιο της ΕΡΑ  πλημμύριζε από την αυθόρμητη παρουσία πολιτών και έσφυζε από συζητήσεις, μουσικές και εκδηλώσεις. 

Η Μόνιμη Συνέλευση Αλληλέγγυων δημιουργήθηκε εκείνες τις πρώτες μέρες στο Προαύλιο της ΕΡΑ Πάτρας. Πρόκειται για μια πολιτική συλλογικότητα που  συγκρότησε  σε μια  οργανωμένη  βάση αυτήν την  αυθόρμητη  παρουσία  αλληλεγγύης.  Λειτούργησε και συνεχίζει να λειτουργεί με άμεση δημοκρατία,  χωρίς μόνιμη αντιπροσώπευση, ενθαρρύνοντας τον κάθε ένα και την κάθε στην κατάθεση απόψεων και εμπειριών, στη διατύπωση προτάσεων, στην άσκηση κριτικής. 

Μέχρι σήμερα μετρούμε 70 συνελεύσεις με ισάριθμα πρακτικά των συζητήσεων και των αποφάσεων. Παρά το ότι η συμμετοχή στην εβδομαδιαία  Συνέλευση έβαινε μειούμενη και από τα 150 μέλη των πρώτων συνόδων φτάσαμε στα 30 μέλη, η συμμετοχή στις πολλές εκδηλώσεις που οργανώθηκαν, πάντα υπερέβαινε τα 500 άτομα. 

Φωτογραφία αρχείου από συνέλευση Αλληλέγγυων στους εργαζόμενους του Ρ/Σ Πάτρας.

Η Συνέλευση μέσα από με τις αποφάσεις της  διαμόρφωσε   την πολιτική της  ταυτότητα, τις καταστατικές της αρχές. Πρωταρχικός σκοπός της  ήταν  η  στήριξη των εργαζομένων της ΕΡΑ και η διασφάλιση της ελεύθερης  και δημόσιας  λειτουργίας του ραδιοσταθμού.  Επίσης η  υποστήριξη  του εκπεμπόμενου προγράμματος, η διατύπωση προτάσεων για τη βελτίωσή του και η κυκλική συμμετοχή μελών της  σε αυτό. Ταυτόχρονα η Συνέλευση  απευθύνθηκε   στις κοινωνικές ομάδες που έχουν πληγεί  από την οικονομική κρίση: άνεργους - ανασφάλιστους, νοικοκυριά χωρίς ηλεκτροδότηση,  χρεωμένους και  απειλούμενους από τις τράπεζες, την  εφορία, τη ΔΕΗ,  όλους  εκείνους  που  ακόμη βιώνουν  προσωπικά  ή  οικογενειακά δράματα. 

Τις κάλεσε   να  μην πέφτουν  θύματα της συνωμοσίας της σιωπής,  του φόβου ή της ντροπής    που καλλιεργούν  εξαρτημένα αντανακλαστικά  απελπισίας, απομόνωσης,  ακόμη και  τάσεων αυτοκτονίας. Κάλεσε τον κάθε ένα και την κάθε μία  στην ΕΡΑ Πάτρας,  να συνδεθούν με την  πλησιέστερη λαϊκή συνέλευση αλληλεγγύης,  να  συγκροτήσουν τη δική τους  Επιτροπή  γειτονιάς.   Το σύνθημά μας ήταν: Η συμμετοχή στην πλησιέστερη λαϊκή συνέλευση  αποτελεί την καλύτερη απάντηση στην απελπισία.

 

Όλα αυτά  αποτέλεσαν  το συλλογικό όραμα που με τις συζητήσεις μας, τις δράσεις μας και τις εκπομπές του σταθμού υπηρετήσαμε επί 20 μήνες.

Η άμεση δημοκρατία υπήρξε για πολλούς μας μια πρωτόγονη εμπειρία. Γιατί στην (άμεση) δημοκρατία δεν υπάρχει ανάθεση, δεν υπάρχουν ειδήμονες, δεν υπάρχουν πρώτοι και δεύτεροι, δεν λειτουργούν οι επιστήμες των ειδικών. Γιατί  στην (άμεση) δημοκρατία όλες οι γνώμες είναι ισοδύναμες και όλοι οι συμμετέχοντες είναι πολιτικά ισότιμοι. Σε αντίθεση με την θεσμισμένη αντιπροσωπευτική διοίκηση, όπου οι πολίτες δεν θέλουν ή δεν μπορούν και εκλέγουν αντιπροσώπους να τους αναθέσουν εν λευκώ τις τύχες τους.  Ταυτόχρονα μέσα από τη  Συνέλευση   κατανοήσαμε (ειδικά τα μέλη των   οργανώσεων και   κομμάτων) πώς ακριβώς πρέπει να λειτουργούμε:  χωρίς κομματικές ταμπέλες και κυρίως χωρίς να επιδιώκουμε τον έλεγχο ή την οικειοποίηση της δράσης της. Αντιληφθήκαμε επίσης πόσο επιζήμιο είναι να αναλωνόμαστε  σε ιδεολογικές συζητήσεις. Ο μόνος  δρόμος είναι να  εστιάζουμε στη δράση και να μην ξεχνούμε ποτέ  το συλλογικό όραμα  που όλοι μαζί διαμορφώσαμε.

Η περίοδος των 20 μηνών υπήρξε γόνιμη και δημιουργική. Μέχρι τότε η αντίληψη που είχα  για συλλογικότητες και άμεση δημοκρατία ήταν  θεωρητική και σχηματική. Προσωπικά,   πρώτη φορά στη ζωή μου συμμετείχα σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Στην αρχή δεν γνώριζα ακριβώς τι είναι και τι προβλήματα θα αντιμετωπίσουμε. Πολλές φορές  το εγχείρημα προσέκρουσε  σε ισχυρές αντιπαλότητες που θα μπορούσαν να το οδηγήσουν ακόμα και στη διάλυση.  Πέρασε πολλές καμπές, αρκετά άσχημες στιγμές.

Ήταν στιγμές που κυριάρχησε ο πατριωτικός κομματισμός,  οι ιδεολογίες ή οι ιδεοληψίες της μιας ή της άλλης πολιτικής ομάδας. Έγκαιρα, όμως, αντιληφθήκαμε πως στην κρίση  πρέπει να  προτάξουμε  αυτά που  μας ενώνουν. Ότι οι αντιπαλότητες  αποτελούν  εσωτερικές αντιφάσεις που πρέπει να παρακαμφθούν και όχι να επιλυθούν. Γιατί ένα τέτοιο συλλογικό εγχείρημα  άμεσης δημοκρατίας, όπου συμμετέχουν και μέλη διαφόρων πολιτικών ομάδων,  δεν μπορεί να σημαίνει απόλυτη συναίνεση  σε όλα τα ζητήματα. Όταν, όμως, εμφανίζονται  αντιθέσεις και αναδεικνύονται  ανταγωνιστικές προτεραιότητες, τότε οφείλουμε να τις παρακάμπτουμε και να  προτάσσουμε   το συλλογικό όραμα. Και μέσα από την υπέρβαση των αντιθέσεων να οικοδομούνται  μέρα με τη μέρα νέες συναινέσεις.

Τελικά οι   εμπειρίες αυτών των είκοσι μηνών είναι θετικές  και  αισιόδοξες. Αναφέρω κατ’ αρχήν το  γεγονός ότι ο κάθε ένας μας  προσωπικά βελτιώθηκε, εξοπλίστηκε με ανεκτικότητα στις διαφορετικές απόψεις, υπομονή να ακούει, διάθεση να ανακαλύπτει τον κρυφό πυρήνα της αλήθειας που κρύβει κάθε άποψη.

Ταυτόχρονα πείστηκε ότι όλα  τα συλλογικά  εγχειρήματα (συλλογικότητες γειτονιάς,  συνελεύσεις αλληλεγγύης και ακόμη, πρωτοβάθμια σωματεία, συνεταιρισμοί και άλλες συνέργειες), παρά τα όσα διαδίδονται   είναι  εφικτά.

Η  καθεστηκυία λογική χρόνια τώρα  προσπαθεί να μας πείσει για το αντίθετο. Καλλιεργεί την ιδέα ότι οι πάσης φύσεως  συλλογικότητες (συμπεριλαμβανομένων και των πολύπαθων  συνεταιρισμών) είναι όλα ξεπερασμένα, απολειφάδια μιας άλλης εποχής, ότι δεν μπορούν πια να λειτουργήσουν στις νέες  συνθήκες του ανταγωνισμού και του ατομικού ανθρώπου.

Η Συνέλευση (και όλα τα παρόμοια εγχειρήματα) μας εκπαίδευσαν. Λειτούργησαν σαν σχολείο και  ανέδειξαν τα συλλογικά μας στοιχεία. Διαμόρφωσαν και  ζωογόνησαν μια νέα συλλογική εμπειρία που σιγά-σιγά εμπεδώνεται, σε πολλούς από εμάς, ως βιωμένη  κουλτούρα. Και αυτή η κουλτούρα είναι σημαντική γιατί αποτελεί την προϋπόθεση προκειμένου  η κοινωνία μας να ασκηθεί στην άμεση δημοκρατία και να υιοθετήσει  νέες αξίες  κοινωνικής συμμετοχής σε μια πορεία εξέλιξης, ακόμη και σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της.

Αυτό που έγινε στην ΕΡΤ - ΕΡΑ, αυτό που γίνεται στις χιλιάδες άλλες συλλογικότητες της αλληλεγγύης και της συμμετοχής  που διαμορφώθηκαν μέσα  στην καρδιά της κοινωνίας είναι κατά κάποιον τρόπο η μικρογραφία μιας  εν δυνάμει  κοινωνικής εξέλιξης.

Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι  τίποτα ακόμη δεν κρίθηκε. Αντίθετα  υπάρχουν μεγάλα ανοικτά ζητήματα που αναμένουν απαντήσεις και ζητούν τη συμμετοχή μας: Η δημιουργία και ενίσχυση των τοπικών δομών  αλληλεγγύης με στόχο τη   συμμετοχή της κοινωνίας στο τοπικό κράτος και βέβαια την ένταξη  όλων των «αποκλεισμένων» σε αυτό. Η ανάπτυξη ενός ισχυρού  νεολαιίστικου και πολιτισμικού κινήματος. Ο εκδημοκρατισμός των συνδικαλιστικών οργανώσεων (προϋπόθεση για την συντριβή της γραφειοκρατίας που λυμαίνεται τη ΓΣΕΕ).  Είναι εκεί  που δημιουργούνται και  ανασυγκροτούνται οι κοινωνικές συμμαχίες.

Στη  Συνέλευση Αλληλέγγυων ΕΡΑ – ΕΡΤ, συμμετείχαμε πολλά μέλη του Σύριζα. Ποτέ δεν κρύψαμε την κομματική μας ιδιότητα, αλλά και ποτέ δεν επιδιώξαμε να λειτουργήσουμε  ως  κομματικοί εντολοδόχοι. 

Προσωπικά, μετά το αποτέλεσμα των εκλογών και την νέα κυβέρνηση,  αισθάνομαι την ανάγκη (πιστεύω ότι την αισθάνονται και  χιλιάδες άλλα μέλη του Σύριζα) να καταθέσω ότι  οι εμπειρίες της συμμετοχής μάς  τοποθετούν  και στο μέλλον στα κινήματα της κοινωνίας και όχι στο κράτος και στην κυβέρνηση.

Γιατί αυτό το ζήτημα πιθανότατα θα ανακύψει, ίσως και σύντομα:   Πολλοί είναι αυτοί που προβλέπουν ότι τα μέλη του  Σύριζα πρόκειται να  μετακομίσουν στην κυβέρνηση ή ακόμη χειρότερα  ότι ο Σύριζα θα ταυτιστεί με την κυβέρνηση και  το κράτος.

Παρά τις προβλέψεις  πιστεύω πως,  όσοι και όσες συμμετείχαμε και βιώσαμε τα  κινήματα αλληλεγγύης,  θα μείνουμε και στο μέλλον  στραμμένοι  προς αυτά:  Να εργαστούμε για τις τοπικές  κοινωνικές  συμμαχίες που σήμερα κτίζονται. Και εκεί θα κριθούν όλα: η μελλοντική πορεία, αλλά και  η κυβερνητική επιτυχία του Σύριζα.

(*) http://vasileioschristopoulos.wordpress.com/

λογοτεχνία στην κοινωνία