Η πείνα στις πρώτες μέρες και μετά την Απελευθέρωση της Πάτρας

Τιμητική υποδοχή στο πρώτο φορτίο τροφίμων, στην απελευθερωμένη πόλη, από τους Κυβερνητικό εκπρόσωπο Μαμόπουλο, δήμαρχο Πατρέων Ρούφο, Αμερικανό ταγματάρχη και Βρετανούς αξιωματικούς της ML. Την επόμενη ημέρα 23-10-44, η μερίδα άρτου αυξάνεται από 70 δράμια στα 100 δράμια ανά άτομο, έναντι 2 εκατομμ. δρχ.

Στις 22-10-44, φθάνει στο λιμάνι της Πάτρας καράβι με μέρος φορτίου εξωτερικής βοήθειας 1224 τόνων. Ήταν το πρώτο φορτίο που έφθασε στο λιμάνι, καθώς ακόμη και κατά την Κατοχή, όπου έστελνε βοήθεια ο Σουηδικός Ερυθρός Σταυρός, απαγορεύονταν η εκφόρτωσή της στην Πάτρα και σε άλλα λιμάνια, πλην αυτών του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με την εντολή των Βρετανών. Αυτού του πολυπόθητου φορτίου τροφίμων, έγινε τιμητική υποδοχή από τους Κυβερνητικό εκπρόσωπο Μαμόπουλο, δήμαρχο Πατρέων Ρούφο, Αμερικανό ταγματάρχη και Βρετανούς αξιωματικούς της ML. Την επόμενη ημέρα 23-10-44, η μερίδα άρτου αυξάνεται από 70 δράμια στα 100 δράμια ανά άτομο, έναντι 2 εκατομμ. δρχ., ενώ στις 24-10-44 η ίδια ποσότητα τιμάται προς 6 εκατομμ. δρχ. από τον Επόπτη Αγορανομίας! Μπροστά στην απελπιστική κατάσταση ο Κυβερνητικός Αντιπρόσωπος Αχαΐας Π. Μαμόπουλος εκδίδει απόφαση κατάσχεσης αποκρυπτομένων τροφίμων από τα κλειστά εμπορικά καταστήματα, τα οποία στο εξής θα σφραγίζονται . Στις ελλείψεις της αγοράς προστίθεται η έλλειψη χάρτου. Χαρακτηριστικό ότι το φύλλο της 3-12-44 της Ελεύθερης Αχαΐας τυπώνεται σε ροζ χαρτί, ενώ και των άλλων εφημερίδων σε διαφορετικού τύπου, κάτι που τον επόμενο χρόνο γινόμενο εντονότερο οδήγησε σε κοινή έκδοση τριών εφημερίδων ! Κοντά σε αυτά έρχονται και οι κλοπές δημοσίων υλικών, που φέρουν το Φρουραρχείο του ΕΛΑΣ στις 24-10-44 να καλεί αυτούς που υπεξαίρεσαν είδη από το στρατόπεδο του 12ου Συντάγματος (σ.σ.: το σημερινό ΚΕΤχ) και το Δημοτικό Νοσοκομείο να τα επιστρέψουν για να μην παραπεμφθούν στο Στρατοδικείο! Και ο Υπ. Οικονομικών Αλέξ. Σβώλος ανακοινώνοντας την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης λαϊκής ενότητας διακηρύσσει πως 700 χιλ. τόνοι τρόφιμα από την UNRRA (Επισιτιστική οργάνωση του ΟΗΕ Ούνρα) και άλλα εφόδια θα εισαχθούν χωρίς συνάλλαγμα στο πρώτο εξάμηνο. Θα διατεθούν σε χαμηλές τιμές και θα δοθεί λάδι στο λαό, ενώ θα δημευθούν τα άνομα και αθέμιτα κέρδη, διότι είναι προϊόν επιλήψιμης συνεργασίας με τον εχθρό. Ακόμη γίνεται για πρώτη φορά αναφορά σε εισαγωγή νέου νομίσματος. Στο μεταξύ οι ελλείψεις χτυπούν και τον αντάρτικο στρατό, γι αυτό ο Δήμαρχος Βασ. Ρούφος, πρώην πρόεδρος του ΕΑΜ στο βουνό, απευθύνει έκκληση στους Πατρινούς, να προσφέρουν κλινοσκεπάσματα στην Επιτροπή του Δήμου που θα περάσει από τα σπίτια τους για να τα δώσει στους άνδρες του ΕΛΑΣ «για να μην ξεπαγιάσουν το χειμώνα» που έρχεται «οι συμπολεμιστές μας»! Και ο κυβερνητικός αντιπρόσωπος Πατρών, Καλαβρύτων, Αιγιαλείας Π. Μαμόπουλος, ανακοινώνει την συναπόφαση με τους Βρετανούς για καταβολή από τις 24-10-44, ημερησίου βοηθήματος ανά «1 σελίνιον στρατιωτικής λίρας απολύτως ισοτίμου με την αγγλικήν χάρτινην λίραν» ήτοι: «27 δρχ. προπολεμικάς, αντί των μέχρι σήμερον περίπου 2 δρχ.». Ο πληθωρισμός εξακολουθεί να ανεβαίνει και ως αποτέλεσμα έχει ακόμη και η εφημερίδα του ΕΑΜ Ελεύθερη Αχαΐα ότι διπλασιάζει την τιμή της από 500 εκατ. δρχ σε 1000 εκατ. δρχ (σ.σ.: σε 1 δις ή δυο χιλιοστά της νέας δραχμής), ενώ ο Εθνικός Κήρυξ σε 500 εκ. δρχ. (ή ένα χιλιοστό της νέας δραχής), και η Πελοπόννησος σε 2 νέες δραχμές (ήτοι 100 δισ. κατοχικές δρχ.). Οι δημόσιοι υπάλληλοι της υπαίθρου έχουν 6 μήνες να πληρωθούν και σε γράμμα τους αναφέρουν, ότι μισθούς κατά την κατοχή δεν παίρνανε, ο Κουρκουλάκος (σ.σ.: διοικητής των ευζωνικών ταγμάτων Πάτρας, που υπηρετούσαν τους Γερμανούς) είχε απαγορεύσει την μισθοδοσία τους γιατί «βοηθούσαμε το ΕΑΜ». «Διανομή του ΔΕΣ σε ψωμί, όσπρια, γάλα κτλ δεν μας δίνονται. Δεν πήραμε ούτε το 1 σελίνι της στρατιωτικής λίρας, που προσέφεραν οι Άγγλοι ...» αναφέρουν . Την ίδια ημέρα πρωην «γκεσταμπίτισσα» φαρμακοποιός από το Βαρθολομιό ήρθε στην Πάτρα ζητούσα επίδομα (σ.σ.: το σελίνι) από τον κυβερνητικό αντιπρόσωπο Π. Μαμόπουλο! Στο μεταξύ το Υποκ/μα της Τραπέζης Ελλάδος ανακοινώνει τον καθ' ημέραν τιμάριθμο της 24-10-44 λαμβάνοντας ως δείγμα τιμές ειδών διατροφής και βιωτικών αναγκών (λάδι, ψωμί, κρέας, λαχανικά, ντομάτες, όσπρια, ξύλα, παπούτσια) που ανέρχεται σε δρχ. 1.636.375.000. Την επόμενη ημέρα αναβαίνει στις 1.863.750.000 δρχ. Στις 26-10-44 στις 1.931.250.000 δρχ. Στις 27-10-44 στις 2.948.000.000 δρχ., στις 28-10-44 ανέρχεται στις 3.575.000.000 δρχ. και στις 30-10-44 στις 5.430.000.000. Τα νούμερα έχουν τέτοια αυξητική τάση, που πια δεν προλαβαίνονται. Και μόνον η επιβολή της νέας δραχμής τα τιθασεύει. Στις 26-10-44 καταφθάνει στο πατραϊκό λιμάνι και δεύτερο πλοίο της ΜL (σ.σ.: βρετανική επισιτιστική οργάνωση). Πλην όμως η χαρά των Πατρινών δεν έχει αντίκρισμα, καθώς περίμεναν τρόφιμα. Το πλοίο έφερε μόνον στρατιωτικά είδη και αυτοκίνητα για την μεταφορά στις ορεινές περιοχές των τροφίμων που εστάλησαν με το πλοίο της περασμένης Κυριακής 22-10-44 και παραμένουν στις αποθήκες του ΔΕΣ μαζί με το γάλα που θα μοιράσει στα παιδιά ο ΔΕΣ, ενώ τα Καλάβρυτα δεν έχουν συνέλθει από το ολοκαύτωμα των ναζί στις 13-12-43. Και έτσι στους Πατρινούς μένουν οι ελπίδες για πρόσδεση στο μέλλον πλοίου μεγαλύτερης χωρητικότητας .

Έκκληση του Δημάρχου Πατρέων, (πρόεδρος του ΕΑΜ) Βασ. Ρούφου προς τους δημότες Πατρέων να προσφέρουν κλινοσκεπάσματα ενόψει του χειμώνα, στην Επιτροπή του Δήμου που θα τους επισκεφθεί, για τους άνδρες του ΕΛΑΣ που τα έχουν ανάγκη . ΦΙΛΟΝΑΖΙ ΠΡΟΒΟΚΑΤΟΡΕΣ ΥΠΟΝΟΜΕΥΟΥΝ Με αφορμή την εκφόρτωση του πλοίο της ML οι φήμες υφέρπουν, από προβοκάτορες του ναζιστικού προηγούμενου καθεστώτος των Γερμανών, που απεχθάνονται την λήξη της κατοχής και λυσσομανούν στην ιδέα ότι μπορεί το ΕΑΜ να συμμετέχει για πολύ στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας! Διαδίδουν ότι τρόφιμα «δεν διανεμήθηκαν στο λαό που πεινάει, γιατί οι εργάτες (σ.σ.: το ΕΚΠ ελέγχεται πια από το ΕΑΜ) ζητούν να δουλέψουν 6 ώρες». Το ΕΚΠ τους διαψεύδει ενημερώνοντας ότι «οι εργάτες δούλεψαν 8 ώρες, με 4 σελίνια, ενώ με την συμφωνία που είχαν κάνει έπρεπε να δουλέψουν 7 ώρες με 5 σελίνια αμοιβή». Άλλη προβοκατόρικη φήμη έφερε τους εργάτες ως σχεδιάζοντες να «σπάσουν τα εργοστάσια της Πάτρας», κάτι που και πάλι διέψευσε το ΕΚΠ. Ο λόγος εκπόρευσης αυτών των φημών, προφανής. Θέλουν να προκαλέσουν ένοπλη επέμβαση των Βρετανών και ως απάντηση την αντίδραση του ΕΛΑΣ, που οι άνδρες του ακόμη κατείχαν τον οπλισμό τους. Ενολίγοις να προκαλέσουν εμφύλιο. Κι ενώ πλησιάζουμε προς τον πανηγυρικό εορτασμό της 4ης Επετείου του Αλβανικού Έπους, που αποτέλεσε κομβικό σημείο αντίστασης κατά του ιταλικού φασισμού, γίνεται γνωστό ότι η Εθνική Κυβέρνηση θα παράσχει συντάξεις στις οικογένειες θυμάτων των Γερμανών και των Τσολιάδων. Οι δεύτεροι είχαν προτιμηθεί από την γερμανόδουλη κυβέρνηση Ράλλη, η οποία ωστόσο απέρριψε τους εκτελεσμένους από τους Γερμανούς ναζί με το πρόσχημα ότι ήσαν ανατρεπτικά στοιχεία! Και όχι προδότες, όπως ο ίδιος και η κυβέρνησή του! Τελικά συντάξεις στους αντιστασιακούς χορηγήθηκαν 38 χρόνια μετά, από τον Ανδρέα Παπανδρέου, γιο του πρωθυπουργού του 1944, Γεωργίου Παπανδρέου, με τον νόμο 1285 του 1982 για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης. Τόσο... σύντομα! Και η Εθνική Αλληλεγγύη Πάτρας (σ.σ.: Γραμματέας της ΕΑ ο Καλαβρυτινός αγωνιστής Τάκης Κατσικόπουλος) καλεί τους προστάτες οικογενειών εκτελεσμένων από Γερμανούς, Ιταλούς και Τσολιάδες να προσέλθουν στα γραφεία της για να παραλάβουν βοήθημα 5 σελινίων ανά οικογένεια, από τις 4 χιλ. λίρες που διέθεσε η βρετανική στρατιωτική Διοίκηση. Επίσης καλεί και τους αντιπροσώπους υπαίθρου για την παραλαβή προς διανομή «βάσει των καταστάσεων εκτελεσθέντων που έχουμε στα χέρια μας». Και ανακοινώνει ότι: «Οι Άγγλοι υποσχέθηκαν ότι θα στείλουν σύντομα τρόφιμα». Η έλλειψη τροφίμων, έστω και ελαττωμένη, συνεχίζει να υφίσταται και τα επόμενα χρόνια της 10ετιας του '40, όπως και στα πρώτα χρόνια αυτής του '50. Χαρακτηριστικό είναι ότι διανομές τροφίμων ζάχαρης, γάλακτος, αλεύρων, τυριού κίτρινου και βουτύρου κονσερβαρισμένων κ.α. συνεχίζονται από την Επιτροπή Εφοδιασμού με ειδοποίηση για την διανομή, από τον τοπικό τύπο έναντι τιμήματος ανά μερίδα που καθορίζει ο προϊστάμενος Κ. Σαφιολέας. [Εφημερίδα Σημερινή, φύλλα 15-1-1950, 18-2-1950, 22-2-1950, 24-2-1950 (εις Κοινότητας), 1-4-1950, 4-4-1950 και πλήθος άλλων ημερών, ενώ έχουν περάσει 2 έτη από την εφαρμογή του σχεδίου Μάρσαλ, από τις 2-4-1948 και έχοντας εισρεύσει στο ελληνικό Δημόσιο 300.832.000 αμερικανικά δολάρια, από τα περίπου 8.763 δισεκατ. δολάρια που διετέθησαν σε ολόκληρη την Ευρώπη, (15 χώρες) την Ινδονησία (101.570.000 δολ.) και στην Τουρκία (82.625.000 δολ.]. (Βιβλία τώρα που γράφονται.- Από το υπό έκδοση βιβλίο του Γιώργου Μόσχου «Μαρτυλόγιο θανάτου 1941-44 στην πείνα της Κατοχής», από τις πατραϊκές εκδόσεις Gotsis).