Σήμα στις τράπεζες για λεηλασία περιουσιών

 

Καταργείται κάθε προστατευτικό πλαίσιο της υπερχρέωσης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων που εισήγαγαν οι νόμοι Κατσέλη-Σταθάκη και Φλαμπουράρη

Ο κώδικας Διευθέτησης οφειλών και 2^ης Ευκαιρίας που φέρνει η Κυβέρνηση προς νομοθέτηση δίνει το έναυσμα στις Τράπεζες και τα Funds να προχωρήσουν σε μια εκτεταμένη απαλλοτρίωση της περιουσίας των ασθενέστερων στρωμάτων ενώ θα οδηγήσουν  την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα σε αφανισμό και χιλιάδες εργαζόμενους στην ανεργία, αφού με το εν λόγω νομοσχέδιο:

α) επιχειρείται η διευκόλυνση και επιτάχυνση των πτωχεύσεων και ιδίως των ρευστοποιήσεων, καθώς και η ενίσχυση της θέσης των πιστωτών, ιδίως δε των τραπεζών, αφού σε κάθε περίπτωση στη διαδικασία διάσωσης-εξυγίανσης επιχειρήσεων τίθεται ως βασικός κανόνας, χωρίς καμία εξαίρεση, ότι δεν θα χειροτερεύσει η θέση των πιστωτών και

β) καταργείται κάθε προστατευτικό πλαίσιο της υπερχρέωσης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων που εισήγαγαν οι νόμοι Κατσέλη-Σταθάκη και Φλαμπουράρη. Ιδίως μπαίνει ταφόπλακα στην «προστασία» της κύριας κατοικίας με αποτέλεσμα να  έχουμε ένα γενικευμένο και πιο αυστηρό πλαίσιο πτώχευσης, αφού θα πτωχεύει κάθε ιδιώτης, κάθε νοικοκυριό, σαν να ήταν επιχείρηση με άλλα λόγια η πτώχευση από έσχατη λύση μετατρέπεται σε βασική επιλογή για όλους, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο όπου επίκεντρο των πολιτικών γίνεται η υποστήριξή και η ενίσχυση των οφειλετών.

Ειδικότερα οι προτεινόμενες  παρεμβάσεις του Σχεδίου Κώδικα έρχονται ως συνέχεια του πλαισίου των πολιτικών  της  Κυβέρνησης Μητσοτάκη που κύριο μέλημα τους ήταν η εξυπηρέτηση των τραπεζών και των Funds με την θεσμοθέτηση του σχεδίου Ηρακλής με το ν.  4649/2019, και την άρνηση για επέκταση της προστασίας της κύριας κατοικίας και την αντικατάστασή της από  ένα πρόγραμμα ‘’Γέφυρα’’ διάρκειας 9 μηνών στο πλαίσιο του ν. 4714/2020.

Τι περιλαμβάνει το νέο πλαίσιο του πτωχευτικού?

Περιλαμβάνει ένα μίγμα, μια συρραφή καινοφανών αντιδραστικών επιλογών και ορισμένων υφιστάμενων ρυθμίσεων των οποίων, όμως, το ευρύτερο νομοθετικό πλαίσιο από όπου προέρχονται πρόκειται να καταργηθεί, όπως ήδη αναφέρθηκε και πιο πάνω, αφού με την δημοσίευση του νέου πτωχευτικού δεν θα υπάρχει κανενός είδους προστασίας  όπως την γνωρίζαμε στον πλαίσιο των ν. 4605/2019, 4469/2017 και 3869/2010. 

Ειδικότερα:

α) Με το Σχέδιο Κώδικα επεκτείνεται η δυνατότητα πτώχευσης σε «όλα τα φυσικά πρόσωπα», καθώς και σε «όλα τα νομικά πρόσωπα που επιδιώκουν οικονομικό σκοπό». Με την αίτηση πτώχευσης από τους πιστωτές όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία θα γίνονται μέρος της πτωχευτικής περιουσίας που θα ρευστοποιείται με στόχο την ικανοποίησή τους. Αναμένεται με τον νέο πτωχευτικό να υπάρξουν ταχείες διαδικασίες «πτωχεύσεων μικρού αντικειμένου».

β) Εισάγεται το τεκμήριο παύσης πληρωμών, με αρκετά στενή έννοια, όταν δλδ  κάποιος οφειλέτης «δεν καταβάλλει ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του προς το Δημόσιο, τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών του ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του προς τον αντίστοιχο φορέα για περίοδο τουλάχιστον έξι (6) μηνών, εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000». Με βάση το κριτήριό της παύσης πληρωμών  στο άμεσο μέλλον θα υπάρξουν αποφάσεις για μαζικές κηρύξεις πτωχεύσεων από τα αρμόδια δικαστήρια. Γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση των εξαγορών και των συγχωνεύσεων και την αναδιάταξη του επιχειρηματικού χάρτη προς όφελος των μεγάλων επιχειρηματικών ομιλών και εις βάρος της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας από την μία και από την άλλη μαζικές εκποιήσεις της κύριας κατοικίας οφειλετών ή απώλειας της προς όφελος των funds και των τραπεζών.

γ) Στην πτωχευτική περιουσία εντάσσεται και η κύρια κατοικία του οφειλέτη ακόμα και των φυσικών προσώπων-νοικοκυριών. Μέρος της πτωχευτικής περιουσίας αποτελεί και το τίμημα της πώλησης της κύριας κατοικίας του οφειλέτη, που αποδίδεται απευθείας στους δανειστές του, στο πλαίσιο του σχήματος «πώληση και επαναμίσθωση».

δ)  Με την εφαρμογή του Σχεδίου Κώδικα παύει η προστασία οποιουδήποτε πλαισίου ισχύει (ν. 4605/2019, 4469/2017 και 3869/2010)  με αναδρομική ανατροπή προστασίας, ακόμα και εκεί που υπάρχει δικαστική απόφαση και τηρείται κανονικά.

ε) Πλέον  στην πτωχευτική περιουσία ανήκει το μέρος του ετήσιου εισοδήματος του πτωχού που αποκτά μετά την κήρυξη της πτώχευσης στο βαθμό που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσής του, με αποτέλεσμα  ο οφειλέτης να χάνει κάθε δυνατότητα διαχείρισης της περιουσίας που αποκτά μετά την πτώχευση (μεταπτωχευτική περιουσία), στερούμενος στην πράξη και κάθε δυνατότητα «δεύτερης ευκαιρίας».

στ) Δίνεται η δυνατότητα να υποβάλλεται μαζί με την αίτηση πτώχευσης της επιχείρησης και αίτημα εκποίησης, στο σύνολο του ενεργητικού της ή κατά κλάδους, της περιουσίας από εκείνους του πιστωτές που εκπροσωπούν μόνο το 30% του συνόλου των απαιτήσεων σε βάρος του οφειλέτη.

ζ) Στη διαδικασία διάσωσης-εξυγίανσης επιχειρήσεων τίθεται ως βασικός κανόνας ότι δεν θα χειροτερεύσει η θέση των πιστωτών ενώ όταν μια επιχείρηση εντάσσεται σε προπτωχευτικό καθεστώς εξυγίανσης, είναι δυνατόν να υπάρξει  επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης -η οποία έχει συναφθεί μόνον από πιστωτές -  χωρίς τη σύμπραξη του οφειλέτη  εφόσον ο οφειλέτης βρίσκεται, κατά τον χρόνο σύναψης της συμφωνίας, σε παύση πληρωμών

η) Σε πολυμερείς συμφωνίες αναδιάρθρωσης το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία γίνονται παρακολούθημα των τραπεζών αφού η συμφωνία γίνεται αναγκαστικά αποδεκτή εάν οι απαιτήσεις  - του Δημοσίου και των Ασφαλιστικών Ταμείων - δεν υπερβαίνουν το 1,5 εκ. ευρώ και εκπροσωπούν συνολικά ποσό απαιτήσεων μικρότερο από το σύνολο των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων. Με τρόπο αυτό αφαιρείται  οποιαδήποτε δυνατότητα αξιολόγησης ή αμφισβήτησης, ακόμη και της έκθεσης του εμπειρογνώμονα, από τους εκπροσώπους του Δημοσίου και καθιερώνεται, η ποινική ασυλία για δημοσίους υπαλλήλους που υπογράφουν τέτοιες συμφωνίες.

Όσον αφορά τα εργασιακά προβλέπεται ότι  με την κήρυξη της πτώχευσης επέρχεται αυτοδίκαιη και αζήμια λύση όλων των εκκρεμών και διαρκών συμβάσεων του οφειλέτη, μεταξύ αυτών και των συμβάσεων εργασίας, ενώ δεν απαιτείται η καταβολή αποζημίωσης στους εργαζόμενους. Οι προβλέψεις αυτές αντιστρέφονται πλήρως το ισχύον σήμερα θεσμικό πλαίσιο περί πτώχευσης  ν. 3588/2007, αφού εκεί κανόνας ήταν η συνέχιση των συμβάσεων και εξαίρεση η καταγγελία τους, ενώ προβλέπονταν και αποζημίωση για τις συμβάσεις αόριστου χρόνου.

Η δεύτερη ευκαιρία με το παρόν Σχέδιο Κώδικα θα αποτελεί φενάκη αφού βάσει των προβλέψεων του, στην πράξη ο οφειλέτης χάνει κάθε δυνατότητα διαχείρισης της περιουσίας που θα αποκτά μετά την πτώχευση, παράλληλα δίνεται η δυνατότητα στους πιστωτές εντός τριετίας να του την αφαιρέσουν.

Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός ως προ πτωχευτική  διαδικασία

 Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός δεν στοχεύει σε εν δυνάμει βιώσιμες επιχειρήσεις (νομικά πρόσωπα και ατομικές), παρότι αποσπασματικά χρησιμοποιείται ο όρος σε διάφορα σημεία του νόμου, αλλά γενικά σε οφειλέτες, χωρίς όμως να αφορά το σύνολο των οφειλών τους, αλλά μόνο τις οφειλές τους προς «θεσμικούς» πιστωτές. Έτσι, ο θεσμός, έχει σημαντικά περιορισμένη περίμετρο, θα λειτουργεί χωρίς τα υπόλοιπα παράλληλα προστατευτικά εργαλεία για το ιδιωτικό χρέος, χωρίς συγκεκριμένη στόχευση και δημιουργώντας αντιφάσεις και κενά.

Επιπλέον επισημαίνεται ότι το  πλαίσιο είναι καθαρά προαιρετικό, χωρίς υποχρεωτικούς κανόνες (πλην εξαιρέσεων, ιδίως ως προς το δημόσιο), χωρίς δεσμεύσεις, με τη διαδικασία να «κυριαρχείται» από τις τράπεζες (αυτές καθορίζουν την πλειοψηφία, αυτές διαμορφώνουν το περιεχόμενο).

Η τύχη της κύριας κατοικίας

Σύμφωνα με το Σχέδιο Κώδικα παύει να υφίσταται κάθε είδους δικαστική προστασία της κύριας κατοικίας του οφειλέτη στο πλαίσιο της πτώχευσης. Έλλειψη κάθε είδους προστασίας της κύριας κατοικίας παρατηρείται και σε σχέση με το πλαίσιο της εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών.

Ακόμη και σε σχέση με την κύρια κατοικία του «ευάλωτου οφειλέτη», δεν λαμβάνεται καμία πρόνοια προστασίας της έναντι αναγκαστικής εκτέλεσης ή ρευστοποίησης, ενώ προβλέπεται  είτε επιδότηση οφειλόμενων δόσεων, είτε δυνατότητα μεταβίβασης και επαναμίσθωσής της από ειδικό Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης.

Ως ευάλωτοι κατά το Σχέδιο Κώδικα νοούνται οι οφειλέτες για τους οποίους πληρούνται σωρευτικά τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια και λοιπά κριτήρια που εκάστοτε ισχύουν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 3 ν. 4472/2017. Συνεπώς, αφορά όσους έχουν ετήσιο εισόδημα έως 9.600€. Δεδομένο που μπορεί να αλλάζει με την έκδοση σχετικής ΥΑ. Εφόσον ο ευάλωτος χάσει το σπίτι του, μέσω της πώλησής του στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, και αφού έχει αποδώσει το τίμημα της πώλησης στους δανειστές του, εξαναγκάζεται να αναλάβει να πληρώνει ενοίκιο για 12 έτη στον ίδιο Φορέα, προκειμένου να έχει απλή προσδοκία να το επαναγοράσει, αφού καταβάλλει εκ νέου τίμημα στο ύψος της εμπορικής αξίας του κατά τον χρόνο επαναγοράς. Κι αυτό ενώ, όπως έχει φανεί, δεν θα έχει στη διαχείρισή του, όλη τη μεταπτωχευτική του περιουσία, αλλά μόνο ένα μέρος της (εύλογες δαπάνες διαβίωσης), που εκ των πραγμάτων δεν θα του επιτρέπει να προχωρήσει στην παραπάνω αγορά.