ΠΕΡΙ ΒΟΝΩΡΤΑΣ ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΙ

Άποψη του Βονωρτά από τον ΆηΛιά.

[Από το υπό έκδοση βιβλιο του Γιάννη Πορφύρη με τίτλο ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΜΗΛΑΙΑ ΣΤΗΝ ΒΟΝΩΡΤΑ & ΚΑΤΩ ΠΛΑΤΑΝΟ]

Πολλά εγράφησαν κατά καιρούς για την ονομασία του χωριού Βονώρτα ή Κάτω Πλάτανος. Καιρός είναι να βρούμε την αλήθεια και αυτό πρέπει να ερευνήσουμε, με ορθολογισμό, σωστά στοιχεία και χωρίς ενδοιασμούς.

Η έρευνα πρέπει να στοχεύσει στα στοιχεία που είναι προφανή, στα ιστορικά δεδομένα, στην παράδοση και στα άμεσα συμπεράσματα. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν να καταγράφουμε τα πραγματικά δεδομένα.

ΠΡΩΤΟ ΑΞΙΩΜΑ [ΔΕΔΟΜΕΝΟ] ΤΟ «ΜΠΟΥΝΟΡΤΑ»

Όσον αφορά την ονομασία ΒΟΝΩΡΤΑ διασώζονται τρία δεδομένα.

Πρώτο η αναφορά του Γάλλου φιλέλληνα ιστορικού περιηγητή Φρανσουά Πουκεβίλ, (προξένου της Γαλλίας στην Πάτρα το 1814), στα ιστορικά περιηγητικά βιβλία του. Περιλαμβάνει λοιπόν στο περίφημο σύγγραμμά του «ΤΑΞΕΙΔΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1803-1804»  στα χωριά της περιοχής Ναυπακτίας και το χωρίον ΜΠΟΥΝΟΡΤΑ το 1803 – 1804! Μπουνόρτα το αναφέρει και ο νεότερος περιηγητής Καρκαβίτσας και όχι Βονώρτα!

Δεύτερο η αναφορά του Σωτήρη Κωτσόπουλου στο βιβλίο του «ΝΑΥΠΑΚΤΙΑ» περί Φονώρτας, το ελάφι της Αγίας Κυριακής που έσφαξαν ιδρωμένο και η Αγία τους έβαλε διχόνοια και αλληλοσφάχτηκαν κλπ  που κάνει μπαμ από μακρυά ότι είναι άστοχη και πλασματική σαν ιστορικό στοιχείο, που ξεδιαλύνει αναλυτικά στο βιβλίο του «Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ» ο Γεώργιος Κόκκας σελ 51. Τρίτο στοιχείο το επώνυμο ΒΟΝΩΡΤΑΣ που κυκλοφορεί στην περιοχή, ειδικά στην Πωκίστα και Ανάληψη, όπου υπάρχει και βρύση με επιγραφή στο όνομα κάποιου ληστή Βονώρτα.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΞΙΩΜΑ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΠΑΛΑΙΟΥ ΝΕΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Η Βονώρτα είναι συνέχεια του αρχαίου χωριού ΜΗΛΑΙΑ και μάλιστα προήλθε από ομαδική μετεγκατάσταση στην τωρινή περιοχή. Πριν τον 15^ο με 16^ο αιώνα μ. Χ. υπήρχε πρώτα η αρχαία ΜΗΛΕΑ ή ΜΗΛΑΙΑ που αναφέρεται από τον ιστορικό Θουκυδίδη στο έργο του «ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΩΝ». Συγκεκριμένα αναφέρει την συμμετοχή των πολεμιστών Μηλαιών στην παρά το Αιγίτιον μάχη το 426 π.Χ. του Αθηναίου Δημοσθένη εναντίον των Αποδοτών & Οφιονέων Αιτωλών!

ΤΡΙΤΟ ΑΞΙΩΜΑ ΜΠΕΡΔΕΜΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΜΕΚΚΑΣ ΜΕ ΓΡΗΓΟΡΙΑΝΟ

Μεταξύ ιστορικών, φιλολόγων και λοιπών φιλοσοφικών κατηγοριών επιστημόνων από τη μια και Μαθηματικών και λοιπών θεωρητικών επιστημόνων υπάρχει απόσταση γνώσεων. Έτσι οι φιλόλογοι, λογοτέχνες κλπ συγγραφείς την «πατάνε» στη μετατροπή χρονολογιών! Βρίσκουν κάποιο συμβόλαιο ή ιστορικό ντοκουμέντο μουσουλμανικό και ΤΣΟΥΠ βρίσκουν ως νέοι Αρχιμήδηδες το …. σαπούνι. Δηλαδή τα κατάστιχα, συμβόλαια κλπ Οθωμανικά έγγραφα χρησιμοποιούν ΕΤΟΣ ΜΕΚΚΑΣ. Ετσι πλανώνται οικτρά. Παράδειγμα το γνωστό 1821 μ.Χ. δικό μας οι Τούρκοι το έγραφαν 1236 ΧΙΤΖΡΕ! Και το 1453 μ.Χ. το αντιστοίχιζαν σε (1453 -621,57)/0,97023 = 857 ΧΙΤΖΡΕ!  Έτσι κάποιοι φίλοι μπέρδεψαν τη γραβάτα με το σώβρακο και παρουσίασαν (σαν ανακάλυψη και ιστορικό στοιχείο) τον Πλάτανο …. γεροντότερο εξακόσια χρόνια από ένα κατάστιχο των Τρκάλλων Οθωμανικό!

ΤΕΤΑΡΤΟ ΑΞΙΩΜΑ Ο ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟ 1550 μ.Χ

Η επιστήμη και η ιστορία μας λέει ότι το 1550 στην περιοχή έγινε τρομερός ισοπεδωτικός σεισμός που ΑΛΛΑΞΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ! Κατάστρεψε Ναύπακτο, Νέα Πάτρα (Υπάτη), Κόρινθο κλπ και την ορεινή Ναυπακτία (Μπέλιστα, Περίστα, κλπ)! Τότε δημιουργήθηκε το επίπεδο μέρος του Πλατάνου, μέχρι τότε ήταν ΔΑΣΟΣ με μελικοκιές! Από τότε και πέρα πρέπει να λένε για Πλάτανο και Βονώρτα. Πριν υπήρχαν στο μεν κάτω χωριό οι Φράγκοι, που κατέλαβαν το χωριό Μηλαία και το είπαν μάλλον ΦΡΑΓΚΑΒΙΛΛΑ, ΜΑΡΚΟΥ και ΜΠΟΥΝΟΡΤΑ, στο δε επάνω τα πέριξ ποιμενικά γρέκια, ΜΠΟΥΡΛΑΔΑ, ΒΑΡΣΑΜΟΣ, ΑΗ ΒΛΑΣΣΗΣ, ΚΟΤΣΙΜΠΑΔΑ, ΑΛΩΝΑΚΗΣ & ΒΑΘΑΛΩΝΑ!!! Συνεννοηθήκαμε;

Ξεχάσαμε ίσως το ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΟ ΠΕΡΑΣΜΑ στον παλιό ΑΗΓΙΩΡΓΗ και το εκεί λησταρχείο τύπου Προκρούστη και Κακιάς  Σκάλας  που η παράδοση διέσωσε και αναφέρει και ο αείμνηστος Γ. Κόκκας.

ΠΕΜΠΤΟ ΑΞΙΩΜΑ Ο ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΗΣ ΛΥΜΠΕΡΑΚΗΣ ΓΕΡΑΚΑΡΗΣ!

 Το 1694 μέχρι το 1710 η περιοχή μας δεινοπάθησε από τον απαίσιο Μανιάτη εξωμότη αιμοβόρο φοροεισπράκτορα πότε Ενετών, πότε Τούρκων τον Λυμπρεράκη Γερακάρη που είχε τότε βάση το Καρπενήσι και πέρασε από τη λεπίδα του όσους δεν είχαν να πληρώσουν τα χαράτσια! Αυτός άφησε τα ίχνη του στο ΧΑΡΑΤΣΙ κοντά στη Λομποτινά (τόπο πληρωμής χαρατσιών), αυτός κατέσφαξε τους πιστούς στην ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ και όχι το ελάφι της Αγίας Κυριακής, έτσι ονομάστηκαν ΤΑ ΚΕΦΑΛΟΣΑΡΑ από τα κεφάλια που πέταγε στο Βαθύρεμα (μπέρδεψαν ίσως επίτηδες το μέρος με το ναό της Αρτεμιδος που παλαιά εκεί υπήρχε, εξ ου και η ονομασία ακριβώς πάνω Αμαρυσιώτις Άρτεμις!). Άφησε την ΠΑΝΑΓΙΑ ΓΕΡΑΚΑΡΙΩΤΙΣΣΑ που έχτισε με τους φερτούς από μακριά στρατιώτες του Πυλαριναίους, Αγγελακαίους κλπ που παρέμειναν στην περιοχή, όταν έπαθε ΛΟΥΜΠΑΓΚΟ και είδε όραμα πώς να εξιλεωθεί!

ΕΚΤΟ ΑΞΙΩΜΑ Η ΑΝΕΚΑΘΕΝ ΗΓΕΜΟΝΙΚΗ ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΤΑΝΟΥ

Ποιος μπορεί να μην παραδεχθεί ότι ο Πλάτανος ΠΑΝΤΑ ήθελε να θεωρείται ηγεμών της περιοχής και να έχει τα γύρω χωριά (Σέλψα, Βονώρτα κλπ) υποδεέστερους, ολίγον υποτελείς και να έχει σε κατώτερη μοίρα. Έτσι πάντα υπήρχε μια κρυφή ελαφριά αντιπαλότητα, (Ο Πλάτανος αντιδρούσε όταν η Βονώρτα προσπαθούσε να αποκτήσει σχολείο, δρόμο, κοινότητα) μεταξύ Πλατάνου Βονώρτας! Ο Πλάτανος είχε ανθρώπους στην διαχρονική εξουσία με αρχή τον Αλήπασσα όπου έκαναν κουμάντο Πλατανιώτες που ήταν στην δούλεψή του και έτσι είχαν ερείσματα. Θυμηθείτε τα παρατσούκλια «ΚΑΡΑΚΛΙΑΔΕΣ ΠΛΑΤΑΝΙΩΤΕΣ» άνθρωποι της καρέκλας, του εύκολου βιοπορισμού (και λιγότερο του μόχθου), των δεκάδων τοκογλύφων (!) και «ΒΑΤΟΚΡΥΜΜΕΝΟΙ ΒΟΝΩΡΤΙΑΝΟΙ». Δεν έφτανε λοιπόν αυτό το παρατσούκλι, άντε να τους ρίξουμε και το «ΦΟΝΩΡΤΙΑΝΟΙ» να φαινόμαστε καλλίτεροι!

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΗΞΗ.

Με βάση τα παραπάνω αναφερόμενα το δια ταύτα σε πάει μόνο του εκεί που πρέπει! Πάπαλα οι φόνοι και η Φονώρτα, δεν κολλάει ετυμολογικά αν υπήρχε τέτοιο παρατσούκλι θα την έλεγαν ΦΟΝΟΧΩΡΙ, ή κάτι τέτοιο. Άρα οι Πλατανιώτες συγγραφείς επηρεασμένοι από τα όσα διέδιδαν οι μεν στους δε το έγραψαν σαν ιστορικό συμβάν! Ευτυχώς ο αείμνηστος δάσκαλος Γεώρ. Κόκκας διόρθωσε αυτή την αδικία και την κατέγραψε!

Η επεξήγηση δίνεται στο αρχικό ΜΠΟΥΟΝ καθαρά Φράγκικο που σημαίνει «ωραίο» η δε κατάληξη –όρτα- καθαρή φράγκικη σημαίνει κήπος! Αν προέρχεται από Σλαβικα και Αρβανίτικα, σημαίνει πέρασμα! Αρα εκεί είναι η αλήθεια διαλέξτε και αποφασίστε! Και το ένα κολλάει και το άλλο επίσης!

Ας μην ξεχνάμε ότι τα μέρη της σημερινής κεντρικής Βονώρτας μέχρι την εκκλησία τα έλεγαν «ΠΑΛΗΟΚΗΠΟΙ» και έτσι φαίνονται και στα παληά συμβόλαια! Στην περιοχή πριν κατοικηθεί υπήρχαν δυο τρία μικρομοναστήρια με κέντρο τον Αη Γιάννη Θεολόγο  κοντά στον Αγιο Παντελεήμονα, με τα «ΚΑΛΟΕΡΙΚΑ» τα «ΛΑΪΝΑΚΙΑ» που είχαν οι τότε ξωμάχοι για να έχουν το αφορολόγητο και μόνο. Όσον αφορά το –παληο- σαν πρώτο συνθετικό αυτό κολλάει ως εξής. Παληάμπελα, Παληόκηποι, Παληομονάστηρο κλπ οι ντόπιοι έλεγαν ότι ήταν παληά φράγκικο! Οι φράγκοι τα έκανα ΑΔΕΛΦΟΜΥΡΙΑ, ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΑΔΕΛΦΑΤΟΥ που έλεγαν ΦΡΑΓΚΑΒΙΛΛΕΣ δηλαδή αφορολόγητα εδαφοτεμάχια που ανήκαν στην αδελφότητα! Ο αδελφός στα φράγκικα είναι φρατέλλο και έτσι τους λέμε μέχρι σήμερα! Αυτά μετά πέρασαν σε καθεστώς κανονικά Ελληνικό και τα ξεχώριζαν με το πρώτο συνθετικό παληό.

Η ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

Ο μακαρίτης φιλόσοφος της εποχής μπαρμπα Κώτσος Παναγιωτόπουλος ή παρατσούκλι Σκυλιάς, (από την αγάπη του στα σκυλιά), έλεγε την εξής παράδοση:

«,,, Όταν ηρθαν στα μέρη μας οι φρατέλοι και έκατσαν στο σβέρκο μας τα άλλαξαν όλα. Τις εκκλησιές τις έκαναν καθολικές και έφτιαξαν στα ΣΤΕΝΑ δηλαδή κάτω από τον Αη Ταξιάρχη θαυμάσιο ναό προς τιμήν του Αγίου Μάρκου με χρυσές καμπάνες, εγκατέλειψαν τον ακριβώς από πάνω ναό του Αγίου Αθανασίου και παλιότερο ναό του Βάκχου, κατήργησαν το θεσμό του Μητροπολίτη και διόρισαν στη θέση τους δικούς τους ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΔΕΣ τους έλεγαν και θέσπισαν τα αφορολόγητα  χωράφια αδελφομοίρια ή Φραγκαβίλες για να μην πληρώνουν φόρους!

Όταν ήρθαν εδώ στην περιοχή, αφού πέρασαν από γκρεμίλες, μέρη δύσβατα και βράχια αντίκρισαν ένα παράδεισο με κτήματα που είχαν στις άκρες κλήματα! Έτσι αναφώνησαν «Μπουόν όρτα», ωραίοι κήποι και «Βίνο όρτα» δηλαδή κήποι με κλήματα στις άκρες (αμπελόκηποι)  αυτή είναι η αλήθεια και όχι οι «ΚΑΡΑΚΛΙΑΔΙΚΕΣ ΤΡΙΧΕΣ».

Οι ντόπιοι κάτοικοι άνθρωποι του μόχθου, αλλοίωναν από αμάθεια τις λέξεις και τις περιοχές Φραγκαβίλες, έκαναν Φραγκαλύβες, τα Αποκοράκια, Κουποκοράκια, την Αμαρυσιώτη έλεγαν Αημαρασιώτη κ.ο.κ.