Για τον σκηνοθέτη Σταύρο Τορνέ και τον κομμουνιστή Νίκο Πλουμπίδη

ΔΕΙΤΕ Το βίντεο από την εκπομπή "Ρεπορτάζ χωρίς Σύνορα" του Στέλιου Κούλογλου.

Ο «Προμηθέας ως υπόσχεση» πέρασε κι από τον νερόμυλο της Καρκαλούς

 Στο αφιέρωμα του Αρχειοτάξιου που κυκλοφορεί και είναι αφιερωμένο στον Κινηματογράφο και την Ιστορία, έχει την θέση του το σκαρίφημα σεναρίου του Σταύρου Τορνέ για μια ταινία που ήθελε να γυρίσει με θέμα τη ζωή και τον θάνατο του Νίκου Πλουμπίδη. Το αναζήτησα από τον Σταύρο Καπλανίδη, που διατηρεί το αρχείο του Τορνέ, προκειμένου να δημοσιευτεί στο "Αρχειοτάξιο".

Ήταν το 1982, όταν συνάντησα πρώτη φορά τον Σταύρο Τορνέ, μέσω του φίλου ζωγράφου Στέλιου Αναστασιάδη, που στη συνέχεια πρωταγωνίστησε στην "Καρκαλού". Άρτι αφιχθείς από την Ιταλία, προσπαθώντας να επανενταχθεί στον ελληνικό κινηματογραφικό χώρο, ο Τορνές είχε γυρίσει με ελάχιστα χρήματα την πρώτη του ταινία στην Ελλάδα, τον "Μπαλαμό". Η ταινία έκανε αίσθηση, παρόλο που αποδοκιμάστηκε από κάποιες ομάδες θεατών, όταν προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Βραβεύτηκε όμως από την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου. 

[…]

 Αν και το διασωζόμενο έργο του έχει καταγραφεί από τους αρμόδιους κριτικούς, οι ταινίες του προβάλλονται σπάνια. Ο κινηματογράφος του πολύ ιδιαίτερος. Ονειρικός και απόλυτα μοναχικός. Ο Σταύρος Τορνές χάραξε την δική του πορεία και την ακολούθησε μέχρι το τέλος του, το 1988, σε ηλικία 56 ετών, μετά από σύντομη μάχη με τον καρκίνο. Ακόμα και τα ανέκδοτα σενάρια που άφησε πίσω του δείχνουν τον στοχασμό και τις προθέσεις του δημιουργού. Όπως "Ο Προμηθέας ως υπόσχεση", με θέμα τη ζωή και τον θάνατο του Νίκου Πλουμπίδη.

Πότε το έγραψε; Άγνωστο. Ίσως το 1980. Πάντως σε χρόνο ανύποπτο, όχι για τον πολιτικό κινηματογράφο στην Ελλάδα αλλά για την υπόθεση Ν. Πλουμπίδη. Η τραγική ιστορία του κομμουνιστή «persona non grata» Ν. Πλουμπίδη, στο σουρεαλιστικό, υπερβατικό σινεμά του Τορνέ. Θα είχε ενδιαφέρον.

Ας μου επιτραπεί να προσθέσω και κάτι ακόμα. Πηγαίνοντας με τον σύζυγό μου, Δημήτρη Πλουμπίδη, στα Λαγκάδια Γορτυνίας, τόπο καταγωγής του πατέρα του, σταματήσαμε στην Καρκαλού.

Ένα σταυροδρόμι στη μέση του πουθενά και οι πηγές του Λούσιου.

Tον νερόμυλο της Καρκαλούς νοίκιαζε για πολλά χρόνια ο παππούς Δημήτρης Πλουμπίδης κι ο γιος του Νίκος, δούλευε εκεί όταν ήταν μικρός. Φαντάστηκα ότι ο Τορνές, αυτός «ο φτωχός κυνηγός του Νότου», έφτασε στο λημέρι γνωρίζοντας την πληροφορία. Είναι έτσι; Δεν θα το μάθω ποτέ.

____________________

Της  Νατάσσας Δομνάκη, από  το

φύλλο της "ΑΥΓΗΣ"  19-6-2011

1953: Ο Ν. Πλουμπίδης καταδικάζεται σε θάνατο  για κατασκοπεία. Στις 14.8.1954 εκτελείται

 Στις, 14 Αυγούστου του 1954. Ωρα 5.25 π.μ. Στη θέση Αγία Μαρίνα στο Δαφνί, ο κομμουνιστής ηγέτης Νίκος Πλουμπίδης πέφτει νεκρός από τα πυρά του εκτελεστικού αποσπάσματος και περνάει στην αιωνιότητα.

Παρακάτω παρουσιάζω το βιογραφικό του Νίκου Πλουμπίδη και το χρονικό της σύλληψης και παραπομπής του στο Στρατοδικείο Αθηνών με την κατηγορία του προδότη από την αστική Δικαιοσύνη, αλλά και από το ίδιο του το κόμμα. Αυτό το κόμμα που το υπερασπίστηκε ακόμη και από το εδώλιο του κατηγορουμένου. Ήταν η εποχή της προσωπολατρείας προς τον Γραμματέα Ν. Ζαχαριάδη, με την ανοχή της σταλινικής ηγεσίας του ΚΚΕ. Ο Νίκος Πλουμπίδης αποκαταστάθηκε στην 6^η Ολομέλεια του ΚΚΕ το 1956, όταν πια με την επέμβαση των «6» κομμουνιστικών κομμάτων της Ανατολικής Ευρώπης καθαιρέθηκε με κοπτάτσια η ηγεσία του ΚΚΕ και με την προτροπή της ηγεσίας  του ΚΚΣΕ, που στο τιμόνι της είχε ανέλθει ο Νικήτας Κρουστσόφ. Ο Στάλιν, πολιτικός πατέρας του Ζαχαριάδη, είχε πεθάνει και μαζί του  πέθαινε κι ο σταλινισμός!

Ο Νίκος Πλουμπίδης γεννήθηκε στο χωριό Λαγκάδια της Αρκαδίας στις 31 Δεκέμβρη 1902 από φτωχή αγροτική οικογένεια. Το 1926 έγινε μέλος του ΚΚΕ. Παράλληλα συνέχισε τη δράση του στο δημοσιοϋπαλληλικό κίνημα και εκλέχτηκε μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Συνομοσπονδίας Δημοσίων Υπαλλήλων. Το Μάρτη του 1931 συνελήφθη για τη συνδικαλιστική δράση του και καταδικάστηκε. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, πέρασε στην παρανομία. Το 1937 βρίσκεται στο Βόλο, καθοδηγητής του Γραφείου Περιοχής της Θεσσαλίας. Το 1938 γυρίζει στην Αθήνα και εκλέγεται μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και στη συνέχεια του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ. Από το 1946 αναλαμβάνει την καθοδήγηση της παράνομης οργάνωσης του ΚΚΕ στην Αθήνα. Η δράση του κατά την Αντίσταση σπουδαία καθώς ανήκει στους καθοδηγητές των κινητοποιήσεων της Αθήνας ενάντια στους κατακτητές.

Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου θα παραμείνει στην Αθήνα. Παρά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, ο ίδιος δεν σταματά λεπτό να εργάζεται για την ανασύνταξη των δυνάμεων του κόμματος. Η προσπάθειά του, ενώ είναι καταζητούμενος, να σώσει το Μπελογιάννη από την εκτέλεση, αναλαμβάνοντας με επιστολή του την ευθύνη για την οργάνωση του ΚΚΕ, αποτυγχάνει.

Ο Νίκος Πλουμπίδης συλλαμβάνεται ύστερα από σύντομο χρονικό διάστημα και τον περιμένει η ίδια τύχη. Θα βρεθεί στο εκτελεστικό απόσπασμα χαρακτηρισμένος ως «πράκτορας του εχθρού» με απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ η οποία αργότερα θα χαρακτηριστεί «τραγικό λάθος».

Η σύλληψή του ανακοινώνεται στις 25 Νοεμβρίου 1952. Δύο ημέρες αργότερα ο ραδιοσταθμός του ΚΚΕ από το Βουκουρέστι μεταδίδει ανακοίνωση της Κεντρικής Επιτροπής – η οποία βασιζόταν σε ολιγοσέλιδο πόρισμα που είχε εγκρίνει το Πολιτικό Γραφείο πριν τη σύλληψή του - που χαρακτηρίζει τον Πλουμπίδη «πράκτορα» της Ασφάλειας και των Άγγλων.

Ο ίδιος αρνείται κατηγορηματικά να αποκηρύξει το ΚΚΕ. Χαρακτηρίζει οδυνηρή για κείνον μα σεβαστή την ανακοίνωση της ΚΕ, δηλώνει ότι θα πεθάνει κομμουνιστής ενώ τονίζει την πίστη του ότι το κόμμα θα αντιληφθεί ότι οι πληροφορίες που είχε ήταν εσφαλμένες και θα τον αποκαταστήσει.

Το στρατοδικείο τον καταδικάζει σε θάνατο με την κατηγορία της «κατασκοπίας». Εκτελείται στις 14 Αυγούστου του 1954. «Μη λυπάστε, εγώ τώρα θα ησυχάσω. Ο θάνατος είναι μια αλλαγή της ύλης. Έτσι είναι» έγραψε ο ίδιος στο τελευταίο γράμμα του. «Ο Πλουμπίδης εξετελέσθη την αυγήν ζητωκραυγάζων υπέρ του ΚΚΕ»... έγραψαν οι εφημερίδες της εποχής.

Το 1956, μετά την καθαίρεση του Ζαχαριάδη, αποφασίστηκε η επανεξέταση της υπόθεσης από επιτροπή η οποία κατέληξε σε δυο διαφορετικά πορίσματα, τα οποία συνέκλιναν στην απαλλαγή του Πλουμπίδη, την αποκατάστασή του ως μέλος του ΚΚΕ και της ΚΕ και στην απόδοση ευθυνών στους Ζαχαριάδη, Μπαρτζώτα και Βλαντά. Η μνήμη του αποκαταστάθηκε με απόφαση της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ.