«Το αστυνομικό μυθιστόρημα την εποχή της κρίσης»

 

Του Φίλιππου Φιλίππου

Η αστυνομική λογοτεχνία έχει αλλάξει κατά πολύ από τα χρόνια της ακμής της στη διάρκεια του εικοστού αιώνα, δηλαδή τις δεκαετίες του 1930, 1940, 1950 και 1960. 

Σήμερα δεν αρκείται στα μυστήρια κάθε λογής, στα εγκλήματα που απαιτούν εξιχνίαση ή στην παράθεση πορτρέτων κακοποιών που συμμετέχουν σε συμμορίες και απεργάζονται το Κακό σε βάρος των φιλήσυχων πολιτών. Η σύγχρονη αστυνομική λογοτεχνία κάνει επισημάνσεις σχετικά με την κοινωνία, καταγράφει και δημοσιοποιεί τα κοινωνικά προβλήματα που ταλανίζουν τον κόσμο. Δεν τα αποκαλύπτει όμως διότι δεν κάνει ρεπορτάζ, κάτι που είναι δουλειά του Τύπου. Τα διερευνά απλώς και επιχειρεί να μπει στη λογική τους και, κατά κάποιον τρόπο, να τα ερμηνεύσει.

Η λογοτεχνία και ο Τύπος είναι πράγματα διαφορετικά. H πρώτη βαδίζει παράλληλα με τον δεύτερο, ενώ τον αξιοποιεί αντλώντας από αυτόν πληροφορίες. Μέσα στην οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα η συμβολή της είναι και σημαντικότερη, καθώς η δύσκολη πραγματικότητα –το εφήμερο κι αυτό το οποίο μοιάζει προσωρινό–, δίνει το στίγμα της εποχής. Στην ουσία, οι αστυνομικοί συγγραφείς στην πλειονότητά τους χρησιμοποιούν την αστυνομική ίντριγκα ως όχημα, ή ως πρόσχημα, για να μιλήσουν για τα φλέγοντα θέματα της επικαιρότητας, έστω κι αν ορισμένοι κριτικοί αυτό το θεωρούν αρνητικό. Συχνά, προβαίνουν σε λογοτεχνικές παρεμβάσεις με διηγήματα που δημοσιεύονται στον Τύπο, εκφράζοντας ιδέες σε μια εποχή κρίσης των ιδεολογιών και βεβαίως σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία.

Οι ιστορίες των Ελλήνων αστυνομικών συγγραφέων συνδέονται με την ελληνική πραγματικότητα, αλλά και όσα συμβαίνουν στη Βαλκανική χερσόνησο και την Ευρώπη. Για παράδειγμα, η κατάρρευση των καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων δημιούργησε ένα κύμα οικονομικών προσφύγων προς την Ελλάδα, κάτι που έχει συμβάλει στην αύξηση της εγχώριας εγκληματικότητας. Στα αστυνομικά μυθιστορήματά μου, πάντως, δεν μιλάω μόνο για το κοινό έγκλημα, αυτό που αποκαλείται έγκλημα συμφέροντος, αλλά κυρίως για τα εγκλήματα πάθους. Οι ήρωές μου μπλέκουν σε ερωτικές περιπέτειες που αλλάζουν την ψυχοσύνθεσή τους και τους οδηγούν στην υπέρβαση του εαυτού τους. Αυτό που κάνω ως συγγραφέας είναι να καταγράφω ανθρώπινες και κοινωνικές συμπεριφορές, να μιλάω για το κλίμα όπου καλλιεργείται η παραβατικότητα. Το μυστήριο βεβαίως δεν είναι αυτοσκοπός, είναι το εργαλείο με το οποίο επιτυγχάνεται ο ερεθισμός του αναγνώστη, το μέσο που τον ωθεί να παρακολουθήσει τα δρώμενα. Αυτό που φαίνεται ως σύζευξη του μυστηρίου με την κοινωνική ανάλυση δεν υπάρχει στο δικό μου έργο, είναι απλώς το αποτέλεσμα, ο καρπός της προσπάθειάς μου να ταιριάξω τη λογοτεχνία με ένα είδος κοινωνικής εξέτασης.

Η κυβέρνηση και οι υπουργοί που την αποτελούν, οι βουλευτές που νομοθετούν, οι δικαστές που δικάζουν και οι αστυνομικοί που έχουν ως καθήκον την τήρηση της τάξης, εκτός από εκείνους που ερευνούν μιαν υπόθεση, δεν εμπλέκονται στην πλοκή των ιστοριών μου. Αυτό γίνεται συνειδητά. Η βασική μου επιδίωξη είναι να σκιαγραφήσω την ελληνική κοινωνία και να μιλήσω για ανθρώπους και επαγγέλματα που γνωρίζω καλά, ώστε να τα περιγράψω με κάθε δυνατή ακρίβεια. Η πολιτική εξουσία από τη φύση της είναι υπεροπτική και καταπιεστική, οπότε ως πολίτης είμαι τοποθετημένος απέναντί της. Στα βιβλία μου όμως δεν καταφέρομαι εναντίον των εκπροσώπων της εξουσίας, απλώς τους δείχνω κάθε φορά που τους θεωρώ ένοχους για κάτι. Για παράδειγμα, αυτοί οι εκπρόσωποι είναι υπεύθυνοι για την παρούσα κρίση, αυτοί τη δημιούργησαν: οι συγκεκριμένοι πολιτικοί διαχειρίζονταν τις τύχες της χώρας τα τελευταία 40 χρόνια.

Diastixo.gr