«Χαρτών μνήμες, Πάτρα 1831-1943», αύριο Τετάρτη στις 6.30 το απόγευμα στην Αγορά Αργύρη

Στιγμιότυπο από την συνέντευξη.

Συνέντευξη Τύπου, με αφορμή τα εγκαίνια της έκθεσης «Χαρτών μνήμες, Πάτρα 1831-1943», αύριο (Τετάρτη) στις 6.30 το απόγευμα στην Αγορά Αργύρη και παράλληλα την παρουσίαση του βιβλίου, που εκπόνησαν οι μηχανικοί του Δήμου Πατρέων Ελένη Αλεξοπούλου και Στέλιος Σταματίου- Κώνστας, παραχώρησαν σήμερα το μεσημέρι, ο Δήμαρχος Πατρέων Κώστας Πελετίδης, η φιλόλογος –ιστορικός Γιώτα Καΐκα –Μαντανίκα, ο καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών Βασίλης Παππάς, ο υπεύθυνος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Πατρέων Δημήτρης Παπανικολάου, ο αντιδήμαρχος Πολεοδομικού Σχεδιασμού  Περιβάλλοντος, και Έργων Υποδομής, Παύλος Στάμος και φυσικά οι μηχανικοί του Δήμου που δημιούργησαν το βιβλίο, Ελένη Αλεξοπούλου και Στέλιος Σταματίου- Κώνστας.

Δήμαρχος: «Σημαντικότατες πληροφορίες για το Σχέδιο Πόλης της Πάτρας με στοιχεία από το 1831 κι εντεύθεν»

Ο Δήμαρχος Πατρέων Κ. Πελετίδης, ανέφερε τα εξής στην τοποθέτησή του, ανοίγοντας τη συνέντευξη Τύπου:

«Έχουμε τη χαρά, ως Δημοτική Αρχή της Πάτρας, στο πλαίσιο της τελετής έναρξης του 13ου Εθνικού Συνεδρίου Χαρτογραφίας, με γενικό τίτλο «Η χαρτογραφία στο διαδίκτυο, σύγχρονες τάσεις και προοπτικές» στο οποίο θα συμμετέχουν προσωπικότητες από τον διεθνή χώρο, να εγκαινιάσουμε την έκθεση «Χαρτών μνήμες, Πάτρα 1831-1943».

Στα εγκαίνια της έκθεσης που θα γίνουν στην Αγορά Αργύρη αύριο Τετάρτη στις 6.30 το απόγευμα, θα παρουσιαστεί και το σχετικό βιβλίο, που εκπόνησαν οι μηχανικοί του Δήμου Ελένη Αλεξοπούλου και Στέλιος Σταματίου, το οποίο αναφέρει σημαντικότατες πληροφορίες για το Σχέδιο Πόλης της Πάτρας με στοιχεία από το 1831 κι εντεύθεν.

Η ενασχόληση και η παρουσίαση ενός τέτοιου έργου από στελέχη του Δήμου μας αποδεικνύει αφενός ότι ο Δήμος Πατρέων διαθέτει στελέχη στα οποία μπορεί να στηρίζεται για την παραγωγή μελετών, τη στήριξη δομών και ό,τι αφορά το δημοτικό έργο, αφετέρου αποδεικνύει ότι οι εργαζόμενοι στο Δήμο μας είναι ήδη αξιολογημένοι από το έργο που αυτοί καθημερινά παράγουν.

Κλείνοντας εδώ δίνω το λόγο στους συγγραφείς του βιβλίου για να σας μεταφέρουν τη βιωματική τους εμπειρία από την ενασχόλησή τους με το Σχέδιο Πόλης της Πάτρας».

Ελένη Αλεξοπούλου: «Αραχνοΰφαντα» διαγράμματα που μετρούν  πάνω από 180 χρόνια ζωής»

Η κυρία Αλεξοπούλου ακολούθως, έδωσε τα στοιχεία εκείνα, που κάνουν το συγκεκριμένο βιβλίο μοναδικό, αλλά και χρήσιμο, για όποιον αφιερώσει χρόνο να το διαβάσει, επισημαίνοντας ότι «ξεκίνησε ως ιδέα και έγινε μεράκι δύο υπαλλήλων»:

«Παρουσιάζουμε σήμερα μία προσπάθεια  που ξεκίνησε ως ιδέα και έγινε μεράκι δύο υπαλλήλων, του συνάδελφου μου κ. Σταματίου και δικό μου, να αναδείξουμε και να τιμήσουμε το  παρελθόν της πόλης μας προβάλλοντας το μοναδικό αρχειακό χαρτογραφικό υλικό που διαθέτει ο Δήμος   παρουσιάζοντας   τόσο  στην έκθεση που   θα εγκαινιάσει ο κ. Δήμαρχος όσο και στο Λεύκωμα που μόλις εκδόθηκε, πρωτότυπους χάρτες του Σχεδίου Πόλης  που απεικονίζουν το πολεοδομικό παρελθόν  από το 1831 έως το 1943.

 Πρόκειται για «αραχνοΰφαντα» για λεπτεπίλεπτα διαγράμματα που βρίσκονται διπλωμένα στους φακέλους της Δ/νσης Πολεοδομικού και που μετρούν  πάνω από 180 χρόνια ζωής, με   καλλιγραφικά γράμματα στους τίτλους και στα υπομνήματα, με τις υπογραφές βασιλέων και υπουργών.

Η ανάγνωσή τους προβάλλει πλέον των πολεοδομικών πληροφοριών πολλά στοιχεία που μπορούν να «ερμηνεύσουν» τις επιλογές για τις κατά καιρούς τροποποιήσεις του Σχεδίου Πόλεως, να αναδείξουν την κοινωνικοπολιτική και οικονομική συγκρότηση της πόλης, να αποτυπώσουν την ανυπαρξία προγραμματισμού στις επεκτάσεις και να εξηγήσουν τα συσσωρευμένα και ανυπέρβλητα προβλήματα του σημερινού πολεοδομικού συγκροτήματος.

 Είναι εκπληκτικό να μελετάς  το σχέδιο του έτους 1831, και να διαπιστώνεις ότι σε δύο μόλις χρόνια το σχέδιο πόλης  είχε ήδη υποστεί αλλαγές σε σχέση με το σχέδιο Βούλγαρη, διατηρούσε τις δύο από τις πέντε πλατείες της Κάτω Πόλης, την «Εθνική Πλατεία» και την «Αγορά Δημοτικών Καρπών», τις σημερινές δηλαδή Πλατεία Γεωργίου του Α΄ και Όλγας αντιστοίχως, ενώ οι προβλεπόμενες από τον Βούλγαρη ζώνες πρασίνου νοτίως του Κάστρου και μεταξύ των οδών Αγίου Γεωργίου, Α. Υψηλάντου και Γεροκωστοπούλου (θέση σήμερα του ανεσκαμμένου αρχαιολογικού χώρου) στην πορεία των χρόνων οικοπεδοποιήθηκαν.

Άξιο αναφοράς επίσης είναι το υλικό που παρουσιάζεται σε αυτή την έκδοση, χωρίς καμία επεξεργασία και με φθορές και το οποίο είναι μέρος του υπάρχοντος στο αρχείο του Δήμου και του ΥΠΕΚΑ, ενώ κάποιο προέρχεται από το προσωπικό αρχείο συνδημοτών, όπως του συναδέλφου μηχανικού κ. Αλέξη Δημητρόπουλου, της κ. Λήδας Τασσοπούλου-Παπαμανώλη, του δικηγόρου Πατρών κ. Αλκαίου Βγενόπουλου, οι οποίοι με την ευαισθησία που αρμόζει στο παρελθόν τα διαφύλαξαν ως κειμήλια, τα ανέσυραν από το οικογενειακό τους αρχείο και είχαν την ευγενή καλοσύνη να μας τα διαθέσουν και να μας επιτρέψει να τα προβάλουμε. Ομοίως με την ευγενική μεσολάβηση του συναδέλφου μηχανικού κ. Θωμά Ζαχαρόπουλου έχουμε το ψηφιακό αντίγραφο του μοναδικής αξίας και αισθητικής τοπογραφικού διαγράμματος έτους 1842.

Η ανάγνωσή όλου αυτού του υλικού θεωρούμε ότι είναι ενδιαφέρουσα για όλους τους παροικούντες στην Πάτρα, ακόμα και από τους μη κατ’ επάγγελμα εξειδικευμένους, αφού στους χάρτες προβάλλεται η πόλη μετά την Τουρκοκρατία, αναδεικνύεται ο σχεδιασμός της, εξάγονται συμπεράσματα για τη μετέπειτα διαχείριση του Σχεδίου Πόλεως, αναγνωρίζονται κτίρια και ιδιοκτήτες των οποίων οι οικογένειες διαμένουν ακόμη στην πόλη, βλέπουμε τη θέση του Αλληλοδιδακτικού Σχολείου (Πούμπλικο) και τη διανομή των εθνικών γαιών, βλέπουμε επί χάρτου την πραγματική   διαδρομή της βόλτας των Πατρινών στο Γυρί, στο Μπολσοκάκ, και αποκτούμε άποψη για τον τρόπο σύνταξης των τοπογραφικών διαγραμμάτων εκείνης της εποχής.

Στην προσπάθειά μας για την ανάδειξη αυτού του πλούτου της πόλης είχαμε την αμέριστη συμπαράσταση της φιλολόγου-ιστορικού κ. Γ. Καΐκα-Μαντανίκα, η οποία αφιλοκερδώς στόλισε την έκδοση με λόγια για την ιστορία της πόλης, την απλόχερη εξειδικευμένη επιστημονική υποστήριξη του καθηγητή του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Β. Παππά, την βοήθεια του συναδέλφου και υπεύθυνου της Δημοτικής Πινακοθήκης κ. Δ. Παπανικολάου και τέλος των νέων συναδέλφων και συνεργατών του κ. Παππά που μας βοήθησαν στο στήσιμο της έκθεσης.

Πάνω από όλους βεβαίως είχαμε στο εγχείρημά μας αυτό αρωγό την  Δημοτική Αρχή του κ. Δημαρά, τον οποίο και ευχαριστούμε προσωπικά, που αντιλαμβανόμενη την αξία του αρχειακού υλικού μας εμπιστεύθηκε και αποφάσισε να χρηματοδοτήσει αυτή την έκδοση και την παρούσα Δημοτική Αρχή και τον Δήμαρχο κ. Πελετίδη που έδειξε το ίδιο ενδιαφέρον και επί των ημερών του υλοποιείται και προβάλλεται αυτή η προσπάθεια».

Γιώτα Καΐκα-Μαντανίκα: «Αγαπάμε όμως κάτι το οποίο γνωρίζουμε, αφού δεν είναι δυνατόν να αγαπάμε κάτι που μας είναι άγνωστο»

Αμέσως μετά η κυρία Καΐκα-Μαντανίκα, αναφέρθηκε στην εξέλιξη της πόλης, αλλά και της κοινωνίας της Πάτρας, μέσα από διάφορες οπτικές γωνίες, ευχαρίστησε για τη συνεργασία την κυρία Αλεξοπούλου, τη Γενική Διευθύντρια Έργων και Περιβάλλοντος του Δήμου, και τον κ. Σταματίου, για τη συνεργασία και τη δουλειά που έκαναν με τους χάρτες και μεταξύ άλλων τόνισε:

«Νιώθουμε ιδιαίτερη αγάπη για την Πάτρα. Αγαπάμε όμως κάτι το οποίο γνωρίζουμε, αφού δεν είναι δυνατόν να αγαπάμε κάτι που μας είναι άγνωστο. Με αυτό το βιβλίο γίνεται προσπάθεια να γνωρίσουμε την πόλη μας.

Η πόλη αυτή «κουβαλάει» μια σπουδαία ιστορία από τους αρχαίους χρόνους. Στα νεότερα, επίσης, χρόνια η Πάτρα με τη «μαυρομάτα της» πέτυχε να γίνει μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Ελλάδας.

Θα παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της Πάτρας. Θα δούμε πώς από μια τουρκόπολη, με τις πρόχειρες καλύβες αμέσως μετά την απελευθέρωση, ύστερα από λίγα χρόνια δημιουργήθηκε αυτή η ευρωπαϊκή πόλη. Απέκτησε τα νεοκλασικά της, τις πλατείες της, το θέατρό της. Είναι όμως και οι λαϊκές της συνοικίες, παλιές και νέες, που συμπλήρωσαν αυτή την πόλη από τον 19ο αιώνα έως σήμερα. Σε αυτή την περιδιάβασή μας το χρώμα της πόλης και την ατμόσφαιρα δίνουν οι άνθρωποί της με τις δραστηριότητες και την καθημερινή τους ζωή. Την παρακολουθούμε να ξεκινάει, να διαμορφώνεται, να ακμάζει, να παρακμάζει, και καταλήγουμε στη σημερινή πόλη.

Επειδή ακριβώς μας λείπουν ιστορικές περιγραφές γι’ αυτή την εποχή, προσπαθούμε να φτιάξουμε την εικόνα της πόλης μας μέσα από αυτά τα κείμενα που μαρτυρούν πώς ο καθένας έβλεπε την Πάτρα με το δικό του μάτι. Άφησα τα κείμενα που χρησιμοποίησα όπως ήταν, χωρίς να τα αλλάξω γλωσσικά, γιατί πιστεύω ότι το όλο κλίμα και η ατμόσφαιρα κάθε εποχής αποτυπώνεται άριστα στον γραπτό λόγο της εποχής».

Βασίλης Παππάς: «Πετυχημένη η συνεργασία του Πανεπιστημίου με τον Δήμο Πατρέων, συνεργασία με μεγάλη δυναμική»

Ο κ. Παππάς, αμέσως μετά, αναφερόμενος στο βιβλίο έκανε λόγο για μια «δύσκολη και πολύχρονη προσπάθεια». Χαρακτήρισε ως ένα από τα θετικά βήματα αυτό της διοργάνωσης για πρώτη φορά στην Πάτρα, του συνεδρίου «Η χαρτογραφία στο διαδίκτυο. Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές» και συμπλήρωσε: «Οι χάρτες είναι μέσον επικοινωνίας, γραφικός, μαθηματικός, γραφιστικός, ακόμα και προφορικός λόγος». Ωστόσο έκανε λόγο για προσπάθεια που έχει ακόμα δρόμο να κάνει.

Ο κ. Παππάς, χαρακτήρισε «πετυχημένη την συνεργασία του Πανεπιστημίου με τον Δήμο Πατρέων», μια συνεργασία με «μεγάλη δυναμική» και πρότεινε την δημιουργία ενός μόνιμου εκθεσιακού χώρου, για να βρουν τέτοιου είδους προσπάθειες όπως η έκθεση «Χαρτών μνήμες. Πάτρα 1831-1943», την θέση που τους αξίζει.

 

 Αριστερά:

Ανυπόγραφος Χάρτης της πόλεως των Πατρών στον οποίο « Αι μελαναί γραμμαί παριστώσι την πόλιν των Παλαιών Πατρών, και τας εν αυτή διαφόρους ιδιοκτησίας, οια υπήρχε προ του έτους 1858, αι δ’ ερυθραί το εφαρμοσθέν κατά την εποχήν εκείνην σχέδιον ρυμοτομίας, ούτινος εγένετο μεταρρύθμησις και επέκτασις καθ’ όλας τας διευθύνσεις». Διαστάσεις πρωτότυπου: 64,8 x 90,0 εκ.