Ο Κύπριος «κοκαλιάρης» μαραθωνοδρόμος νικητής της Βοστώνης που υμνήθηκε από τους Πατρινούς

Βίντεο από την φονική έκρηξη.

ΟΚΤΩ ΗΜΕΡΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ

ΦΟΝΙΚΗ ΕΚΡΗΞΗ ΣΤΗ ΒΟΣΤΟΝΗ

Οκτώ ημέρες συμπληρώνονται σήμερα από την φονική έκρηξη στην πιο συμβολική για την ειρήνη εκδήλωση, τον φημισμένο Μαραθώνιο Δρόμο στην Βοστόνη. Με την ευκαιρία αυτή και σε ανάμνηση των θυμάτων κι ενώ η τραγική περιπέτεια ακόμη δεν έχει ξεκαθαριστεί, το ISTOLOGIO παρουσιάζει ένα άρθρο σχετικό με τον μαραθωνιονίκη Έλληνα Στέλιο Κυριακίδη στη Βοστόνη τον Απρίλη του 1946.

Ο αθλητής φιλοξενήθηκε στην Πάτρα λίγες μέρες μετά. Αυτό σχετικά άγνωστο γεγονός παρουσιάζεται στο άρθρο που ακολουθεί. 

Πούλησε τα υπάρχοντά του για την συμμετοχή του στον μαραθώνιο, τα χρόνια που η Ελλάδα έβγαινε πεινασμένη, αλλά νικήτρια, από τον αντιφασιστικό Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

 Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜ. ΜΟΣΧΟΥ

16-6-1946, τον αναγγέλλει η Σημερινή Πατρών.

Γεννήθηκε στην Κύπρο (Πάφο) στις 4 Μαΐου 1910. Πέθανε στην Ελλάδα το 1987. Πάνω από έναν αιώνα σήμερα από τότε που γεννήθηκε και μου ήρθε στο νου η προσφορά αυτού του μεγάλου μαραθωνοδρόμου-αθλητή Στέλιου Κυριακίδη, με την ευκαιρία του τραγικού βομβιστικού χτυπήματος των παράφρονων στον μαραθώνιο της Βοστώνης, ενός αθλητικού γεγονότος, γνωστού παγκοσμίως για την μεγάλη συμμετοχή αθλητών κύρους και αθλούμενων πολιτών της Αμερικής. Άκουσα στην ΤV για τον γιό του πως ήταν παρών εκεί κι ότι τώρα ζει μονίμως στην Κίνα. Φτωχόπαιδο ήταν ο Στ. Κυριακίδης και νέος κάποια στιγμή ξεκίνησε τον αθλητισμό στην Λεμεσό. Κατάφερε, μάλιστα, να πάρει μέρος ως δρομέας με την ελληνική εθνική ομάδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, που τους κήρυξε ο και παράφρων αρχηγός των ναζί, ο Φύρερ!

Αγροτόπαιδο, με μεράκι για τον αθλητισμό και ταλέντο, από το 1934 τα μαζεύει και μετακομίζει στο Χαλάνδρι. Έπιασε δουλειά στην Ηλεκτρική Εταιρεία. Πέντε χρόνια μετά ο Β΄ Παγκ. Πόλεμος ανακάτεψε την οικουμένη. Υπέφερε ο κόσμος από το τέρας του φασισμού. Δεν ξέφυγε από την μοίρα αυτός και η οικογένειά του. Με την κήρυξη του πολέμου κατά της χώρας μας από τον ιταλικό φασισμό, έξι μήνες μετά,  σταμάτησε το τρέξιμο και άρχισε τον αγώνα της επιβίωσης! Εξ ίσου σκληρός, όπως οι αγώνες του Μαραθωνίου…

 

Πείνα! Ατέλειωτη, τέλη χειμώνα 1941 αρχές 1942. Οι συναθλητές και φίλοι από εκείνη την μεγάλη ομάδα του 1930 λιμοκτονούν στον παγερό χειμώνα ή πέφτουν από τα βόλια του ναζιστικού γερμανικού στρατού κατοχής.

Βρήκε κουράγιο, συνέχισε τη ζωή του. Παντρεύτηκε, έκανε παιδιά, τέλειωσε η Κατοχή, άρχισε νέα Κατοχή από τους Εγγλέζους μιλιταριστές, πρώην συμμάχους μας, που φρόντιζαν να μην περάσει στα χέρια του ΕΑΜ η εξουσία. Όπως ακριβώς τα είχαν συμφωνήσει στη Γιάλτα με τους Στάλιν – Ρούζβλετ. Όλα έδειχναν Εμφύλιο. Κι αυτός εκεί. Στο μεράκι του, τον κλασικό αθλητισμό.

Με ελάχιστη προπόνηση και αρκετή πείνα που δεν την χόρταινε η βοήθεια των γειτόνων, βρίσκεται στην γραμμή εκκίνησης του Μαραθωνίου Βοστώνης 20 Απριλίου 1946. Τα έπιπλα του σπιτιού του τον «ξελάσπωσαν» και μια προκαταβολή από τη δουλειά του. Εβγαλε το αεροπορικό εισιτήριο χωρίς επιστροφή. Που να βρεθούν χρήματα; Μοναδικός σκοπός του ήταν να τρέξει!

Μαραθώνιος δύσκολος και φημισμένος. Φαβορί ο τεραστίων διαστάσεων Άγγλος Κένεθ Μπέιλι και ο Αμερικάνος, νικητής της προηγούμενης χρονιάς, Τζόνι Κέλι. Κι από κοντά ένας Καναδός, ο Κοτ.

Πριν τον αγώνα όλοι οι αθλητές έπρεπε να περάσουν από γιατρό. Πάει και ο  Στ. Κυριακίδης, τον εξετάζουν οι Αμερικάνοι και του λένε:

- Δεν μπορείς να τρέξεις εσύ.

- Γιατί δεν μπορώ; Εγώ έκανα τόσο ταξίδι!

- Είσαι πολύ αδύναμος, νεαρέ. Θα πεθάνεις στον δρόμο από την εξάντληση, έτσι κοκαλιάρης όπως είσαι. Δεν θα αντέξεις ούτε για μερικά χιλιόμετρα.

Κι από τότε του έμεινε το παρατσούκλι, ο «κοκαλιάρης» με τον αριθμό δρομέα «77», που έγραφε ο Τύπος.

- Φέρτε μου το χαρτί να υπογράψω ότι αναλαμβάνω την ευθύνη για την ζωή μου. Θα τρέξω κι ας πεθάνω, είπε πεισματωμένος, κι ήταν 36 χρόνων.

Αρχίζει ο αγώνας. 20 Απριλίου 1946. Ξεκίνησε αργά ο Στ. Κυριακίδης, αλλά ανέβαζε στροφές. Κλασική τακτική των δρομέων ολκής! Στο 40 χιλιόμετρο φουντωμένος πια, έπιασε τον τεράστιων διαστάσεων Αμερικανό Τζ. Κέλι, νικητή της προηγούμενης χρονιάς. Κάνει πανευρωπαϊκό ρεκόρ! 2 ώρες 29 λεπτά 27 δεύτερα στα περίπου 43 χιλιόμ. που ήταν ο Μαραθώνιος Βοστώνης. Με 2.31΄27΄΄ τερματίζει ο Κέλι και με 2.36΄34΄΄ ο Κοτ.

Με νίκησες, αλλά είμαι ευχαριστημένος, έχασα από Έλληνα, του είπε ο Κέλι που ήταν 15 φορές στην καριέρα του μέσα στην πρώτη πεντάδα του μαραθωνίου της Βοστώνης και το 2000 ανακηρύχθηκε από το Runner's World ο κορυφαίος δρομέας του περασμένου αιώνα.

Παραλήρησαν οι πάντες

Παραλήρηματική  υποδοχή στην Αθήνα.

Παραλήρησε όλη η Αμερική. Ο φιλικός Τύπος τον επευφημεί, όπως οι θεατές στον τερματισμό. Φειδιπίδη τον αναβίβαζαν, αξίζοντα το «Χρυσούν  ιωβηλαίο του Μαραθωνίου Βοστώνης» τον χαρακτήριζαν και τον πρότειναν για παραμονή έξι μηνών στις ΗΠΑ για να διδάξει αθλητές. Συγχαρητήρια του έρχονται από τον Έλληνα Πρωθυπουργό, που θέλει να αλειφθεί λίγο από τη δόξα του για κομματικό σκοπό.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν καλεί τον Κυριακίδη στον Λευκό Οίκο, μαζί με τον δεύτερο, τον Αμερικάνο Τζόνι Κέλι,. Ήταν πρόταση του Αμερικανού γερουσιαστή Πέπερ.

Ρωτάει ο Τρούμαν τον Κέλι: «Καλά, βρε παιδί μου. Πώς έχασες απ' αυτόν τον αδύναμο Έλληνα;».

Απαντά ο Κέλι: Κανένας δεν μπόρεσε να τον κερδίσει. Εγώ έτρεχα για τον εαυτό μου κι αυτός για έναν ολόκληρο λαό.

Ευκαιρία βρίσκει ο Τρούμαν για πολιτικαντισμό. Και λέει στον Κυριακίδη: «Είσαι άξιος συγχαρητηρίων. Τι θες να κάνω για σένα; Θες ρούχα; Τρόφιμα να δυναμώσεις; Χρήματα; Ότι θες από μένα».

- «Σας ευχαριστώ, κύριε πρόεδρε. Δεν θέλω τίποτα για εμένα. Το μόνο που ζητώ, είναι να στείλετε ρούχα και τρόφιμα στα επτά εκατομμύρια συμπατριώτες μου που λιμοκτονούν. Αυτό ζητάω. Να βοηθήσετε τον λαό μου που υποφέρει».

Αυτό που ακολούθησε ήταν απίστευτο. Από δωρεές των φιλάθλων Αμερικάνων μαζεύτηκαν τόνοι από τρόφιμα, φάρμακα, κουβέρτες. Δεν είχαν πώς να τα μεταφέρουν. Μόλις βρέθηκαν έξι καράβια, με τη συνδρομή της οικογένειας Λιβανού, έφτασε η βοήθεια στην Ελλάδα. Το «Πακέτο Κυριακίδη», όπως το ονόμασαν ο ελληνικός Τύπος.

Συγκεντρώθηκαν, επίσης, 250.000 δολάρια για να δοθούν στους ταλαιπωρημένους Έλληνες από την Κατοχή και τον Εμφύλιο που μόλις είχε ξεσπάσει!

Στις 2 Μαΐου τηλεγραφεί στον ΣΕΓΑΣ, «επιστρέφω στην Ελλάδα τέλος μηνός, έχω πολλές προσκλήσεις για ομιλίες, οι Αμερικανοί φίλαθλοι προσφέρουν αθλητικό υλικό στη χώρα μας». 

2 Ιουνίου 1946, σκάει η είδηση. Ο Κυριακίδης θα τρέξει σε μαραθώνιο στην Πάτρα, μαζί με τους μαραθωνοδρόμους Δότσικα και Καραγκούνη. Διοργανωτής ο «Παναθηναϊκός».

23 Μαΐου επιστρέφει στην οικογένειά του στο Χαλάνδρι. Ένα εκατομμύριο κόσμος τον υποδέχεται όταν πατάει το πόδι του στην Αθήνα. Η Πύλη του Ανδριανού κατακλύζεται.

Ήταν η πρώτη φορά που φωταγωγήθηκε ξανά η Ακρόπολη από τότε που άρχισε ο πόλεμος. Ο Κυριακίδης έδωσε χαρά, περηφάνια, ανακούφιση στους συνανθρώπους του.

Ο Στέλιος Κυριακίδης στην Πάτρα

Η Σημερινή Πατρών στις 15-6-1946.

Στις 11 Ιουνίου ανακοινώνεται ότι ο Κυριακίδης θα έρθει στην Πάτρα και προς τιμήν του θα γίνουν αγώνες στίβου στο στάδιο Παναχαϊκής, συναυλίες στο Ρωμαϊκό Ωδείο από τον «Ορφέα», διάλεξη περί της αρχαιότητας κ.α. Στις 15 Ιουνίου ο Δήμος Πατρέων του κάνει μαζί με την σύζυγό του λαμπρή υποδοχή και την επόμενη ημέρα η ΣΗΜΕΡΙΝΗ τιτλοφορεί: «Αι Πάτραι υπεδέχθησαν και εστεφάνωσαν με δάφνην τον Στέλιον Κυριακίδην». Λαϊκό παραλήρημα των Πατρινών. Τον υποδέχθηκε πρώτη στο Προάστιο η «Αχαϊκή Εταιρεία», ο αθλητής έδωσε διάλεξη στο δημαρχείο και μετά τους αγώνες, η «Αχαϊκή Εταιρεία» προσέφερε τιμητικό γεύμα στο εξοχικό κέντρο «Σε Νου» που τελούσε τα εγκαίνιά του, στη σημερινή συνοικία Μαρούδα.

Φεύγοντας για Αθήνα ο μαραθωνοδρόμος ευχαριστεί τους Πατρινούς, μέσω του πατραϊκού Τύπου και υπογράφει: «Στέλιος Κυριακίδης ΕΛΛΑΣ 77». Ήταν το νούμερο που τον δόξασε στη Βοστώνη.

Οι Πατρινοί που τον γνώρισαν τον χαρακτήρισαν «αυθεντικό και με μεγαλείο ψυχής». Αρκετά χρόνια μετά το θάνατο του αθλητή, ο γιος του προσέφερε όλα τα κειμήλια του Στέλιου Κυριακίδη στο «Μουσείο Μαραθωνίου Δρόμου» στον Μαραθώνα. Ανάμεσα σε αυτά είναι και το μετάλλιο από εκείνον τον αγώνα στην Βοστώνη. Συλλεκτικής αξίας γιατί για εκείνη και μόνο τη χρονιά είχε τοποθετηθεί στο κέντρο του ένα διαμάντι!

Οι Αμερικάνοι έχουν γράψει αρκετά βιβλία για τον Κυριακίδη, οι σημερινοί Πατρινοί ούτε που τον γνωρίζουν κι ας «έριχναν τείχος» κάποτε για να περάσει ο δαφνοστεφανωμένος!