Ισπανία: Επεισόδιο 1ο – Είναι η 4η χώρα που ζητάει βοήθεια από την ΕΕ

Φωτογραφία Αρχείου.

Ερωτήσεις και απαντήσεις για την κρίση στην Ισπανία

Η Ισπανία είναι η τέταρτη χώρα της ΟΝΕ, μετά την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, που ζητάει βοήθεια από την Ε.Ε. Η στήριξη των ισπανικών τραπεζών όχι μόνο φέρνει στην επιφάνεια τα αδιέξοδα ενός εξαιρετικά στρεβλού αναπτυξιακού μοντέλου που στηρίχθηκε στο δίδυμο «τράπεζες-κατασκευαστικός τομέας», αλλά ενδέχεται να δρομολογήσει και νέες, δυσμενείς εξελίξεις όπως: όξυνση των πιέσεων εκ μέρους των αγορών, επιδείνωση του δημόσιου χρέους και ελλείμματος, ακόμα και παροχή νέας βοήθειας προς την Ισπανία για την κάλυψη δημοσιονομικών αναγκών της.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της κρίσης στην Ισπανία;

Η Ισπανία παρουσίαζε εξαιρετικές οικονομικές επιδόσεις κατά τη δεκαετία του 2000 (υψηλή ανάπτυξη πάνω από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, μείωση ανεργίας, δημόσιο χρέος μόλις 36% του ΑΕΠ το 2008). Με την ένταξη στην ΟΝΕ και τη μείωση των επιτοκίων δανεισμού, η μεγέθυνση της οικονομίας στηρίχθηκε ως επί το πλείστον στην ανάπτυξη του κατασκευαστικού κλάδου.

Η δυναμική αυτή πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Το 2007, για παράδειγμα, ο κλάδος παρήγαγε 760.000 κατοικίες, ήτοι περισσότερες απ’ ό,τι η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία μαζί[1]. Ο κλάδος απασχολούσε το 12% του πληθυσμού, το διπλάσιο δηλαδή ποσοστό σε σύγκριση με τον μ.ο. της ΟΝΕ. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα την απορρόφηση μεγάλου αριθμού νέων σε ανειδίκευτες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, εις βάρος ωστόσο του μορφωτικού επιπέδου του εργατικού δυναμικού.

Η δυναμική του κατασκευαστικού κλάδου είχε, επίσης, αρνητική επίπτωση στο εμπορικό ισοζύγιο, λόγω της εισαγωγής πρώτων υλών και κεφαλαιουχικών αγαθών. Η έκρηξη της κατασκευαστικής φούσκας το 2008 προκάλεσε την κατάρρευση του κλάδου και την απώλεια περίπου δύο εκατομμυρίων θέσεων εργασίας.

Ποιος υπήρξε ο ρόλος των τραπεζών;

Πόσο μεγάλη είναι η έκταση του προβλήματος;

Οι ισπανικές τράπεζες διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη της φούσκας, παρέχοντας πιστώσεις στις κατασκευαστικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Το χρέος νοικοκυριών και επιχειρήσεων υπολογίζεται μεταξύ 250% και 300% του ΑΕΠ. Με την ύφεση, η υπερχρέωση προκαλεί σήμερα τη ραγδαία αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Τα μέτρα εξυγίανσης των τραπεζών που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα θεωρούνται συνολικά ανεπαρκή. Ο αριθμός απούλητων κατοικιών (φαινόμενο των «πόλεων-φάντασμα») υπολογίζεται σήμερα μεταξύ ενός μέχρι τριών εκατομμυρίων, ανεβάζοντας το ύψος των δυνητικών ζημιών των τραπεζών από 80 σε 180 δις, σύμφωνα με εμπειρογνώμονες[2]. Αξίζει να σημειωθεί ότι περίπου 226 δις ευρώ από το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ που δάνεισε η ΕΚΤ στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα είχε ως αποδέκτες τα ισπανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

---

[1] “Du miracle espagnol a la crise, un chemin pave de desequilibres”, Le Monde, 9/6/2010. http://www.lemonde.fr/economie/article/2012/06/09/du-miracle-espagnol-a-la-crise-un-chemin-pave-de-desequilibres_1715627_3234.html

[2] Martine Orange, “Espagne: comme un air de déjà-vu”, MediaPart, 10/6/2012.