Χρειαζόμαστε τράπεζες για το δημόσιο συμφέρον και τις κοινωνικές ανάγκες

Φωτογραφία Αρχείου.

Των ΖΩΗ ΠΕΠΕ 

και ΚΕΡΑΣΙΝΑΣ ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΥ(*)

(από την ΑΥΓΗ)

Σε ένα κεντρικό δύσκολο θέμα, όπως τη θέση του για τον ρόλο των τραπεζών, ο ΣΥΡΙΖΑ με προσεκτική και επίμονη προσπάθεια πολλών στελεχών του και επιστημόνων, παρουσίασε ολοκληρωμένο πλαίσιο στόχων και λειτουργίας τους πριν από τις τελευταίες εκλογές.

Διαπιστώσαμε ότι η κερδοσκοπική λειτουργία των τραπεζών, που ισχυροποιήθηκε με τις μεγάλες αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα (κατάργηση περιορισμών και κανόνων, διαχωρισμό του κεφαλαίου ως ιδιοκτησία και του κεφαλαίου ως λειτουργία) οδήγησε στο να αποκτήσουν οι τράπεζες τη δυνατότητα για μόχλευση, η οποία σε περιόδους οικονομικής ανόδου είναι πηγή εύκολων και χωρίς κίνδυνο κερδών, είναι η διαδικασία που οδήγησε στις φούσκες.

Οι τράπεζες αποτέλεσαν τον πυρήνα του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, το οποίο διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια, που λειτουργούσαν σαν να μην κινδύνευαν από κρίσεις. Τώρα που η κρίση είναι εμφανής, ζητούνται δημόσιοι πόροι για να αποκατασταθεί η διαταραγμένη ισορροπία.

Επίσης με την πολιτική ευθύνη των κυβερνήσεων και τη συνδρομή των τραπεζών, έχει φύγει στο εξωτερικό μεγάλο μέρος του κινητού πλούτου και των κερδών που δημιουργήθηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια, στη φάση δηλαδή της ανόδου και της ανάκαμψης. Και αυτό έγινε χωρίς να παρθεί κανένα μέτρο, χωρίς να τεθεί καν ένας φόρος εξόδου, όπως ισχύει σε πολλές χώρες, ή χωρίς έστω εκ των υστέρων να γίνει έλεγχος για να διαπιστωθεί εάν τα κεφάλαια που έφυγαν ήταν και φορολογικά εντάξει.

Έτσι λοιπόν προκύπτει ότι οι σύγχρονες τράπεζες τυπικά μόνο είναι ιδιωτικές, με την έννοια ότι οι τράπεζες δεν μπορούν να εγγυηθούν τις καταθέσεις, τις εγγυάται το κράτος, και επίσης σε περίοδο κρίσης οι τράπεζες δεν μπορούν να σώσουν τον εαυτό τους, η σωτηρία γίνεται με δημόσιο χρήμα.

Εφόσον το κράτος εγγυάται για τις καταθέσεις, εύλογο είναι να κατευθύνονται οι χρηματοδοτήσεις των τραπεζών σε αναπτυξιακούς σκοπούς με βάση το κοινωνικό όφελος και όχι με βάση την κερδοσκοπία των managers.

Έτσι λοιπόν μας ενδιαφέρουν άμεσα οι τράπεζες, ως Αριστερά, λόγω της ευρύτερης κοινωνικής και οικονομικής λειτουργίας που ασκούν, λόγω του ότι είναι ο αιμοδότης της κοινωνίας και επιπλέον επειδή μας ενδιαφέρει η ασφάλεια των καταθέσεων που αποτελούν την αποταμίευση της κοινωνίας.

Έτσι λοιπόν η βασική θέση του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι το τραπεζικό σύστημα πρέπει να υπηρετεί τις ανάγκες της κοινωνίας και να λειτουργεί υπό τον έλεγχό της. Συγκεκριμένα:

Για την ανακεφαλαιοποίηση η θέση μας είναι ότι πρέπει να γίνει, αλλά όπου υπάρχει δημόσιο χρήμα πρέπει να υπάρχει δημόσιος έλεγχος. Αυτό σημαίνει ότι οι μετοχές πρέπει να είναι κοινές και μετά ψήφου. Και αυτό το καθεστώς πρέπει να υπάρχει όσο θα υπάρχει το χρέος, το οποίο θα δημιουργηθεί για την επίτευξη της ανακεφαλαιοποίησης.

Επίσης πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι με την εθνικοποίηση / κρατικοποίηση του τραπεζικού συστήματος εννοούμε τον δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο του τραπεζικού συστήματος.

Δηλαδή η τραπεζική λειτουργία πρέπει να είναι συνυφασμένη με τη συγκεκριμένη οικονομία και κοινωνία, και η έμφαση πρέπει να είναι στο πώς θα ελεγχθεί η άσκηση αυτής της λειτουργίας για να είναι κοινωνικά επωφελής.

Δεν θέλουμε μια αποξένωση της τραπεζικής λειτουργίας και του ελέγχου της από την εσωτερική πολιτική και κοινωνική διαδικασία.

Για τον χαρακτήρα και τον ρόλο των τραπεζών έχουμε την άποψη ότι πρέπει σταδιακά και στο πλαίσιο της Ευρώπης να πάμε σε ένα μοντέλο, που οι τράπεζες θα πρέπει να χρηματοδοτούν και να στηρίζουν τους στόχους μιας ποιοτικά στοχευμένης ανάπτυξης με όρους βεβαίως, που θα είναι οικονομικά βιώσιμοι και για τις τράπεζες και για τις επενδύσεις και τις λειτουργίες που θα χρηματοδοτούνται.

Για τη διοίκηση των τραπεζών πρέπει να θεσπιστεί ένα μοντέλο με βάση συγκεκριμένους στόχους, δηλαδή οι διοικήσεις, πρέπει να αναλαμβάνουν μέσα από συγκεκριμένα συμβόλαια για την εκπλήρωση συγκεκριμένων στόχων και η αξιολόγηση των διοικήσεων θα πρέπει να γίνεται με βάση τα αποτελέσματα σε σχέση μ' αυτούς τους στόχους που θα πρέπει να εκπληρώνουν.

Πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα μέτρα ανακούφισης των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, των μικρών επιχειρήσεων, των αγροτών στο πλαίσιο μιας ευρύτερης δημόσιας πολιτικής, η οποία ως στόχους, να ανακουφίσει τους δανειολήπτες, να δημιουργήσει προϋποθέσεις ανάκαμψης, και να βοηθήσει και τις ίδιες τις τράπεζες στην εξυγίανσή τους.

Πρέπει να υπάρξει αυστηρή τιμωρία σε τράπεζες και βεβαίως προληπτικά μέτρα για εκείνες οι οποίες υποθάλπουν ή υποβοηθούν τη φοροδιαφυγή.

Να γίνει αναβάθμιση του ρόλου των εργαζομένων στην πρώτη γραμμή για ευρεία κοινωνική συμμαχία, για ένα τραπεζικό σύστημα στην υπηρεσία της κοινωνίας.

Αυτές οι διατυπωμένες θέσεις μας, που συνοπτικά αναφέρουμε εδώ, γι' αυτό το τόσο κρίσιμο ζήτημα δείχνει, κατά τη γνώμη μας, την ετοιμότητα του πολιτικού χώρου να αναλάβει την ευθύνη διακυβέρνηση της χώρας για το συμφέρον των πολλών.

(*) Ο Ζώης Πεπές είναι μέλος Κ.Ε. ΣΥΝ, ΠΣΕ του ΣΥΡΙΖΑ και 

στο προεδρείο της ΟΤΟΕ και η Κερασίνα Ραυτοπούλου μέλος 

οικονομικής πολιτικής ΣΥΝ, π. διευθύντρια της Αγροτικής Τράπεζας.