Οι Παλαιολόγοι ζωντάνεψαν αναδρομικά στη Μονή Ταξιαρχών

 

Αυθεντική προσωπογραφία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.

Αυθεντική προσωπογραφία του Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου, ήρθε στο φως κατά την διάρκεια συντήρησης τοιχογραφιών!

Κατά τις εργασίες συντήρησης των τοιχογραφιών στο Καθολικό της Παλαιάς Μονής Ταξιαρχών Αιγιαλείας, κοντά στο Αίγιο, η αρχαιολόγος Δρ. Αναστασία Κουμούση, Διευθύντρια της 6ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Αχαΐας, εντόπισε στο δεύτερο στρώμα τοιχογράφησης, το οποίο βάσει τεχνοτροπικών κριτηρίων χρονολογείται με ασφάλεια, στα μέσα του 15ου αιώνα, τη μοναδική προσωπογραφία του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου.

«Το πορτραίτο συνδέεται με τον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου και αφορά στη μοναδική εν ζωή προσωπογραφία του», δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στην ανακοίνωση που εξέδωσε το ΥΠΠΟ συμπληρώνοντας ότι «ο ζωγράφος, πρέπει να απέδωσε τα προσωπογραφικά χαρακτηριστικά του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου  ΙΑ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, από ιδία αντίληψη, δηλαδή το πρότυπό του να μην ήταν ένα επίσημο αυτοκρατορικό πορτραίτο, όπως συνηθιζόταν, αλλά ο ίδιος ο αυτοκράτορας».

Στην τοιχογραφία απεικονίζεται η μορφή ενός ώριμου άνδρα που φέρει αυτοκρατορικά ‘διάσημα’ (πολυτελή λώρο πάνω από τον ανοιχτόχρωμο σάκκο, διάλιθο στέμμα) και κρατά σταυροφόρο σκήπτρο. Ο χρυσοκέντητος πορφυρός του μανδύας διακοσμείται με μετάλλια, στα οποία εγγράφονται δικέφαλοι αετοί με στέμμα ανάμεσα στις κεφαλές τους, διακριτικό των μελών της οικογένειας των Παλαιολόγων. Η παρουσία των δικέφαλων αετών στo ένδυμα της μορφής, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα insignia, αποτελούσαν ένα εικονογραφημένο μήνυμα που επέτρεπε στον θεατή να ταυτοποιήσει αδιαμφισβήτητα τον άντρα με αυτοκράτορα.

Στον Μυστρά, απ΄ όπου πιθανότατα προερχόταν ο ζωγράφος που εικονογράφησε το δεύτερο στρώμα του Καθολικοί, είχε διατελέσει δεσπότης επί 5 έτη ο Κωνσαταντίνος, πριν στεφθεί αυτοκράτορας της βασιλεύουσας!

Πρόκειται για τον, αδελφό των χορηγών της ανακαίνισης της Μονής, των δεσποτών Δημήτριο και Θωμά, μετά την λήξη του πρώτου μεταξύ τους εμφυλίου πολέμου (1449–1450), που επιτεύχθηκε με τη «διαιτησία» τού Κωνσταντίνου, όπως αναφέρει ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης, για το Δεσποτάτο του Μυστρά!

Είναι η τελευταία χρονολογικά σωζόμενη προσωπογραφία αυτοκράτορα στη βυζαντινή μνημειακή ζωγραφική και το μοναδικό πορτρέτο του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, σύγχρονο με τη σύντομη βασιλεία του (6 Ιανουαρίου 1449-29 Μαΐου 1453, όπου επήλθε η πτώση της Βασιλεύουσας).