Ινστιτούτο Φιλοσοφικών Ερευνών

 

                                            www.philosophical-research.org         

                                    

                                     Απόστολος Πιερρής

                         ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ  ΛΟΓΟΥ

                     Περίοδος 2023-4

  

I.              Συναντήσεις Σπάρτης

                           9^η Τριπλή

                     28 Ιουνίου – 2 Ιουλίου 2024

 

ΙΙ.            Συναντήσεις Άργους

                              6^η

                     3 Ιουλίου 2024

 

IΙΙ.           Συναντήσεις Πατρών

                           25^η 

                      4  Ιουλίου 2024   

 

Ι.                

      Συναντήσεις Σπάρτης

                     9^η       

            

    28 Ιουνίου – 2 Ιουλίου

  

 

Θα έχουμε ως συνήθως το δοκιμασμένο τριλογικό μοντέλο συναρτημένων σεμιναρίων, όπως το έχω εξηγήσει για φέτος.

 

 

1/    Παρασκευή 28 Ιουνίου, 8.30 μ.μ., στο Παλαιό Δημαρχείο

 

                                *

Θα αναλύσω στις κύριες διαστάσεις του το θεμελιώδες πρόβλημα του Δυισμού, στο οποίο απαντά ριζικά και τελικά ο Ελληνικός (Δωρικός) Μονισμός. Παράδειγμα αναφοράς θα είναι η φύση και σχέση των φύλων στην συνείδηση του αρχαίου Ελληνισμού.

Θεματικός τίτλος της ομιλίας μου είναι:

 

          Ενδογενής Ατέλεια της Σύζευξης των Αντιθέτων

 

 

                                      **

 

 

2/  Κυριακή 30 Ιουνίου, 8.30 μ.μ., στο Παλαιό Δημαρχείο

 

                              *

 

Επαναλαμβάνω από το εισαγωγικό κείμενο της ανάλυσης που εξέθεσα την προηγούμενη αντίστοιχη φορά.

«Το βασικό πρόβλημα του δυισμού, και η βαθειά αιτία της ταραχής που προκαλεί στον άνθρωπο, είναι η σχέση των δύο πόλων του. Το διαφορετικό στις πρώτες αρχές δεν μπορεί παρά να είναι το απολύτως αντίθετο της μιας προς την άλλη. Ει δ’ άλλως, εάν ήταν απλώς το Άλλο, θα υπήρχαν πολλά άλλα και άλλα, και συνεπώς πολλές πρώτες αρχές. Και η αοριστία του «Πολλά» θα συνέτριβε την λογική του να υπάρχουν αρχές της πραγματικότητας. Γιατί τότε θα έμεναν η πολλαπλότητα, η μεταβολή και συγχρόνως η συνοχή, ενότητα, ταυτότητα της πραγματικότητας, ανεξήγητα φαινόμενα.

Εάν είναι δύο οι πρώτες αρχές, τότε είναι απολύτως ενάντιες η μία προς την δεύτερη. Βέβαια, αυτό φανερώνει την μεταφυσική θεμελίωση του Δωρικού Μονισμού. Γιατί αφού η μία είναι το Είναι, τότε η αντίθετη είναι το Μηδέν, και το Μηδέν δεν υπάρχει. Ο Παρμενίδης έδωσε την φιλοσοφική διατύπωση αυτής της θεμελίωσης.

Εάν παρά την επιφάνεια του Απόλλωνα, ο άνθρωπος ζει στην Σκοτία, τότε θα προσπαθήσει να λύσει το αίνιγμα του Δυισμού χωρίς την μοναδική Λύση στο Φως, αλλά με ανακουφιστικές ψευδολύσεις στον Λαβύρινθο του χρόνου.

Οι ψευδολύσεις αναπτύχθηκαν κατά μήκος της Ζώνης Πολιτισμού από την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι την Κινεζική Θάλασσα στον Ειρηνικό Ωκεανό, σε πνευματική απόκριση και χρονολογικό συντονισμό προς την αποκάλυψη του Απόλλωνα (Δωρική ουσία του κλασσικού Ελληνισμού). Είναι η Αξονική Εποχή (περί το 500 π. Χ.).

Ασχοληθήκαμε σε προηγούμενη συνάντησή μα;, με την πρώτη από τις ψευδολύσεις του αινίγματος της ύπαρξης, την Περσική. Στην αιώνια πάλη των αντιθέτων Αρχών είμαστε οι στρατιώτες  το Φωτός και της Αλήθειας ενάντια στους δαίμονες του Σκότους και του Ψεύδους.

Και μετά ερευνήσαμε την δεύτερη ψευδολύση, εντοπισμένη στα όρια και υπερόρια της ζώνης πολιτισμού, προς νότο, στην Ινδία. Το Είναι του Φαίνεσθαι είναι μια απάτη. Απεκδυόμενοι τον πέπλο της απάτης βρίσκουμε τον ησυχασμό της σωτηρίας. Αλλά εάν πραγματικότητα και φαινόμενα, Είναι και Φαίνεσθαι, δεν μπορούν να διαχωρισθούν απολύτως, όπως και δεν είναι δυνατόν, τότε απέναντι στην Απάτη μένει το Μηδέν ως μόνη αληθινή πραγματικότητα. Αυτό που δεν μπορεί να υπάρξει, ούτε να λεχθεί, ούτε να νοηθεί (Παρμενίδης), γίνεται η βάση της γαλήνης της Νιρβάνα.

Και τώρα θα μελετήσουμε την τρίτη ψευδολύση, την Κινεζική, στην οποία μετέχει ιδιότυπα ο Ελληνισμός με την δυιστική του παράδοση (Πυθαγορισμός).   

Θα επεξεργαστούμε το παράδοξο του Ελληνικού δυισμού εν μέσω της αυθεντικής Ελληνικής λύσης του Δωρικού Μονισμού.

Θεματικός τίτλος της ομιλίας μου είναι:

 

                               

                                 Τρίτη Ψευδολύση

Αρμονία Σύζευξης των Εναντίων, Ιερός Γάμος Ουρανού και Γης

(Πυθαγορισμός, Αττική Σύνθεση – Ταό, Κομφουκιανισμός, Κίνα)

 

 

                                **

 

 

3/  Δευτέρα 1 Ιουλίου, 8.30 μ.μ., στο Παλαιό Δημαρχείο

 

                                      *

 

Στην συνεξέταση που κάνουμε μέλους και πλαστικής (τις δυο κύριες μορφές του Δωρικού πνεύματος), φθάσαμε την προηγούμενη φορά στην εποχή του  νέου συναγερμού που προκαλεί η Δωρική μορφή στον συνολικό Ελληνισμό. Είναι η εποχή περί το 500 π. Χ.

Επαναλαμβάνω για ευκολία αναφοράς το εισαγωγικό σημείωμα για το θέμα της προηγούμενης φοράς.

«Μελετούμε σε αυτόν τον παράλληλο κύκλο το στήσιμο του Δωρικού Άξονα της νέας Απολλώνιας αποκάλυψης, κατά την έκφρασή του στην Μορφή της Τελειότητας, τον καταυγασμό του Κάλλους. Και το φως της τέλειας μορφής του κάλλους έλαμψε προεξεχόντως και χαρακτηριστικά στην λυρική ποίηση και στην μνημειακή γλυπτική, στο Μέλος και την Πλαστική. Και ερευνούμε τις δυο αυτές προνομιούχες επιφάνειες της Μορφής του Απολύτου στην αλληλοσυνάρτησή τους, και στην ιστορική διαδρομή τους από τις Γεωμετρικές απαρχές, στις μεταβατικές προαρχές, στην αρχαϊκή αρχή, στην  ενεργή οικείωση και μεταμόρφωση των απαρχών, και στις προσλήψεις τους, την Ιωνοαιολική και την Πρωτοαττική (δανείζομαι τους σημειολογικούς επίτιτλους των προηγούμενων παρουσιάσεών μου στο Πρόγραμμα).

Και τώρα φθάσαμε στο σημείο, ιδεολογικό και χρονολογικό, για να βιώσουμε, δούμε και συλλάβουμε τον Συναγερμό που προκάλεσε η Μορφή του Κάλλους του Δωρικού πνεύματος. Προς το τέλος του 6^ου αιώνα π. Χ. και στις μεγάλες τροπές εκείνων των αιώνων από το ώριμο αρχαϊκό στο κλασσικό θαύμα, η Απολλώνια πνοή συνεπαίρνει και διεγείρει σύμπαντα τον Ελληνισμό. Οι προηγούμενες προσλήψεις εξαφανίζονται από τον ορίζοντα της φανέρωσης του πνεύματος, και μένει μόνος ο Δωρικός άξονας στην απαστράπτουσα γυμνότητα της τέλειας μορφής. Δωρισμός επικρατεί σε όλες τις διαστάσεις του Ελληνικού βίου, στον τρόπο ζωής, τα ήθη και τις αξίες, στην κόμμωση και την ένδυση, στο γυμναστικό ιδεώδες, στον Δωρικό έρωτα, στην μορφολογία του σώματος και στην αισθητική, στην αρχιτεκτονική, - σιγά σιγά ακόμη και στην πολιτική. Είναι η εποχή που θα δώσει τον τόπο για την συναρπαστικώτερη επιφάνεια του Απόλλωνα.

Η μόνη σημαντική διαφοροποίηση που παράγεται σε αυτήν την περίοδο Εκδωρισμού του Ελληνισμού κατά πλάτος και βάθος, αφορά, διαυγέστερα και σαφέστερα εκπεφρασμένη, στις δυο παραλλαγές της Δωρικής μορφής σε γλυπτική και αρχιτεκτονική. Στον ατόφιο μορφολογικό Δωρισμό της Πελοποννήσου (Αργεία σχολή πλαστικής, Αγελάδας, Πολύκλειτος), παρατίθεται το Αττικό Δωρικό ύφος  (Μύρων, Φειδίας, Αλκαμένης). Πρόκειται για επιθετικούς προσδιορισμούς στην μία ουσία της Μορφής του Κάλλους.

Θα αναλύσω το θέμα σε αυτήν και τις δυο επόμενες αντίστοιχες συναντήσεις μας.

Και πρώτα τώρα, η αρχή αυτού του οργασμού της λάμψης της Δωρικής πνοής και Ιωνικής, ειδικώτερα Αττικής, εισπνοής, πάλι στην συμπόρευση και συνέργεια λυρικής ποίησης και γλυπτικής: ο Συναγερμός».

 

Αυτήν την Δευτέρα του Συμπληρωματικού Προγράμματος, θα επικεντρωθώ στην μελέτη της παραδειγματικής έκφρασης αυτού του νέου Δωρικού συναγερμού, στην έρευνα του Αυστηρού Ρυθμού του Πρώιμου Κλασσικού (~ 480 – 450 π. Χ.), τότε που συντελείται η πολυσήμαντη μετάβαση από το Αρχαϊκό στο Κλασσικό, από την νεότητα στην ανδρότητα, από την Μορφή του Είναι της Αιωνιότητας στην Μορφή της Ύπαρξης στον Χρόνο, από το απόλυτο «Τέλος» στο «Τέλος» μέσα στην Μοίρα, από το Έαρ στο Θέρος, στο μέγα σημείο τροπής του θερινού ηλιοστασίου, στην κατ’ εξοχήν Εποχή της Επικράτειας του Απόλλωνος.

Η ανάλυση θα εστιασθεί στις χαρακτηριστικώτερες εκφράσεις του πνεύματος αυτής της εποχής, στο αρχιτεκτονικό θαύμα του ναού του Διός στην Ολυμπία με τον γλυπτικό διάκοσμό του (πρωτίστως δε στον Αλκαμένη, μαέστρο του Δυτικού αετώματος), και εν συνεξαρτήσει, στο αποκορύφωμα της μελικής ποίησης, στην κατακλείδα της Λυρικής εννεάδας, στον Πίνδαρο.

Ευτυχής συγκυρία έκανε ώστε να έχουμε μόλις πραγματοποιήσει την Χωρολογική Συνάντηση της Ολυμπίας.

Ο Θεματικός τίτλος της ομιλίας μου είναι:

 

                              ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

    Ο Γλυπτικός Διάκοσμος του Ναού του Διός στην Ολυμπία

     Δωρισμός Αργείος (Μετόπες), Αττικός (Δυτικό Αέτωμα),

                      Ιωνικός (Ανατολικό Αέτωμα)

                          Πίνδαρος και Αλκαμένης

       

 

                 ***

 

 

 

ΙΙ.                

                         ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ

           ΤΟΥ  ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ  ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ       

     Συναντήσεις Άργους

          Έκτη Εκδήλωση      

                

 

Τετάρτη 3 Ιουλίου, 7.30 μ.μ., στην Αίθουσα Διαλέξεων του Επιμελητηρίου Αργολίδας, Άργος, (Σιταροπάζαρο)

 

                                *

 

Μετά την πολιτική και πολιτισμική επισκόπηση των αρχών του 5^ου αιώνα π. Χ., με ειδική αναφορά στο Άργος, μεταβαίνουμε στην αντίστοιχη μελέτη της περιόδου αποκορύφωσης του Κλασσικού.

Επισκοπήσαμε τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της σύγκρουσης της Αυτοκρατορικής Αρχής με το Σύστημα των Ελληνικών Πόλεων, καθώς και τις εξελίξεις εντός του τελευταίου, από την Ιωνική Επανάσταση μέχρι τους Περσικούς Πολέμους. Μελετήσαμε την διαφορετική απόκριση των Ελληνικών πόλεων στην Αυτοκρατορική αρχή ολοκλήρωσης του ενιαίου γεωπολιτικού χώρου του Κεντρικού Συστήματος της Ιστορίας. Και διαπραγματεύτηκα το περίεργο φαινόμενο, το Άργος ταυτόχρονα να συντρίβεται στρατιωτικά και πολιτικά (Κλεομενικά) και να καλπάζει πολιτιστικά (Αγελάδας). Υπέδειξα ότι το φαινόμενο αυτό αποτελεί γενικό χαρακτηριστικό του Ελληνισμού που δεν είναι τυχαίο αλλά εξαρτάται από την ουσία του. «Αρχή» και «Τέλος» αντενεργούν και δεν συστρατεύονται. (Η ιδιαιτερότητα του σύγχρονου Νεοελληνισμού, της προϊούσης δηλαδή παράλληλης πολιτικής και πολιτιστικής κατάρρευσης χρήζει ιδιαίτερης εξήγησης).

Στις δύο τελευταίες μας συναντήσεις αυτής της περιόδου θα αναλύσω, πάντα με επίκεντρο το Άργος, τις ακολουθήσασες μετά τα Μηδικά εξελίξεις που συνιστούν τον αιώνα του κλασσικού Θαύματος.

Και πρώτα την πολιτική ιστορία της περιόδου.

Θεματικός τίτλος της ομιλίας μου είναι:

 

                Η Χρυσή Πεντηκονταετία (479 – 431 π. Χ.)

                   Η Αθηναϊκή Επιδίωξη της «Αρχής»,

                η Σπαρτιατική Αποδοχή του Διπολισμού

   και η Εσωστρεφής Κυριαρχία του Άργους στην Αργολίδα        

 

 

                  ***

 

 

 

ΙΙΙ.

       Συναντήσεις Πατρών

       Εικοστή Πέμπτη Εκδήλωση

 

 

Πέμπτη 4 Ιουλίου, 8.30 μ.μ., στο Μέγαρο Λόγου και Τέχνης, Αίθουσα Διαλέξεων, 2^ος όροφος, Πλατεία Γεωργίου Α΄.

 

                           *

 

Είδαμε την Οθωμανική ως συνέχεια της Ρωμαϊκής (παλαιάς και νέας) και ως τρίτη σταθεροποίηση του πολυδύναμου Κεντρικού Συστήματος της Ιστορίας.

Θα ερευνήσουμε τώρα την παρακμή και πτώση της.

Θεματικός τίτλος της ομιλίας είναι:

 

                Εκσυγχρονισμός = Εξευρωπαϊσμός:

            η Κρίση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

  

                             ***