==================================================================================================
Τα παρακάτω 11 άρθρα λόγω του εύρους τους είναι τοποθετημένα κατά ημερολογιακό χρόνο, χωρισμένα σε τρία συνεχή τμήματα (1ο, 2ο, 3ο, 4ο αναρτήθηκαν χθες Δευτέρα 2-10-2023) και (5ο, 6ο, 7ο, 8ο δημοσιεύονται σήμερα 3-10-2023) ώστε το τελευταίο τμήμα (9ο, 10ο, 11ο) να δημοσιευθεί αύριο, ανήμερα της επετείου Απελευθέρωσης της Πάτρας, την 4-10-2023, μετά από τριήμερο μαχών όπου συμπληρώνονται 79 χρόνια από την 4-10-1944.
==================================================================================================
Το ΕΑΜ και ο
ΕΛΑΣ μπαίνουν θριαμβευτικά στην απελευθερωμένη πόλη της Πάτρας, ενώ χιλιάδες Πατρινοί τους
επευφημούν. Διακρίνονται έφιπποι, κάτω από το δημαρχείο Πατρέων, από αριστερά οι: Βασίλης Πριόβολος (καπετάνιος
Ερμής της ΙΙΙης Μεραρχίας ΕΛΑΣ), Βασίλειος Ρούφος (δήμαρχος Πατρέων,
φιλοβασιλικός, πρόεδρος του ΕΑΜ Αχαΐας), Νίκος Πολυκράτης (καπετάν Νικήτας του
ΕΛΑΣ) και πίσω ο Θρασύβουλος Κωνσταντίνου, (Γραμματέας του ΕΑΜ Αχαΐας
(μετέπειτα δήμαρχος της Αριστεράς στην πόλη).
2η συνέχεια
5ο
Διαπραγματεύσεις Γερμανών και Άγγλων εν μέσω ψυχρού κλίματος
Ήταν η 23-9-44, όπου απ' έξω από το Μιντιλόγλι, ακούστηκε δυνατός θόρυβος
πέρα από τα αμπέλια. Στις 7.30 το πρωί ο Κουρκουλάκος των ΤΑ πήγε στην οικία
Ερνστρώλε, με μία αναφορά όπου ενημέρωνε ότι περίπολος με μπλε κράνη, πάνω σε
μικρές μοτοσικλέτες, φάνηκε 4 χιλιομ. μακριά από τις θέσεις των ευζώνων στο
Μιντιλόγλι. Ο Ερνστρώλε έτρεξε προς την Οβρυά και συνάντησε τον Ερμή στην
Εκκλησία. Σε λίγο κατέφθασαν έξι Άγγλοι
αξιωματικοί, ταγματάρχες και λοχαγοί. Ο ταγματάρχης Paterson ήταν παρών. 
Του Γιώργου Μόσχου.
Ζήτησε να συνομιλήσει με τους Γερμανούς. Αντικαθιστούσε τον συνταγματάρχη του. Ήταν αρχηγός μίας ούλτρα κομάντος δύναμης, που προσγειώθηκε την νύχτα με αλεξίπτωτα. Είχαν συγκεντρωθεί δυτικά, έξω από την πόλη και περίμεναν ενισχύσεις την επόμενη νύχτα 24-9-44.
«Επιθυμώ να έρθω σε διαπραγματεύσεις με τον Γερμανό, δεν ξέρω το όνομά του» είπε ο Paterson. Πείτε του ότι πρέπει να διαλέξει ανάμεσα σε μάχη και παράδοση, εκτός εάν στο μεταξύ προφθάσει να φύγει. Αλλά, νομίζω ότι η αεροπορία μου θα τον εμποδίσει από το να φύγει».
Αναχώρησε ο Ερενστρώλε από την Οβρυά για τον Μάγκνους, ο οποίος Μάγκνους, όταν τον είδε του ανακοίνωσε ότι «τα πλοία δεν μπορούν να έρθουν ακόμη κι επομένως η δύναμη θα παραμείνει».
Επιστροφή Ερνστρώλε πάλι στην Οβρυά. Εκεί τον περιμένουν ανυπόμονοι οι Andrews και Paterson.
«Τα πάντα είναι έτοιμα» τους είπε. «Να και η άδεια του Μάγκνους». Κάθισε στην μπροστινή θέση του αυτοκινήτου του Σουηδικού ΕΣ, για να τον βλέπουν οι φρουρές των Γερμανών και των Τσολιάδων και πήγαν κατευθείαν στην οικία του επί της οδού Κορίνθου στην συμβολή με την Αγ. Νικολάου. Ήταν η 29 Σεπτεμβρίου 44. Απ' όπου περνούσαν άνοιγαν τα εμπόδια για το πέρασμα του οχήματος του ΕΣ με το πλήρωμά του. Οι Άγγλοι εντυπωσιάστηκαν που για πρώτη φορά στην Πάτρα, βρίσκονται πίσω από τις γραμμές του εχθρού!
ΑΚΑΡΠΕΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΓΕΡΜΑΝΩΝ - ΑΓΓΛΩΝ
Ο Andrews και ο Paterson ανέβηκαν τις σκάλες και συνάντησαν την Λενιώ Αγγελοπούλου, που περίμενε με τον ''Περικλή''. Αυτός είναι ο πράκτοράς μας στην Πάτρα, λέει ο Andrews, δείχνοντας τον ''Περικλή''.
Η Λενιώ στο μπαλκόνι περίμενε την εμφάνιση της γερμανικής αντιπροσωπείας, ενώ κάτω από αυτό πολύς κόσμος είχε πλημμυρίσει τον χώρο προ της εξώπορτας. Είχαν δει κατά την άφιξη τον Ερενστρώλε με τους Βρετανούς, που μπήκαν βιαστικά στο σπίτι του Διαπραγματευτή. Και υποψιάστηκαν.
Ο Ερενστρώλε ρώτησε τους Άγγλους σε ποια γλώσσα επιθυμούσαν να διέξαχθούν οι διαπραγματεύσεις. Πρότειναν ο καθένας στην δική του για να μην επέλθει αδιέξοδο.
Διερμηνέας θα αναλάμβανε η Λενιώ. Ώρα 10.35' εμφανίστηκε όπως προβλέπονταν η αντιπροσωπεία των Γερμανών. Ήρθε με αυτοκίνητο και ήταν δύο αξιωματικοί. Ο υπασπιστής του Μάγκνους Στάβενχάγκεν και ο αντισυνταγματάρχης Έικχρουντ, αυτός ήταν τύπος βαρύς, είχε έρθει πρόσφατα από την Λευκάδα. Φάνηκαν πρόθυμοι να μιλήσουν αγγλικά. Ο Ερενστρώλε μίλησε στα γαλλικά για να μην παρεξηγηθεί κανείς, γλώσσα, που όμως δεν γνώριζαν!
Έκανε όμως το σφάλμα κατά την τοποθέτηση των αντιπροσωπειών. Τις τοποθέτησε στο ίδιο δωμάτιο αντικριστά, πρακτική που δεν προτιμούνταν στην διπλωματία των διαπραγματεύσεων. Έπρεπε να τεθούν σε διαφορετικά κοντινά δωμάτια και μεταξύ αυτών να τοποθετηθεί η διερμηνέας, που θα μετέφερε τα λεγόμενα, χωρίς να γίνεται γνωστό το πρόσωπο που τα λέει.
Ξεκίνησαν με στάση ψυχρή και οι δύο αντιπροσωπείες:
«Ρωτήστε τους τι θέλουν» είπε ο Paterson.
«Εμεις ρωτάμε τι θέλουν οι κύριοι» απάντησε ο Stavenhagen.
Ο Ερενστρώλε, για να αλλάξει το ψυχρό κλίμα επεμβαίνει, υπενθυμίζοντας ότι πρέπει να αποφευχθεί η πολεμική σύρραξη προς όφελος της πόλης.
Ο Paterson δήλωσε ότι έχει έλθει με δυνάμεις κομάντος οι οποίες βρίσκονται έξω από την πόλη.
«Έχω διαταγές να διαπραγματευτώ με τον ναύαρχο Μagnus και εάν δεν συμφωνήσουμε να επιτεθώ» είπε ο Άγγλος.
«Ο ναύαρχος Μagnus δεν έχει λάβει την άδεια να σας συναντήσει. Γι αυτό ήρθαμε εμείς», απάντησε ο υπασπιστής του Stavenhagen, που γενικά φερόταν αξιοπρεπώς.
Ο Paterson γενικά επεδείκνυε χονδροειδή στάση. Και δεν απευθυνόταν στους ομολογούς του με το «εσείς», αλλά έλεγε λίγο απρεπώς «αυτοί», «εκείνοι».
Ο Έικχρουντ κρατούσε πρακτικά, των διαπραγματεύσεων. Για λίγο οι δύο αντιπροσωπείες μιλούσαν για τις πολεμικές δυνάμεις που κατείχαν.
Ο Paterson επανέλαβε ότι ζητά να διαπραγματευθεί με τον ναύαρχο Magnus και ήταν πρόθυμος να περιμένει μέχρι την επόμενη ημέρα 30 Σεπτεμβρίου. Εάν μέχρι τότε δεν συναντούσε τον Μagnus θα επιτίθονταν.
Ο Stavenhagien δεν μπορούσε να υποσχεθεί τίποτε. Έπρεπε να πάρει διαταγή από Αθήνα για συνάντηση του Magnus με τους Άγγλους. Αλλά διαβεβαίωσε ότι θα κάνει το παν για να χορηγηθεί τέτοια άδεια.
Ο Patreson απαίτησε ότι εφ' όσον βρισκόμαστε σε διαπραγματεύσεις, κανένα πλοίο να μην εγκαταλείψει το λιμάνι και καμία ομάδα περιπολίας ή μονάδα στρατού να μην εξέλθει των ορίων της πόλης.
Ο Stavenhagen απάντησε ότι αυτά θα τα μεταφέρει στον Magnus. H συνάντηση κράτησε περίπου μισή ώρα και οι Γερμανοί έφυγαν για να ενημερώσουν τον Magnus, με το μικρό όχημά τους μάρκας Opel, με το οποίο είχαν προσέλθει.
Η υπηρέτρια του διαμεσολαβητή, η Αριστέα, σε μία στιγμή του προσκόμισε μία επιστολή. Ήταν του Δ/ντή του Νεολόγου Πατρών Παναγ. Παπανδρόπουλου, που τον ενημέρωνε ότι βρισκόταν στο προαύλιο του σπιτιού του και ζητούσε να δει για λίγο τους Άγγλους.
Ο Ερνστρώλε εκνευρισμένος σηκώθηκε από το τραπέζι, που συνέτρωγε με τους Άγγλους και πήγε προς συνάντηση. Είδε τρεις άνδρες στριμωγμένους κάτω από την πέτρινη εσωτερική σκάλα του σπιτιού. Τους έδιωξε κακήν κακώς, αφού εάν γίνονταν γνωστό, θα θεωρούσαν υπεύθυνο τον ίδιο για παραβίαση της ουδετερότητας του διαπραγματευτή.
«Είμαι εξαιρετικά ευτυχής, που βρέθηκα κάτω από την ίδια στέγη, όπου βρίσκονται οι σύμμαχοί μας, ενώ ακόμη οι εχθροί μας είναι στη χώρα. Θα τα διηγούμαι στο παιδί μου κάποτε...»φώναξε φεύγοντας ο Παπανδρόπουλος, ο οποίος παιδί δεν είχε, αλλά περίμενε από την έγκυο γυναίκα του!
Δυσαρεστεί η ξαφνική ελευθερία του κατοχικού Τύπου, που παρέκαμψε την γερμανική Λογοκρισία
Στις 1.30 το μεσημέρι, με το όχημα του Ερυθρού Σταυρού, αναχώρησαν οι Άγγλοι επιστρέφοντας στο Σούλι, μαζί με τον Ερενστρώλε και με οδηγό τον Πέτρο.
Την ώρα που έβγαιναν από το σπίτι, απέναντι στο δρόμο ήταν παρατεταγμένη μία ομάδα Ευζώνων ττου Κουρκουλάκου, σταλμένη προφανώς από τον Κουρκουλάκο, που «ήξερε να παίζει καλά τον ρόλο του» ως σκέφθηκε μεγαλόφωνα ο διαμεσολαβητής του Ερυθρού Σταυρού.
-«Οι Κουΐσλιγκς» χαρακτήρισε με τον προσβλητικό χαρακτηρισμό τους ευζώνους ο Paterson, που πρώτη φορά έβλεπε τσολιάδικες στολές, αλλά ήταν ενημερωμένος γι αυτούς.
-«Προτιμότερο είναι να τους ονομάζει κανείς Τάγματα Ασφαλείας» τον διόρθωσε ευρηματικά ο έμπειρος Andreus, που πίστευε πως κάποια στιγμή θα συνταχθούν με τους Άγγλους συμμάχους.
Την επόμενη ημέρα 30 Σεπτεμβρίου, τρεις εφημερίδες της Πάτρας οι Νεολόγος, Τηλέγραφος, Ταχυδρόμος έδιναν αστήριχτες ελπίδες στους Πατρινούς ότι η απελευθέρωση της πόλης θα γίνει αναίμαχτα γράφοντας υπερβολές με ειδήσεις από το ρουμανικό και το σουηδικό πρακτορείο, που ήσαν απαγορευμένες από την γερμανική λογοκρισία. Από βραδίς δεν πήγαν στην λογοκρισία τα φύλλα τους, όπως; επιβάλλονταν από τις γερμανικές αρχές. Έστειλαν τις σελίδες τους κατ΄ ευθείαν στο πιεστήριο να τυπωθούν. Και οι τρεις τιτλοφορούνταν με θούρια υπέρ των Συμμάχων. Μάλιστα ο Νεολόγος, του Παπανδρόπουλου, ο οποίος χαρακτηρίζονταν για την δημοσίευση των γερμανικών ανακοινωθέντων, κάτι που του προσέδωσε τον μη τιμητικό τίτλο του Γραφείου Τύπου των καταχτητών, προέβαλε στην πρώτη σελίδα άρθρο με καλολογικά στοιχεία υπέρ του διαμεσολαβητή του Ερυθρού Σταυρού αποκαλώντας τον Λευκό Άγγελο. Χαμηλά στην πρώτη σελίδα πρόβαλε η είδηση πως: «Ο Παν. Κανελλόπουλος θα απεβιβάζετο την νύχτα της χθες εις την Πελοπόννησο» στα Κύθηρα, ενώ η κύρια είδηση ακολουθούσε: «Ηλευθερώθη το Βελιγράδι», που σήμαινε ότι οι γερμανικές δυνάμεις της Πάτρας είχαν μπροστά τους αποκλεισμένο τον δρόμο προς Βορρά.
Αυτή η ξαφνική ελευθερία του Τύπου δυσαρέστησε τον ναύαρχο Magnus, που το εκδήλωσε αυτό με διαμαρτυρία στον Ερενστρώλε, καθώς οι διευθυντές των εφημερίδων παρέβλεψαν ότι ακόμη στην Πάτρα παρέμενε δύναμη τριών χιλιάδων ανδρών πιστών στο Γ' Ράιχ (σημ.: Γερμανοί και Εύζωνες) που όμως καλοέβλεπε το ενδεχόμενο αποχώρησης με συμφωνία των αντιπάλων.
Η προθεσμία του τηλεσιγράφου του Paterson έληξε από την 12η νυκτερινή της 27-9-44. Μισή ώρα πριν λήξει ο Ερενστρώλε συναντά τον Magns ενώ ήδη από «το τρίτο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη 1944, στον όρμο του Κατάκολου νομού Ηλείας, αποβιβάζεται μια μικρή άλλα ισχυρή μονάδα Βρετανών καταδρομέων (σ.σ.: 200 ένοπλοι κατά τον Παπαστεργιόπουλο και μάλλον αυτό επιβεβαιώνεται από την φωτογραφία της ίδιας ημέρας της δύναμης του Jellicoe στην πλ. τριών Συμμάχων) υπό τον 26ετή αντισυνταγματάρχη κόμητα Τζελικόε, ενώ το σύνολο των βρετανικών δυνάμεων κατά τον Ερνστρώλε αριθμούσε τους 600.
Προωθείται προς τον Άραξο που ήδη έχει απελευθερώσει ο ΕΛΑΣ (υπό τον επιλοχία Δημ. Σαμπατάκο) και από κει φθάνει στην Οβρυά Πατρών, όπου εδρεύει το αρχηγείο της 8ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ, στην οποία ο Τζελικόε παραδίδει τον διορισμό του ως Διοικητή των Συμμαχικών Στρατευμάτων Βορειοδυτικής Πελοποννήσου, δηλαδή του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου, εκ μέρους του ταξιάρχου Διοικητή Χερσαίων Δυνάμεων Αδριατικής, βάσει της συμφωνίας που έγινε στην Γκαζέρτα στις 26-9-1944». (Υπογραφή του εγγράφου δυσανάγνωστος, σημειώνει ο ιστορικός Ηλ. Παπαστεργιόπουλος) στο ανάτυπο για την απελευθέρωση της Πάτρας.
Είναι η μέρα όπου οι Σύμμαχοι κήρυξαν εγκληματία Πολέμου τον Magnus για τους απαγχονισμούς των πατριωτών της 9 Μαΐου στα Ψηλαλώνια Πατρών.
Η κακοκαιρία του Σεπτέμβρη και οι συνεχείς φθινοπωρινές βροχές απέτρεπαν την αποβίβαση υλικοτεχνικών ενισχύσεων από αέρος, αφού οι λάσπες δεν βοηθούσαν να αντέξουν το βάρος μικρών τανκς και τεθωρακισμένων οχημάτων, απαραίτητος εξοπλισμός της δύναμης αυτής. Συν ότι τα βράδια φυσούσε δυνατά και υπήρχε ο κίνδυνος της παράσυρσης. Και η αποτυχία δεν ήταν ανεκτή στον αντισυνταγματάρχη Jellicoe, κόμη, με οικογενειακή καταγωγή λόρδων. Ήταν ανάγκη λοιπόν να υπάρξει έδαφος ξηρό.
Στις 12 η ώρα λοιπόν της 27-9-44, κατά την λήξη του τελεσιγράφου, ο Ερενστρώλε συνάντησε τον Magnus, στο διοικητήριο. Από ώρα σε ώρα περίμενε τον υπασπιστή του Stavenhagen να του φέρει την τηλεγραφική απάντηση, του Ανώτατου Στρατιωτικού Αρχηγού από την Αθήνα, για το ενδεχόμενο της παράδοσης ή της αποχώρησης.
Του ανέφερε ότι συναντήθηκε με τον αντισυνταγματάρχη Jellicoe και του μετέφερε την ερώτηση εάν ο Willy Magnus είχε συγγενική σχέση μαζί του, καθώς ο Jellicoe ήταν συμφοιτητής του στο Βερολίνο, προπολεμικά. Ο Magnus χάρηκε, διότι ο Willy Magnus ήταν ανιψιός του. Και επιθυμούσε να συναντήσει τον Jellicoe.
Ήρθε το τηλεγράφημα και αφού το ανάγνωσε ο Magnus, με λύπη είπε στον Ερενστρώλε:
«Δεν μου επιτρέπουν να συναντήσω τους Άγγλους. Μόνον μου δίνουν άδεια να στείλω τον υπασπιστή μου και τον πρώτο αξιωματικό του επιτελείου μου».
Τελικά αυτή η συνάντηση δεν έγινε.
«Τα πλοία πριν από την Κυριακή 1η Οκτωβρίου, είναι αδύνατο να βρίσκονται εδώ. Αλλά εγώ θα επαναλάβω προς στην Αθήνα ότι είναι ανάγκη και ίσως πετύχω να έλθουν νωρίτερα...».
Ως ουδέτερος αντιπρόσωπος του ΕΣ, αυτά τα μετέφερε ο Ερενστρώλε στους Άγγλους. Οι καιρικές συνθήκες, με τις συνεχείς βροχές, εξακολουθούσαν να μην είναι ευνοϊκές για την προσεδάφιση των οχημάτων των Άγγλων. Αλλά και οι Γερμανοί διαισθάνονταν ότι βρίσκονταν σε δύσκολη θέση.
Έτσι πέρασαν οι μέρες μέχρι την Δευτέρα 2 Οκτωβρίου 44 όπου εκδηλώθηκε η επίθεση των ανταρτών του ΕΛΑΣ, υποστηριζομένων από τις αγγλικές δυνάμεις.
ΟΙ ΠΑΤΡΙΝΟΙ ΑΝΗΣΥΧΟΥΝ
Στο μεσοδιάστημα οι Πατρινοί ανησυχούν από τις συγκρούσεις που θα ξεσπάσουν εντός της πόλης, για αυτό κλείνονται στα σπίτια τους. Και κάθε τόσο ρωτούσαν εάν ήρθαν τα γερμανικά πλοία και εάν θα βρέξει. Μάλιστα όταν φάνηκαν στα δυτικά μακριά τρία πλοία να έρχονται προς το λιμάνι, όλοι τα πέρασαν για μεταγωγικά. Κατέβηκαν στο λιμάνι και ξέσπασαν σε κραυγές χαράς, «οι σύμμαχοί μας, οι σύμμαχοί μας». Προς λύπη τους όμως, ενημερώθηκαν ότι επρόκειτο για τρεις μεγάλες ναρκοθέτιδες.
Κατευθύνονταν προς Βόρεια Ιταλία, αλλά καταδιωκόμενες από την εχθρική αεροπορία, εύρισκαν καταφύγιο στην Πάτρα, όπου θα ανεφοδιάζονταν με καύσιμα και νερό και θα κατευθύνονταν για τον Πειραιά, γεμάτες στρατιώτες που μεταφέρονταν σε άλλα μέρη.
Προτάσεις με το ανάλογο αντίτιμο για να μην ανατιναχθεί το λιμάνι προκαλούν δυσφορία!
Κάποια μέρα παρουσιάστηκε στον Ερενστρώλε ο Αστυνομικός Διευθυντής Πατρών Αλκιβιάδης Κωνσταντάρας. Σημειώνω ότι στο περιοδικό «Αστυνομικά Χρονικά» της Αστυνομίας Πόλεων, στο διάστημα που συνεχίζονταν οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του Πάσχα 44, από τους Ναζί κατά του ΕΛΑΣ, έως τις 29-4-1944, που έληξαν με αποτυχία των καταχτητών και των συνεργατών τους χωροφυλάκων και ταγματασφαλιτών, γίνεται αναφορά για τον:
«Αστυνομικό Δ/ντή Πατρών Αλκιβιάδη Κωνσταντάρα, που σε συνεννόηση με την Υπηρεσία Χωροφυλακής και τον Διοικητή των ταγμάτων Ασφαλείας (σ.σ.: συνταγματάρχη Νικ. Κουρκουλάκο) συγκρότησαν μεικτό απόσπασμα 33 ανδρών που αποτελείτο από αστυφύλακες, χωροφύλακες και άνδρες των ταγμάτων ασφαλείας, με μαχητικό φρόνημα. Το απόσπασμα αυτό ετέθη υπό την ηγεσία του υπαστυνόμου κ. Στασινόπουλου Παναγ., ο οποίος είχε υπηρετήσει στον Εθνικό Στρατό ως έφεδρος Αξιωματικός και βγήκε έξω από την πόλι για να απομακρύνει τους κομμουνιστάς του ΕΛΑΣ».
Μάλιστα αναφέρει και την δράση αυτού του αποσπάσματος, υπό τον αστυνομικό Στασινόπουλο, που προκάλεσε στον ΕΛΑΣ τρεις νεκρούς και τέσσερις τραυματίες στις συγκρούεις μαζί του «κατά το διάστημα από 25 Ιουλίου μέχρι 10 Σεπτεμβρίου 1944»[1] εποχή που το ΣΜΑ είχε χαρακτηρίσει προδοτικά τα Τάγματα Ασφαλείας.
Του δήλωσε λοιπόν ο Κωνσταντάρας του Ερενστρώλε, ότι είχε ανακαλύψει την θέση των ηλεκτροφόρων καλωδίων ανατίναξης των προβλητών του λιμανιού και είχε καταστρώσει σχέδιο να εμποδίσει την καταστροφή.
Επίσης κάποιος Palm, πρώην συνταγματάρχης αυστριακός, κάτοικος των Πατρών από 25ετίας, είχε διαπιστώσει και μετέφερε στον Ερνστρώλε, πως οι ανατινάξεις θα γίνονταν 1.40' μετά την επιβίβαση και της κύριας δύναμης των Γερμανών.
Ο Γερμανός λοχαγός Fuss (Φους) θα έμενε τελευταίος με τριάντα άνδρες για να εκτελέσουν την αποστολή της ανατίναξης. Ο Palm είχε έρθει σε επικοινωνία με τον Fuss και τον έπεισε έναντι αμοιβής, να μην κάνει τις ανατινάξεις. Θα έπαιρνε ελληνική ιθαγένεια και χίλιες λίρες Αγγλίας κάθε χρόνο, από την πόλη.
Αυτά αναφέρθηκαν στον Ερενστρώλε, από τους Κωνσταντάρα και Palm, ο οποίος αφού τα άκουσε, τους ευχήθηκε καλή επιτυχία, αλλά δυσφορώντας δεν αναμείχθηκε περεταίρω.
Μάλιστα ο Κουρκουλάκος, που ζητούσε συγχωροχάρτι από τους συμμάχους, έστειλε χάρτη των γερμανικών θέσεων στον Jellicoe και του πρότεινε οι τσολιάδες να αιχμαλωτίσουν και να τους συλλάβουν στην διάρκεια της νύχτας και να αχρηστεύσουν τα κανόνια τους.
Οι εγγλέζοι δεν δέχθηκαν συνεργασία με τους τσολιάδες που προσβλητικά τους χαρακτήριζαν Κουΐσλινγκ
Επι τέλους, ο ουρανός καθάρισε και ο Jellicoe έλαβε ενίσχυση από άνδρες, θωρακισμένα αυτοκίνητα και τζιπ. Οι Γερμανοί είχαν μαζέψει τα εφόδιά τους στο λιμάνι έτοιμα για φόρτωση, όταν έρθουν τα πλοία που τα περίμεναν από ώρα σε ώρα.
Ήταν η τελευταία συνάντηση στην οικία του Ερενστρώλε με Γερμανούς αξιωματικούς, όταν ο Stavenxagen, υπασπιστής του Magnus, του εμπιστεύτηκε πως στον ναύαρχο μεταδόθηκε ότι αρκετοί αξιωματικοί ήσαν διατεθειμένοι να παραδοθούν. Τους εμπόδιζε όμως, απειλώντας τους, ο αρχηγός του Πυροβολικού.
Την επόμενη ημέρα, στην οικία του, που ο Ερνστρώλε έπινε το καθιερωμένο τσάι με κυρίες των Πατρών, κλήθηκε τηλεφωνικώς από τον πράκτορα ''Περικλή''. Έσπευσε αμέσως και τον συνάντησε σε μία παραλιακή βίλα στο Μιντιλόγλι, που στεγαζόταν το αρχηγείο των Άγγλων.
Και πάλι συνάντηση, την άλλη μέρα στο Μιντιλόγλι. Ήταν η Κυριακή 1η Οκτώβρη 1944. Επικεφαλής των βρετανών ήταν τώρα ο συνταγματάρχης Mac Nemara (Μακναμάρα) που είχε έρθει στο Μιντιλόγλι για να πετύχει παράδοση των Γερμανών, αλλά μετά από επεισόδιο με γερμανικούς κανονιοβολισμούς σε βρετανικά οχήματα το προηγούμενο βράδυ, δεν υπήρχε πια το κατάλληλο κλίμα για διαπραγματεύσεις. Την επόμενη ημέρα το απόγευμα έπρεπε να επιστρέψει για σύσκεψη στο αρχηγείο του στο Μπάρι Ιταλίας.
Την ημέρα αυτή της 1ης Οκτώβρη 1944, στις 10 παρά τέταρτο το πρωί, ο διοικητής του 2ου Ευζωνικού Τάγματος, του γνωστού ταγματασφαλίτικου, αναστατωμένος πήγε στον ΕΣ. Ενημερώνει τον Ερενστρώλε ότι προ μισής ώρας έλαβε τελεσίγραφο από τον Jellicoe να παραδώσουν οι εύζωνοι τα όπλα τους, στους Βρετανούς και να παραδοθούν οι ίδιοι ως αιχμάλωτοι πολέμου πριν τα μεσάνυχτα. Χωρίς να διευκρινίζεται η μετέπειτα τύχη των παραδοθέντων.
Ήταν με βλέμμα ανήσυχο, χέρια τρεμάμενα και κάθε τόσο κοιτούσε στο χέρι του το ρολόι του. Ο Ερνστρώλε άρπαξε την ευκαιρία και του συνέστησε να παραδοθεί.
Στις 7 το απόγευμα της 1-10-1944, πήγε στην οικία του Ερενστρώλε, πάλι ο Κουρκουλάκος. Είχε δεχθεί να παραδοθεί στην γέφυρα του ξεροπόταμου Ψαροφαΐου, Διακονιάρη, στον ταγματάρχη Adrews, στον ''Περικλή'' Καμπάκη (ή Σοφιανό) και δύο ακόμη Άγγλους, χωρίς να του πουν που θα μεταφέρονταν οι αιχμάλωτοι εύζωνοι. (Σημ.: Αυτοί παραδόθηκαν στους ανθυπολοχαγούς Ηλ. Παπαστεριόπουλο και Βασ. Σπηλιόπουλο του ΕΛΑΣ με την βοήθεια Άγγλων).
Μετά από 4 ώρες ο Κουρκουλάκος θα έδινε την διαταγή στους ευζώνους για παράδοση. Όσοι εύζωνοι βρίσκονταν άρρωστοι στο Δημοτικό Νοσοκομείο, που το είχαν επιτάξει οι Γερμανοί για τις ανάγκες των δικών τους ανδρών, θα τύχαιναν της μέριμνας του Ερυθρού Σταυρού. Τέλος ο Κουρκουλάκος βγάζει από μία δερμάτινη τσάντα και αδειάζει πάνω στο γραφείο του Ερενστρώλε και του παραδίδει ένα σωρό έγγραφα, που αποτελούσαν το αρχείο του 2ου Ευζωνικού Τάγματος.
Εκείνος που αντιδρούσε στην παράδοση ήταν ο ταγματάρχης του 5/42 Γεώργιος Καπετζώνης, που ηττημένος σε μάχη με τον ΕΛΑΣ στο Κλήμα Δωρίδος, κατέφυγε στην Ναύπακτο και από κεί πέρασε στην Πάτρα και εντάχθηκε στο 2ο Ευζωνικό Τάγμα του Κουρκουλάκου, κρατώντας την αγγλική φορεσιά οι άνδρες του.
Διατηρώντας νωπή την μνήμη του από την σύγκρουση με τον ΕΛΑΣ, που αποτελούσε τμήμα του Συμμαχικού στρατού, δεν δέχονταν την παράδοση και στις 8.15' μία ώρα και τέταρτο από την επίσκεψη Κουρκουλάκου, επισκέφθηκε και αυτός την οικία Ερενστρώλε και ενημέρωσε ότι σκέφτεται να φύγει με τους άνδρες του την νύχτα με πλοιάριο για την Λευκάδα, όπου οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ είχαν την κυριαρχία ακόμη.
Μετά από συζήτηση κατόρθωσε ο Ερνστρώλε να τον μεταπείσει ότι εάν πραγματοποιούσε το σχέδιό του, θα ενημέρωνε τους συμμάχους να τον βομβαρδίσουν ενώ θα έπλεε στα ανοιχτά του Ιονίου.
Απαλλαγή του ναυάρχου Μagnus - καθαίρεση και κράτηση του από τα SS
Στο μεταξύ πριν τις 8.15' ένα γερμανικό υδροπλάνο, με πλήρωμα δύο αξιωματικούς, του Λιμενικού και των SS, προσθαλασσώθηκε στην λεκάνη του μόλου. Θεάθηκε να βγαίνει από αυτό το πλήρωμά του και να ανεβαίνει προς τα πάνω στην πόλη, ενώ μία ομάδα στρατιωτικών περίμενε τους αξιωματικούς και άνοιγε χώρο μέσα από το πλήθος των περίεργων Πατρινών που είχε μαζευτεί, γιατί πίστευε αρχικά ότι επρόκειτο για συμμαχικό αεροσκάφος.
Σημειώστε ότι η γερμανική φρουρά της Πάτρας, από 15νθημέρου δεν είχε επικοινωνία με την κεντρική διοίκηση της Αθήνας και σκέψεις για παράδοση στους συμμάχους καλλιεργούνταν μεταξύ της καθώς νόμιζε πως είχε εγκαταλειφθεί.
Στην συνέχεια ο Ερενστρώλε επισκέπτεται τους Άγγλους στο αρχηγείο τους στο Μιντιλόγλι, για να ενημερωθεί για την τύχη των τσολιάδων που θα παραδίδονταν ως αιχμάλωτοι το βράδυ. Ο Jellicoe του δήλωσε πως θα τους έκλειναν στο φρούριο του Αράξου. Τα δε όπλα τους θα παραδίδονταν στην Αστυνομία, που η προσωρινή Κυβέρνηση του Καΐρου την θεωρούσε ως νόμιμο φρουρό της τάξης(!).
Τελικά οι Τσολιάδες, λόγω στενότητας χώρου, μοιράστηκαν και στο Δημοτικό Σχολείο Μιντιλογλίου.
Στις 5 το απόγευμα, ο Ερνστρώλε περίμενε στην οικία του τον ναύαρχο Magnus, για το καθιερωμένο τσάι που έπαιρνε με την συνοδεία Πατρινών κυριών. Τηλεφώνησε ο υπασπιστής του Stavenhagen και ενημέρωσε ότι δεν θα προσέρθει.
Στις 8 μμ. ακριβώς, τηλεφωνεί ο διευθυντής του Νεολόγου στον Ερενστρώλε για να μάθει εάν αληθεύει ότι οι Εύζωνοι του Κουρκουλάκου θα αποσταλούν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο Ερενστρώλε διαψεύδει, αν και δεν ξέρει τι ακριβώς σκέφτονται οι Άγγλοι, αλλά επιβεβαιώνει ότι ο εκπρόσωπος της προσωρινής κυβέρνησης Παν. Κανελλόπουλος, αποβιβάστηκε σε παραλία της Καλαμάτας (από την 27 Σεπτέμβρη, επόμενη ημέρα της Συμφωνίας της Γκαζέρτας).
Όσον αφορά τους άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας Πατρών, αφού τέθηκαν στο στρατόπεδο Αράξου σε περιορισμό από τους Βρετανούς, από τις 2-10-44 μέχρις της 14ης Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου, στην συνέχεια με πλοία μεταφέρθηκαν στο Κερατσίνι από εκεί διαδοχικά στις πόλεις της Ιταλίας Συρακούσες και Τάραντα, για να καταλήξουν στην περιοχή Γκούμο της Νότιας Ιταλίας, όπου οι Βρετανοί τους έκλεισαν σε στρατόπεδο. Επόμενη μεταφορά τους γίνεται ακτοπλοϊκώς στον Πειραιά κι από εκεί στην Αθήνα, όπου ως συμμαχική δύναμη των Βρετανών λαμβάνουν μέρος στις Δεκεμβριανές συγκρούσεις εναντίον των δυνάμεων του ΕΛΑΣ[2]. Άλλωστε τόσο για τους ευζώνους, όσο και για τους ταγματασφαλίτες δεν σήμαινε τίποτε η αλλαγή αφεντικών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα Τάγματα Ασφαλείας των μεγάλων και μικρών πόλεων της Πελοποννήσου, μόνον αυτά της Κορίνθου, της Πύλου, του Ναυπλίου και της Μονεμβασιάς παρέδωσαν τον οπλισμό τους άνευ αντιρρήσεων.
Ένα τέταρτο μετά, στις 8.15' τηλεφωνεί ο Magnus στον Ερενστρώλε και δηλώνει λύπη που δεν προσήλθε στο καθιερωμένο τσάι, καθώς δεν είχε καιρό!
«Συνέβησαν τόσα πολλά σήμερα, που θα ήθελα να τα συζητήσω μαζί σας» του είπε σε τόνο μυστηριώδη. «Μπορείτε να έρθετε αύριο το πρωί στις 9 εδώ, μαζί με την Λενιώ;» τον ρώτησε.
Και ο Ερενστρώλε ανταπάντησε:
«Μπορούμε να ορίσουμε την επίσκεψη στις μία το μεσημέρι;»
«Ας είναι έτσι, θα δούμε» ανταπάντησε ο ναύαρχος, με μυστηριώδες ύφος.
Είναι η 1-10-44 και όλοι περιμένουν νυκτερινή επίθεση στην Πάτρα, από Άγγλους και αντάρτες κατά των Γερμανών
Σύμφωνα με τον ταγματάρχη Andrews, που αφηγήθηκε στον Ερενστρώλε την επόμενη ημέρα:
«Στις 10.30 την νύχτα αγγλικά τζιπ ήσαν έτοιμα μπροστά σε όλες τις εξόδους της Πάτρας, νοτίως της πόλης. Οι εύζωνοι κατά τριάδες προσήλθαν από τους αμπελώνες της πόλης και παραδόθηκαν συντεταγμένα. Προηγείτο ο συνταγματάρχης Κουρκουλάκος».
Ο Αndrews εξεπλάγη από την σύσσωμη προσέλευση των 1.400 (σ.σ.: Κατ' άλλους 1.800) ευζώνων, περίμενε λιγότερους. Μετά όλοι μεταφέρθηκαν με οχήματα προς το Αεροδρόμιο Αράξου, υπό τις διαταγές Άγγλου αξιωματικού, ενώ ένα μέρος από αυτούς κλείστηκε στο Δημοτικό Σχολείο Μιντιλογλίου.
Μη υπακούοντες κάποιοι του 5/42 στην εμπιστευτική οδηγία του Κουρκουλάκου, «μη διαμαρτύρεστε, να προσφωνείτε συναγωνιστές τους αντάρτες» και όλα θα περάσουν ήσυχα, αρνούνταν να παραδώσουν τα όπλα τους, οπότε το έργο της υπακοής των ανάλαβαν εύζωνοι που τους άρχισαν στις καρπαζιές, μου αφηγήθηκε ο αείμνηστος Πατρινός εύζωνας Αντ. Πριονάς, που γνώριζε την διχόνοια μεταξύ των σωμάτων ευζώνων και 5/42. Οι κοπέλες τους έβριζαν, οι του 5/42 διαμαρτύρονταν και οι Άγγλοι στρατιώτες τους απόπαιρναν: «Κάμαν Γερμάν. Σκιάσε»!
Αύριο η τρίτη και τελευταία συνέχεια
[1] «Αστυνομικά Χρονικά», εγκυκλοπαιδικό περιοδικό της Αστυνομίας Πόλεων, σελ, 7418, με αναφορά υπό τον τίτλο: «Δράσις Αστυνομικών Διευθύνσεων Πατρών και Κερκύρας».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Πάσα άποψη εκφράζεται ελευθέρως από το ISTOLOGIO giorgou MOSXOU, αρκεί να μην περιέχει αήθεις χαρακτηρισμούς