Η περιπετειώδης ζωή του Ν. Μπελογιάννη στην Πάτρα!

 

Ολόκληρη η ταινία για το Νίκο Μπελογιάννη "Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο"

 

 

 

Για το πως γλύτωσε την σύλληψη από τους Γερμανούς, περιγράφει ο πατρινός Αντρέας Χατζής, λογιστής του Γλαύκου, στο Γραφείο της οδού Γερμανού, απέναντι από το Ρωμαϊκό Ωδείο

Με αφορμή την τέλεση εκδήλωσης μνήμης, την Κυριακη 2 Απριλίου 2023 στο Γηροκομειό Πατρών, στη θέση Σκοποβολή, για τους 125 εκτελεσμένους εκεί  από το εμφυλιακό κράτος της εποχής, το Istologio G. Mosxou αφιερώνει το παρακάτω άρθρο: 

 

Στις 30 Μαρτίου 1952, στο πλαίσιο διατήρησης του ψυχροπολεμικού κλίματος, που είχε ξεσπάσει μετά το τέλος του Β' Π. Πολέμου και την απελευθέρωση της  χώρας από τις δυνάμεις του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, σε συνεργασία με τα βρετανικά στρατεύματα, οι σωβινιστικοί κύκλοι της Δεξιάς των ΗΠΑ, κυριαρχούμενοι από το δόγμα του Μακαρθισμού, βλέποντας ότι οι δημοκρατικοί κύκλοι στην Ελλάδα επανακάμπτουν και συσπειρώνονται για την υπεράσπιση της δημοκρατίας, υπονομεύουν την κυβέρνηση Πλαστήρα, που είχε φέρει μέτρα ειρηνεύσεως μετά την λήξη του Εμφυλίου και αποσυμφόρηση φυλακών με αποφυλάκιση αγωνιστών. 

 

Έστησαν πλεκτάνη, που οδήγησε μέχρι την εκτέλεση των τεσσάρων αγωνιστών έξω από την μάντρα του νοσοκομείου ''Σωτηρία'' στου Γουδή. Κι αυτή η εκτέλεση έγινε, καταπατώντας κάθε διαδικασία του Κώδικα, όπου ορίζει να μην γίνονται εκτελέσεις ημέρα αργίας, αλλά και πριν χαράξει η ημέρα. 

 

Είχε προηγγθεί η συμμετοχή στην έδρα του στρατοδικείου απόστρατου δικαστικού, που επελέγη για την νομική κάλυψη του εγκλήματος. Κυριολεκτικά αρπάχτηκαν από την φυλακή  οι ''τέσσερις'' και εκτελέστηκαν νύχτα με τους προβολείς των στρατιωτικών οχημάτων αναμένους!

 

Εβδομήντα ένα χρόνια από το έγκλημα αυτό, το Istologio G. Mosxou δημοσιεύει σειρά τριων άρθρων αφιερωμέων  στην μνήμη του Νίκου Μπελογιάννη και των ''τριών'' συντρόφων του, αλλά και των ''125'' αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και των μαχητών του ΔΣΕ Πελοποννήσου!

 
ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ στις 2 Δεκεμβρίου του 1915 στην Αμαλιάδα. Τελειώνοντας το Γυμνάσιο, μετακομίζει στην Αθήνα όπου και αποφοιτά από την Νομική σχολή Αθηνών. Από μικρή ηλικία έχει μπεί στους κόλπους της Αριστεράς, όντας αρχικά μέλος της ΟΚΝΕ (Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαίων Ελλάδας) και ακολούθως, το 1934, μέλος του ΚΚΕ, σε ηλικία 19 χρονών. Τον ίδιο χρόνο συλλαμβάνεται και το 1936 καταδικάζεται ερήμην σε δύο χρόνια φυλάκιση. Εκτοπίζεται στην Ίο.

Μετά την εξορία, ο Μπελογιάννης θα μπει πιο ενεργά στην παράνομη κομματική δουλειά, σε συνθήκες σκληρές και απάνθρωπες.

Ήταν Έλληνας Νομικός, αντιστασιακός, και ιστορικό στέλεχος του ΚΚΕ. Γόνος σχετικά εύπορης οικογένειας, εντάχθηκε από νεαρή ηλικία στην τοπική ΟΚΝΕ.

Στις 2 Απριλίου 1936 συλλαμβάνεται στην Πάτρα  ως κομμουνιστής φοιτητής με το ιδιώνυμο του Βενιζέλου, προοριζόμενος για εξορία. Στις 19 δικάζεται μαζί με τους συμπατριώτες του  Γ. Νταβό (σ.σ.: εκτελέστηκε στις 8-4-1944 από τους ναζί) και Ν. Τσαγκάρη, μαθητή Γυμνασίου Αμαλιάδας ο δεύτερος, τόπου καταγωγής του Ν. Μπελογιάννη.

Όντας εξόριστος στην Ίο δικάζεται 2 χρόνια φυλάκιση ερήμην, ενώ η Συγκλητος Αθηνών του αφαιρεί την ιδιότητα του φοιτητή και τον αποβάλει διά παντός.

Τον Ιούλιο του 1936, ένα μήνα πριν την δικτατορία Μεταξά, επιστρέφει από την εξορία, ενώ ακόμη η ποινή δεν του δεν έχει κοινοποιηθεί.

Κι ενώ είναι φυγόδικος, το ΚΚΕ τον στέλνει ως αχτιδικό στην οργάνωση της Πάτρας. Για ένα διάστημα κρυβόταν στο σπίτι της οικογένειας Ροδόπουλου, στα Βραχνέικα,  με τον γιο Θανάση, της οποίας, είχε αναπτύξει φιλικές σχέσεις.

Αυτές οι σχέσεις έμειναν τόσο γερές, που όταν ο Μπελογιάννης αντιμετώπιζε την εκτέλεσή του στου Γουδή, ο φίλος του Θανάσης, μέλος του εκτελεστικού αποσπάσματος,  αρνήθηκε να κατέβει από το καμιόνι για να λάβει μέρος στην εκτέλεση του φίλου του. Απειλήθηκε από τον λοχαγό του αποσπάσματος, αλλά επέμεινε μέχρι τέλους στην απόφασή του!

Στο μεταξύ, τον Οκτώβρη του 1936 καλείται η κλάση του και τοποθετείται στο 12ο Συνταγμα Πεζ. στην Πάτρα, στο γνωστό σήμερα ΚΕΤχ. ως έφεδρος αξιωματικός του Μηχανικού. Εκεί τον προφθαίνει το ρεπόρτο της Ασφάλειας και τον υποβιβάζουν σε απλό στρατιώτη!

Η Κομματική Οργάνωση ΚΚΕ, τον τοποθετεί Γραμματέα της Στρατιωτικής Οργάνωσης με βοηθό τον Γιάννη Ντάβο. Πληροφορίες για την Οργάνωση φθάνουν στις Αρχές. Οι δύο σύντροφοι συλλαμβάνονται, ανακρίνονται, βασανίζονται αλλά δεν αποκαλύπτουν  την Οργάνωση. Δικάζεται ελλείψει στοιχείων κατηγορίας, σε 3 μήνες φυλακή και 6 εξορία. Την εξορία την κάνει μετά την αποστράτευσή του, στον πειθαρχικό ουλαμό Κεφαλονιάς, απ' όπου έφυγε τον Ιούλιο του 1937.

Με εντολή της Οργάνωσης έρχεται στην Πάτρα, φτιάχνει κομματικούς πυρήνες, μετακομίζει στο Αίγιο, όπου συνεχίζει τηνν δημιουργία πυρήνων και επιστρέφει στην Πάτρα, όπου συνεργάζεται με τους συντρ. Γιώργο Σουλελέ, πρωταντάρτη του ΕΛΑΣ από τα Προσφυγικά στην Κατοχή και Γιώργο Πόθο. Το 1937 εκδίδει την παράνομη πολυγραφημένη εφημερίδα «Λαϊκή Γνώμη» όργανο αντιδικτατορικής πάλης κατά του καθεστώτος Μεταξά. και το 1938 με την δημιουργία ξεχωριστής οργάνωσης Ηλείας, Ολυμπίας, Ζακύνθου, αναλαμβάνει Γραμματέας, ενώ ανασυγκροτεί και την οργάνωση του Πύργου της Ηλείας.

 

 

 Στις 16 Απριλίου 1938, συλλαμβάνεται στον Πύργο μετά από ρουφιανιά, βασανίζεται, αλλά αποδρά και πάλι συλλαμβάνεται, λόγω αδυναμίας του να τρέξει.Μεταφέρεται στην Ασφάλεια Πάτρας εκ νέου και καταδικάζεται σε 5 χρόνια φυλάκιση και 2 εξορία.

Η Κατοχή, το 1941 λοιπόν, θα βρει τον Νίκο Μπελογιάννη στις φυλακές τις Αίγινας, όπου και παραδίδεται από τις ελληνικές αρχές στους κατακτητές με όλους τους φυλακισμένους. Αργότερα θα μεταφερθεί στην Ακροναυπλία, ακολούθως βαριά άρρωστος στο Χαϊδάρι και έπειτα στο νοσοκομείο «Σωτηρία» κρατούμενος πάντα των Ιταλών.

Το 1943, θα αποδράσει από το νοσοκομείο και με τρένο μεταμφιεσμένος σε τσαγκάρη, φθάνει στα Σελιανίτικα Αιγίου, όπου από εκεί  συνδέεται με την κομματική οργάνωση, που του αναθέτει άνοδο στην ορεινή Αιγιάλεια και σύνδεση με τις οργανώσεις του κόμματος και του ΕΑΜ.

Στην Πάτρα εκδίδει χειρόγραφες προκηρύξεις, που κυκλοφορούν από τους συντρόφους και στο Αίγιο, με στόχο την σωτηρία του Νίκου Ζαχαριάδη, που έχει παραδοθεί στις κατοχικές Αρχές. Στις 13 Ιανουαρίου 1943, ο  αστ. Διευθυντής αναγνωρίζει τον γραφικό χαρακτήρα του και τον  καταζητεί.

Την ίδια εποχή ο Κώστας Γαμβέτας συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς όταν διέλυσαν τα Χριστούγεννα του 1943 την κομματική οργάνωση Πάτρας και τον Φεβρουάριο 1944, στις 23 του μηνός, εκτελείται με άλλους 30 πατριώτες στο κτήμα Μουρτζούχου.

Οπότε ο Ν. Μπελογιάννης που γλύτωσε την σύλληψη πηδώντας από το παράθυρο, χάρις στην ειδοποίηση από την σπιτονοικοκυρά του, αναλαμβάνει Γραμμ. της ΚΟ Πελοποννήσου  και καθοδηγητής της οργάνωσης Αχαΐας του ΚΚΕ που βρίσκεται σε διάλυση, αναδιοργανώνοντας σύντομα τις οργανώσεις που σε λίγο πάλι ήταν σε δραστηριότητα.

Σωτηριάδου 22 Πάτρα, εκεί κοιμόταν ο Ν. Μπελογιάννης στην Κατοχή το 1943.

Για το πως γλύτωσε την σύλληψη από τους Γερμανούς, περιγράφει ο πατρινός Αντρέας Χατζής, λογιστής του Γλαύκου, στο Γραφείο της οδού Γερμανού, απέναντι από το Ρωμαϊκό Ωδείο.

«Στην οδό Σωτηριάδου 22 (σ.σ.: στην συμβολή της με την οδό Γεωργίου Ρούφου κατά την κάθοδο) κατοικούσε ο τεχνίτης του Γλαύκου (σ.σ.: υδροηλεκτρική εταιρεία του Δήμου Πατρέων) Βασ. Βασιλείου, σε ένα ισόγειο σπίτι. Εκεί πήγαινε βράδυ να κοιμηθεί ο «Πέτρος» (ανώτερο στέλεχος της Πάτρας). «Πέτρος» ήταν το ψευδώνυμο του Ν. Μπελογιάννη. Προφανώς κάποιος τον πρόδωσε στους Γερμανούς και τα ξημερώματα κύκλωσαν το τετράγωνο. Γδυτός όπως ήταν, από το κρεβάτι, ανέβηκε από την σκάλα της αυλής στην στέγη και προσπάθησε να βρει κάπου να κρυφτεί. Δίπλα στο χάνι της Βουγούς, επί της οδού Γερμανού, ήταν ένα διώροφο σπίτι που διέμεναν δύο γερόντισσες. Είδε ότι  έκαναν προσευχή και τους ζήτησε βοήθεια. Κανείς δεν επρόκειτο να τις υποψιαστεί.

Εκτύπησε το παράθυρο της ταράτσας και τις ικέτευσε να του παράσχουν άσυλο. Αυτές έβαλαν τις φωνές, άκουσαν οι Γερμανοί και άρχισαν την έρευνα της ταράτσας, ενώ μέχρι εκείνη την στιγμή είχαν χάσει τα ίχνη του.

Ο Μπελογιάννης ήξερε τι τον περίμενε. Πήδησε σα γάτα από ταράτσα σε ταράτσα και τέλος βγήκε σε αδιέξοδο. Έφθασε στην διασταύρωση των οδών Γερμανού και Χαραλάμπη, στον ακάλυπτο χώρο των γραφείων του «Γλαύκου», στο φωταγωγό. Προ του κινδύνου να τον πιάσουν οι Γερμανοί, κρεμάστηκε στο περβάζι του φωταγωγού. Οι Γερμανοί πλησίασαν, δεν είχε φωτίσει ακόμα, δεν τον είδαν, νόμισαν πως κατευθύνθηκε από τις στέγες προς την Γεωργίου Ρούφου (σ.σ.: κάτω από την οδό Γερμανού) και έστρεψαν τον έλεγχο προς τα εκεί.

Τα χέρια του Μπελογιάννη  δεν άντεξαν το βάρος του σώματος του και έπεσε μέσα στο φωταγωγό της Εταιρείας. Εκεί έμεινε ακίνητος, χτυπημένος από την πτώση, ξυπολήτος με το σωβρακάκι.

Το πρωί στις 7 η ώρα, άνοιξε τα γραφεία ο (σ.σ.:Σπύρος) Γερασίμου (σ.σ.: εισπράκτορας και καταμετρητής των ρολογιών του Γλαύκου, γαμπρός των Τάσου και Γιάννη Κουβεριανού και θείος του πατρινού Γιώργου Κουβεριανού, που μου αφηγήθηκε σχετικά το γεγονός) και επιμελείτο και της καθαριότητας των γραφείων.

''Κάποια στιγμή -γράφει ο Ανδρ. Χατζής- βλέπω τον (σ.σ.: Σπύρο) Γερασίμου να έρχεται προς το Λογιστήριο και σιγά να μου λέει ότι κάποιος είναι στο φωταγωγό. Όλοι ξέραμε πως οι Γερμανοί κάποιον ψάχνουν να βρουν. Το προσωπικό του Γλαύκου οι Γερμανοί το είχαν εφοδιάσει με ταυτότητα, και συνιστούσε στους Γερμανούς κάθε εξυπηρέτηση και διευκόλυνση.  Έτσι εμείς περνούσαμε τα μπλόκα επιδεικνύοντας την ταυτότητά μας.

Πλησιάζω τον φωταγωγό και βλέπω τον «Πέτρο» σε κακή κατάσταση. Με τον «Πέτρο» είχαμε συνεργασία και γνωριζόμασταν. Όταν με είδε χαμογέλασε, πήρε θάρρος. Έπρεπε να τον φυγαδεύσω πριν έρθει όλο το προσωπικό στα Γραφεία και τον δουν. Στο δρόμο έτσι γυμνός που ήταν δεν μπορούσε να βγει. Θα τον έπιαναν οι Γερμανοί. Απένεντι από τα γραφεία του Γλαύκου, οδός γερμανού, , δίπλα στο φούρνο του Μανουσάκη, καθλοταν ο Τάσος Κουβεριανός, προϊστάμενος των συνεργείων (σ.σ.: αρχιτεχνίτης, αδελφός του Γιάννη Κουβεριανού και θείος του Γιώργου Κουβεριανού). Είχε ξυπνήσει από την βαβούρα των Γερμανών. Του ζήτησα ένα παντελόνι, σακάκι, παπούτσια, του εξήγσα τι τα θέλω. Τα πήγα στον «Πέτρο» που ντύθηκε γρήγορα και με ακολολυθησε στο υπόγειο, που ήταν τα συνεργεία του Γλαύκου. Φώναξα τον Ρωμανίδη, ήταν Ελληνορώσος και μέλος του ΕΑΜ, να πάρει τον φίλο, ο Ρωμανίδης δεν γνώριζε ποιος ήταν, ήξερε όμως ότι τον κυνηγούσαν οι Γερμανοί και με ένα ζεύγος πέδιλα, που ανεβαίνουν στις κολώνες και ένα δοκιμαστικό, (ένα ντουΐ που είχε βιδωθεί πάνω του λαμπτήρας και εξήχαν δύο καλώδια 30-40 πόντους) για έλεγχο εάν υπάρχει ρεύμα, βγήκαν από τα συνεργεία χωρίς ο γερμανός που ήταν απ' έξω να υποψιαστεί. Προχώρησαν Χαραλάμπη προς Γεωργίου Ρούφου και εν συνεχεία προς τον Ι.Ν. Παντανάσσης. Ο Μπελογιάννης είχε γλυτώσει, ήταν ελεύθερος(...).

Έπειτα από τρεις τέσσερις μέρες συνάντησα τον «Πέτρο» στο σπίτι της Σάσας Τσαροπούλου-Φασόη, οδός Γούναρη 165. Με ευχαρίστησε για ότι έκανα γι αυτόν και μου διηγήθηκε την περιπέτειά του(...)».

Με την συνθηκολόγηση της Γερμανίας, αρχίζει η επιστροφή των κρατουμένων στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, μεταξύ αυτών του Νταχάου, στο οποίο κρατείται ο Ζαχαριάδης. Τον αναγνωρίζουν οι Αμερικάνοι και τον επιστρέφουν στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1945.

Στο μεταξύ μετά την απελευθέρωση, ο Ν. Μπελογιάννης τοποθετείται στο Γραφείο Περιοχής της Πελοποννήσου, ως υπεύθυνος εντύπου και καθοδηγητής των οργανώσεων, ενώ μετά την συμφωνία της Βάρκιζας 12-2-1945, έχει επικρατήσει η τρομοκρατία των παρακρατικών της Δεξιάς σε συνεργασία με τους Βρετανούς επικυρίαρχους.

Παράλληλα είναι υπεύθυνος της έκδοσης του οργάνου Γραφείου Περιοχής «Λεύτερος Μωρηάς», αρθρογραφεί στο εβδομαδιαίο κομματικό όργανο  «Οδηγητής» και στην καθημερινή εφημερίδα  του ΕΑΜ «Ελεύθερη Αχαΐα»με το ψευδώνυμο Φλογαΐτης.

Στην Αχαΐα φτιάχνει κομματικές οργανώσεις, που χρειάστηκαν όταν η τρομοκρατία της Δεξιάς, ώθησε τους αγωνιστές στα βουνά ως αυτοαμυνίτες στην αρχή και μετά οργανωμένοι στον Δημοκρατικό Στρατό Πελοποννήσου. Στο τέλος του 1946, ο Ν. Μπελογιάννης εγκαταλείπει την νόμιμη δράση και περνά στην παρανομία ανεβαίνοντας κι αυτός στο βουνό.

 Το 1947, μεταπηδά στην Στερεά Ελλάδα ως πολιτικός επίτροπος της 10ης Μεραρχίας του ΔΣΕ. Στις σκληρές μάχες του Γράμμου, το 1948, θα τραυματιστεί στο χέρι. Αργότερα θα βρεθεί με τους άλλους πολιτικούς πρόσφυγες του ΔΣΕ, στο Μπουλκές.

Τον Ιούνιο του 1950, επιστρέφει κρυφά στην Ελλάδα με πλαστό Αργεντίνικο διαβατήριο με το όνομα Ερρίκος Πανόζ. Διαμένει για λίγο χρονικό διάστημα στο ξενοδοχείο «Μέγα» στην οδό Σταδίου και αμέσως αλλάζει ταυτότητα με μια επίσης πλαστή με ελληνική υπηκοότητα.

Σκοπός της επιστροφής του Μπελογιάννη στην Ελλάδα είναι η ανασυγκρότηση των οργανώσεων του παράνομου ΚΚΕ στην Αθήνα, που είχαν διαλυθεί από τις συλλήψεις και τις εκτελέσεις  πολλών στελεχών τους κατά την διάρκεια καθώς και μετά το τέλος του εμφυλίου.

Στις 20 του Δεκέμβρη του 1950, ο Νίκος Μπελογιάννης συλλαμβάνεται, μαζί με τον Στάθη Δομάζο, στο σπίτι του κόμματος στην οδό Πλαπούτα στον αριθμό 30, στους Αμπελόκηπους, από την Ασφάλεια που παρακολουθεί καιρό τη «γιάφκα» όπως την αποκαλούν. Την επομένη ημέρα συλλαμβάνεται στο ίδιο σπίτι της οδού Πλαπούτα και η Έλλη Ιωαννίδου Παππά (αδερφή της γνωστής συγγραφέος, Διδώς Σωτηρίου), μέλος της ΚΟΑ (Κουμμουνιστική Οργάνωση Αθήνας).