Η Σία Αναγνωστοπούλου για τα πνευματικά δικαιώματα

Σήμερα στην Βουλή κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού

Ομιλία της Σίας Αναγνωστοπούλου, τομεάρχη Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και βουλευτή Αχαΐας, σήμερα στην Βουλή κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, με θέμα τον «Καθορισμό κανόνων σχετικά με την άσκηση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων που ισχύουν για ορισμένες επιγραμμικές μεταδόσεις ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και αναμεταδόσεις τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων, με τη διατήρηση υψηλού επιπέδου προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων στην ψηφιακή ενιαία αγορά και με το δικαίωμα του δημοσίου δανεισμού και την αναπαραγωγή πρόσθετου αντιτύπου από μη κερδοσκοπικές βιβλιοθήκες ή αρχεία».

Επίσης μίλησε για την τροποποίηση του ν. 2121/1993 και του ν. 4481/2017, όπως και για την Ενσωμάτωση των Οδηγιών (ΕΕ) 2019/789, (ΕΕ) 2019/790 και 2006/115/ΕΚ».

Αναλυτικά η ομιλία της βουλευτού Σίας Αναγνωστοπούλου, είναι η παρακάτω:

«Κάνουμε μια συζήτηση σήμερα, για να ψηφίσουμε ένα νομοσχέδιο το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό, είναι δύσκολο όμως για τον πολύ κόσμο να το καταλάβει. Και λέω ότι είναι δύσκολο, γιατί βλέπω ότι και στη Βουλή είμαστε ελάχιστοι Βουλευτές και Βουλεύτριες που το συζητάμε.

Θέλω να ξεκινήσω με ένα πράγμα. Τι είναι το πνευματικό δικαίωμα; Θέλω να μιλήσω όσο πιο απλά μπορώ, για να το καταλάβουμε όλοι και όλες. Θα χρησιμοποιήσω τα λόγια ενός από τους Έλληνες δημιουργούς, που τον αγαπάμε, τον αγαπάει η κοινωνία. Λέει, λοιπόν: Είναι το δικαίωμα στον κόπο του, η αντιμισθία για το έργο του όσο ζει και για εβδομήντα χρόνια ακόμα από τη χρήση του πονήματός του, της δημιουργίας του ή της ερμηνείας του ή της εκτέλεσής του. Δεν συμφωνούν πολλοί με αυτόν τον τελευταίο όρο, αλλά τέλος πάντων. Ο Σταμάτης Κραουνάκης το είπε αυτό.

Τι είναι, λοιπόν, αυτό το πνευματικό δικαίωμα για το οποίο μιλάμε; Εμφανίστηκε έτσι ξαφνικά; Είναι η ιστορία της σύγχρονης πολιτικής, πολιτιστικής και κοινωνικής ιστορίας της Ευρώπης και όχι μόνο, του κόσμου ολόκληρου. Πότε αναγνωρίζεται το πνευματικό δικαίωμα; Πότε χειραφετούνται οι δημιουργοί, οι ερμηνευτές από τη δουλεία που είχαν απέναντι σε πλούσιους ή σε μεγάλους θεσμούς, στην Εκκλησία, τους βασιλείς, τους μαικήνες κ.λπ., που δεν είχαν μετά κανένα δικαίωμα στο δικό τους έργο, στη δικιά τους δημιουργία; Με τη Γαλλική Επανάσταση. Ξεκινάει από τον συγγραφέα Μπομαρσέ και με τη Γαλλική Επανάσταση αναγνωρίζεται το πνευματικό δικαίωμα ως ανθρώπινο δικαίωμα. Και αναγνωρίζεται ως δικαίωμα, ως πνευματική ιδιοκτησία του δημιουργού ή του ερμηνευτή και συγχρόνως ως δημόσιο πολιτιστικό αγαθό.

          Αυτό συμβαίνει εκείνη την εποχή. Αν πάμε ακόμα και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Αμερική, η επανάσταση εναντίον των Άγγλων και της νομοθεσίας της φορολογικής και της τελωνειακής συνδέεται άμεσα και είναι συγχρόνως και επανάσταση για τα περίφημα πνευματικά δικαιώματα. Άρα, είναι θεμέλιος λίθος από την εποχή του Διαφωτισμού μέχρι σήμερα, μόνο που έπεσε πάρα πολύ νερό σ’ αυτόν τον μύλο.

          Να θυμίσω εδώ ότι με τη γαλλική επανάσταση και τον νόμο που ψηφίζεται εκείνη την περίοδο έχουμε την πρώτη συλλογική κοινότητα συγγραφέων παγκοσμίως. Άρα, λοιπόν, έχουμε δύο πράγματα, το πνευματικό δικαίωμα και τη συλλογικότητα που φτιάχνουν οι άνθρωποι για την πνευματική τους δημιουργία, για να μπορέσουν να τη διεκδικήσουν.

          Έπεσε πολύ νερό στον μύλο, ειδικά τα χρόνια που ο νεοφιλελευθερισμός και η παγκοσμιοποίηση άρχισαν να καλπάζουν. Όλα τα προβλήματα που βλέπουμε στα υπόλοιπα δικαιώματα, τα αγαθά κ.λπ. αντανακλώνται και στα πνευματικά δικαιώματα. Δεν είναι κάτι ξεκομμένο, δεν είναι κάτι που αφορά κάποιους καλλιτέχνες, διανοούμενους, πνευματικούς ανθρώπους, ηθοποιούς, τραγουδιστές, συγγραφείς, σκηνοθέτες κ.λπ. Αφορά όλη την κοινωνία, γιατί αντανακλάται ακριβώς το ίδιο πράγμα.

          Ακούσαμε πολλή κριτική για τον νόμο του ’17 του ΣΥΡΙΖΑ. Θέλω να πω ένα πράγμα σε όλες αυτές τις κριτικές. Η ΑΕΠΙ που είχε δημιουργηθεί, ένα οικογενειοκρατούμενο σύστημα το οποίο είχε τεράστιους μισθούς -κάτι σαν τη ΔΕΗ σήμερα- και από την άλλη μεριά χρεοκόπησε χωρίς να αποδίδει πνευματικά δικαιώματα, ήταν η αντανάκλαση τού τι συνέβαινε στην υπόλοιπη κοινωνία που οδήγησε αυτό το κράτος στη χρεοκοπία. Το λέω αυτό για να μη βλέπουμε τα πράγματα ξεκομμένα.

          Σήμερα σε ποιο μεσόστρατο βρισκόμαστε που έχει πολύ μεγάλη σημασία; Εκεί οι πολιτικές δυνάμεις αντιπαρατίθενται κυρίως στο θεμελιώδες, δηλαδή εάν αυτό το δικαίωμα είναι δικαίωμα ή είναι εμπορευματοποιήσιμο προϊόν. Τι έχουμε αυτήν την περίοδο και όχι μόνο αυτή, αλλά εδώ και ένα τεράστιο διάστημα; Την ψηφιακή επέλαση των μεγάλων πλατφορμών, των μεγάλων εταιρειών, ακόμα και funds. Το δικαίωμα αποκτά εμπορευματική αξία και μπαίνει σε χρηματιστήριο αξιών. Αυτό είναι το τεράστιο πρόβλημα. Το αντιμετωπίζει αυτός ο νόμος που είναι η ενσωμάτωση της οδηγίας, αλλά από την άλλη μεριά είναι και ένα αυτοτελές νομοσχέδιο, το οποίο έχει και άλλα πράγματα που δεν προβλέπονται στην οδηγία, χωρίς να θεωρούμε ότι η οδηγία κλείνει όλα αυτά τα προβλήματα; Να δούμε τουλάχιστον αν το αντιμετωπίζει, έστω εν μέρει.

          Έχουμε, λοιπόν, το δικαίωμα να γίνεται εμπορευματοποιημένο, ένα εμπορεύσιμο προϊόν και να αποκτά χρηματιστηριακή αξία και να μπαίνουν και funds, άρα διάφοροι Πάτσηδες στη μέση. Μπαίνουν γιατί ο επενδυτικός κίνδυνος είναι πολύ μικρός σε σχέση μ’ αυτά τα δικαιώματα. Άρα, το κέρδος είναι τεράστιο. Οι συνέπειες είναι πολύ μεγάλες.

Εγώ δεν θα μπω μόνο στο οικονομικό κομμάτι, τη διαπραγματευτική δύναμη που έχουν οι ΟΣΔ εδώ. Δεν θα μπω μόνο εδώ. Θα αναφερθώ στη συνέχεια. Θα πω, όμως, ένα πράγμα. Σκεφτείτε κάτι σ’ αυτήν την παγκοσμιοποιημένη αγορά. Ανέφερε κάποια παραδείγματα ο συνάδελφος κ. Καραθανασόπουλος πριν. Σκεφτείτε τώρα ένα εθνικό ρεπερτόριο. Εδώ εμείς ως χώρα σ’ αυτήν την αναδιανομή τι κάνουμε; Οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης είναι αναδιανομή του μόχθου των ίδιων των δημιουργών και των ερμηνευτών. Εδώ θα συμφωνήσω με το ΚΚΕ. Πρέπει να μπει «δημιουργοί και ερμηνευτές». Θα απάλειφα τον όρο «εκτελεστές», γιατί και οι μουσικοί και οι πάντες κατά κάποιον τρόπο ερμηνεύουν, αλλά αν είναι να είναι πιο σαφής η διευκρίνιση, ας μπει, αλλά τουλάχιστον όπως μου λένε καλλιτέχνες όπως ο κ. Σκουρολιάκος, αυτός είναι ο όρος γιατί οι πάντες είναι ερμηνευτές. Καλό θα ήταν να μπει έτσι. Εγώ θα συμφωνούσα.

          Λέμε, λοιπόν, τώρα σ’ αυτό το μεσόστρατο που βρισκόμαστε για το εθνικό ρεπερτόριο. Εδώ, κυρία Υπουργέ, θέλω να σας ρωτήσω πραγματικά και με πολλή ειλικρίνεια κάτι. Πώς θα προστατευτεί αυτό; Γιατί το προστατεύουν, γιατί βάζουν δικλείδες ασφαλείας οι υπόλοιπες χώρες για να μπορεί να προστατευτεί αυτό το ρεπερτόριο; Πώς οι δικοί μας δημιουργοί, ερμηνευτές κ.λπ. θα μπορέσουν να συμμετέχουν σε μια «πίτα» αναδιανομής δικαιωμάτων, αν είναι εξαφανισμένοι; Με τι διαπραγματευτική δύναμη, αν δεν υπάρχει ένα ισχυρό πλαίσιο που θα λέει ότι απ’ αυτά τα δικαιώματα ό,τι και να παίζεται, ό,τι και να διανέμεται, ένα σημαντικό ποσοστό θα πηγαίνει για την ελληνική δημιουργία, για τη δημιουργία όχι την ελληνική μόνο, αλλά που παράγεται στην ίδια τη χώρα; Εδώ είναι ένα κρίσιμο θέμα.

          Δεύτερο τεράστιο θέμα. Τα είπαν και ο εισηγητής μας και οι άλλοι ομιλητές και ομιλήτριες καλύτερα από εμένα, αλλά θέλω να το επισημάνω κι εγώ. Ανοίγει τώρα το πλαίσιο για τις Αυτόνομες Ομάδες Διαχείρισης χωρίς κριτήρια, χωρίς τίποτα.

Πείτε μου: Αυτό δεν οδηγεί με ραγδαίο τρόπο στην ιδιωτικοποίηση του ίδιου του δικαιώματος; Εάν δεν υπάρχουν αυστηρότατα κριτήρια, όπως ισχύει για τους ΟΣΔ, πώς θα μπορέσει να ανταγωνιστεί ο κάθε ΟΣΔ αυτές τις αυτόνομες οντότητες διαχείρισης; Είναι ένα κρίσιμο θέμα το οποίο δεν πρέπει να το αφήσουμε σε καμία περίπτωση έτσι.

          Το τρίτο θέμα το οποίο είναι εξίσου σημαντικό και πιστεύω ότι μπορείτε να το αντιμετωπίσετε έχει να κάνει με την ανασυγκρότηση του ΟΠΙ. Ο ΟΠΙ σε αυτό το τοπίο το οποίο πραγματικά προοιωνίζεται πολύ ανταγωνιστικό, πολύ άσχημο για τους ίδιους τους ερμηνευτές και τους δημιουργούς, πώς θα μπορέσει να λειτουργήσει, αν δεν υπάρχει ένας δημόσιος οργανισμός ο οποίος θα ελέγχει, ο οποίος θα κάνει τη σωστή διανομή, ο οποίος θα εξασφαλίζει για τους ΟΣΔ τα δικαιώματά τους; Πώς θα μπορέσουν αυτοί οι δημιουργοί, οι ερμηνευτές, οι πάντες να ανταγωνιστούν σ’ αυτό το τοπίο; Πρέπει να μπουν κριτήρια, πρέπει ο ΟΠΙ να αποκτήσει τη δύναμη που πρέπει να αποκτήσει για να υπάρχει δημόσιος έλεγχος –επιμένω- ειδικά σε χώρες όπως η δική μας.

Θα τελειώσω με αυτά τα θέματα μ’ ένα πράγμα και χαίρομαι που υιοθετήσατε την τροπολογία μας, κυρία Υπουργέ.

          Κυρία Υπουργέ, δεν θα αντιπαρατεθώ τώρα για τα θέματα του πολιτισμού μαζί σας. Το έχουμε κάνει πάρα πολλές φορές. Όμως, όταν λέω γι’ αυτήν τη χώρα ειδικά, σας έχουμε υποβάλει και ερώτηση. Την υπέβαλε και η κυρία Όλγα Κεφαλογιάννη ευτυχώς και ελπίζω τουλάχιστον σ’ αυτή να απαντήσετε. Σε εμένα δεν έχετε απαντήσει ή μπορεί να έπρεπε να απαντήσει ο κύριος Υφυπουργός, ο οποίος όντως είναι άφαντος.

          Είναι δυνατόν σε μια πόλη σαν την Αθήνα τα μεγάλα τοπόσημα σύγχρονου πολιτισμού, όπως είναι το «Άστορ» και το «Ιντεάλ», να είναι έτσι; Αυτό δεν εξαρτάται μόνο από εσάς και το γνωρίζω, γι’ αυτό η ερώτηση απευθύνεται σε δύο ή τρεις Υπουργούς. Είναι δυνατόν, όμως; Εδώ πρέπει να μπείτε μπροστά και να σωθεί όχι  μόνο η εικόνα, αλλά να σωθεί η μνήμη, η συνέχεια, αλλά και η ταυτότητα αυτής της πόλης.

 Θέλω να τελειώσω με δύο πράγματα. Ζήσαμε χθες σκηνές πραγματικά από την Ισπανία του Ραχόι, με τις εξώσεις με αυτόν τον τρόπο που έγιναν. Θέλω να επιμείνω σε ένα πράγμα, δεν είναι θέμα αντιπαράθεσης κομμάτων μεταξύ τους.

Το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση είχε προστατέψει με νύχια και με δόντια -και το «με νύχια και με δόντια» ξέρετε πού παραπέμπει- την πρώτη κατοικία αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Δεν θέλω λοιπόν να μπούμε σε αντιπαράθεση ποιος έκανε τι. Άλλωστε ο πτωχευτικός νόμος της Νέας Δημοκρατίας που ήρθε να ξηλώσει όλη αυτήν την προστασία το αποδεικνύει. Εγώ όμως θα μείνω σε ένα πράγμα και απευθύνομαι στην Κυβέρνηση.

Είδαμε ότι η αντίσταση του κόσμου, της κοινωνίας στον δρόμο απέτρεψε να γίνει αυτό το πράγμα. Θα πρέπει λοιπόν να ξέρει η Κυβέρνηση ότι η αντίσταση του κόσμου, όταν εκδηλώνεται με τέτοιους τρόπους, αποτρέπει πάρα πολλά πράγματα. Γι’ αυτό τα χαμόγελα, η αυταρέσκεια και κυρίως, η αλαζονεία και ο κυνισμός σε σχέση με τις δημοσκοπήσεις, ειδικά μέσα στη Βουλή πρέπει να σταματήσει. Γιατί δεν μιλάμε επί δημοσκοπήσεων, μιλάμε για τα μεγάλα προβλήματα της κοινωνίας.

Όταν αυτή η κοινωνία βάζει αντικλεπτικά στις παιδικές τροφές, εμένα δεν μου χρειάζεται τίποτε άλλο. Και όταν ο Υπουργός Ανάπτυξης, αντί να προβληματιστεί «Γιατί να μπουν αντικλεπτικά; Είναι ακριβές οι τροφές τόσο πολύ και δεν μπορεί ο κόσμος να πάρει;», χαριεντίζεται και λέει ότι «Καλά κάνει ο άνθρωπος, προστατεύει την περιουσία του». Αυτό είναι η επιτομή του κυνισμού, «Κοιτάω τις δημοσκοπήσεις, άρα μου επιτρέπονται όλα».

Και η απόγνωση του ανθρώπου που πάει να πάρει μια παιδική τροφή για το παιδί του διαβάζεται ως προστασία από τη μια του επιχειρηματία και όχι ως προβληματισμός του Υπουργού τι γίνεται, τι συμβαίνει και φτάνουν οι άνθρωποι σε τέτοια απόγνωση.

Κλείνω με μια κουβέντα μόνο για το θέμα της δημοκρατίας. Θα σας έλεγα ότι, εσείς που δεν λαϊκίζετε, εσείς που δεν κάνετε αυτά τα κακά πράγματα και είσαστε ευρωπαίοι και ευρωπαίες, ότι σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα όπου αποκαλύπτεται παρακράτος μέσα στην ΕΥΠ, όπου αποκαλύπτεται ένα μαύρο κουτί που λέγονται λόγοι εθνικής ασφάλειας και το κλειδί του μαύρου κουτιού το κρατάει η ΕΥΠ και η Predator, χωρίς να έχει καμία ανεξάρτητη αρχή το συνταγματικό δικαίωμα να δει τι συμβαίνει, όταν αποκαλύπτονται ότι αποσπάστηκαν αστυνομικοί από την ΕΛΑΣ για να δουλεύουν στην Predator, το κακόβουλο λογισμικό, όταν η ίδια η Predator ήταν μέσα στο οίκημα της ΕΥΠ, όταν κατασκοπευτικές δυνάμεις βρισκόντουσαν μέσα στην ΕΥΠ μέσω του  Predator και όταν άνθρωποι, πολιτικοί, δημοσιογράφοι κ.λπ. υποκλέπταν τις συνομιλίες τους, το απόλυτο δικαίωμα στην ελευθερία της ιδιωτικής συνομιλίας, υποκλέπτονταν συγχρόνως από την ΕΥΠ και το Predator και ο Πρωθυπουργός δεν έρχεται να απαντήσει στον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και νομίζετε ότι αυτό που θα σας σώσει είναι οι δημοσκοπήσεις, τότε μιλάμε για άλλη κοινωνία, για άλλη δημοκρατία την οποία εμείς υπερασπιζόμαστε και εσείς έχετε υπονομεύσει.

Ευχαριστώ».