Από τον Σεπτέμβρη του 1944 οι Βρετανοί στο Κατάκολο

Πλήρωμα εδάφους ανεφοδιασμού σε εργασίες προετοιμασίας στον Άραξο για το Hawker Hurricane IVs Mark της μοίρας αρ. 6 της RAF.

 

Το τρίτο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη 1944, αποβιβάζεται μια μικρή άλλα ισχυρή μονάδα Βρετανών καταδρομέων δύναμης 600 ανδρών υπό τον 26ετή αντισυνταγματάρχη  Τζελικόε

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜ. ΜΟΣΧΟΥ

Αν και διατηρώ τον σεβασμό μου προς το επιστημονικό έργο του συμπολίτη χειρουργού κ. Ανδρέα Μάζη, δεν μπόρεσα  να περάσω απαρατήρητα κάποια σημεία άρθρου του στο thebest, για την απελευθέρωση της Πάτρας, υπό τον τίτλο «Μαθήματα Ιστορίας και η δράση της Δημοτικής Αρχής» που υποθέτω από άγνοια, καταλήγουν σε διαστρέβλωση της ιστορίας της πόλης. Μαθήματα Ιστορίας για την κατοχή της Πάτρας, από τις δυνάμεις του άξονα, είχαμε και από κάποιον καθηγητή της παράταξης του κ. Πελετίδη, στο πλαίσιο εορτασμού της Απελευθέρωσης, όταν βρεθήκαμε στο  Κλάους, πριν μερικά χρονια, όπου ακούσαμε ότι οι Ιταλοί πρώτοι κατέλαβαν την Πάτρα. Και δεν μιλήσαμε για την ιστορική ανακρίβεια, για να μην χαλάσουμε το κλίμα! Δίπλα μου ήταν ο υπερήλικας Παν. Γεωργόπουλος, που υπήρξε ο πρώτος Πατρινός που έφαγε γερμανικό χαστούκι από μοτοσικλετιστή της ομάδας η οποία κατέλαβε την πόλη στις 26-4-1944.

Προκειμένου λοιπόν ο κ. Μάζης να υπερασπιστεί το έργο Πελετίδη, που δέχεται κριτική γράφει για τον   «επικεφαλής της παράταξης ΣΠΙΡΑΛ , στελέχους του Δήμου από  την εποχή της επιτυχημένης αρχής Δημαρά και ιστοριοδίφη Ψωμά, όστις σχετικά με τον γιορτασμό της απελευθέρωσης της Πάτρας από τους Γερμανούς , στις 4 Οκτώβρη 1944, καταγγέλλει  ως λειψή την διαδικασία και προτείνει άλλη πιο ουσιώδη και συνεπή με την ιστορικήν αλήθειαν», και υποστηρίζει ότι: «Οι δε Άγγλοι δεν συμμετείχαν, αλλά ήρθαν λίγες μέρες αργότερα».

Χωρίς να δηλώνω μέλος της παράταξης ΣΠΙΡΑΛ του κ. Ψωμά, αφού δεν είμαι, δεν μπορώ να μην επισημάνω την ανακρίβεια περί Βρετανών.  Ωστόσο ο κ. Μάζης που δηλώνει «μέλος της Λαϊκής Συσπείρωσης του Δήμου της Πάτρας ,πλανόδιος αριστερός πολίτης»  γράφει για τον κ. Ψωμά ότι: 

«Δέχεται ότι ο ΕΛΑΣ έπαιξε κάποιο ρόλο, τονίζοντας όμως, ότι συμμετείχαν και σύμμαχοι στο γεγονός. Ποιούς σύμμαχους να εννοεί σκέφτηκα; Η πάντα αντιδραστική κόρη μου, μού πέταξε: ΄Ισως να εννοεί τους τσολιάδες του Κουρκουλάκου, προφανώς ειρωνευόμενη τον ιστορικόν αναλυτήν».

Και με αυτού του τύπου το κρεσέντο φαίνεται ο κ. Μάζης να έχει λύσει το ιστορικό ζήτημα. Όμως το θέμα των τσολιάδων πράγματι το έχει λύση η ιστορική έρευνα, όπως και αυτό της συμμετοχής των βρετανικών στρατευμάτων του  αντισυνταγματάρχη Τζέλικο ή Τζελικόε, που ήρθε πολύ ενωρίτερα στην Πελοπόννησο και όχι μετά την απελευθέρωση. Κι όσον αφορά την απελευθέρωση  της πόλης από τον οθωμανικό ζυγό, πράγματι από τις 4 Οκτώβρη 1828 μέρος στρατευμάτων του Μαιζών αποβιβάστηκαν και στην Άνθεια της Πάτρας, ενώ κατά συγκυρία την ίδια ημέρα  το 1944 απελευθερώθηκε η Πάτρα από την γερμανική κατοχή, εκ μέρους των ΕΛΑσίτικων στρατευμάτων και αυτών των βρετανικών του αντισυνταγματάρχη  Τζέλικο. Κάτι που υποστηρίχθηκε δημόσια και από την Εταιρεία Συλλογής Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων ν. Αχαΐας, πριν χρόνια.

Κι όσον αφορά την συμμετοχή βρετανικών στρατευμάτων στην απελευθέρωση της πόλης μας, αναφέρεται από το συνολο του πατραϊκού Τύπου της εποχής, αλλά και από τον ιστορικό Παπαστεργιόπουλο, που αναφερεί μεταξύ άλλων ότι μας επισκέφθηκε ένα Βρετανός και μας έδειξε ένα χαρτί της 29 Σεπτεμβρίου 1944, του ταξιάρχου διοικητή χερσέων δυνάμεων Αδριατικής, με δυσανάγνωστη υπογραφή, που όριζε πως ήταν επικεφαλής των δυνάμεων που θα επιχειρούσαν κατά των Γερμανών στην Πάτρα, ως διοικητής των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στον Μωριά. 

Κι ακόμη την συμμετοχή των Βρετανών υποστηρίζει και ο αείμνηστος ιστορικός Βασίλης Λάζαρης.

Απορώ λοιπόν, ποιος μπορεί να είναι ο επαρκής λόγος για να αποσιωπήσουμε την ιστορία της πόλης μας;

Αεροπόροι της βρετανικής Πτέρυγα της RAF της μοίρας αρ. 1321 στο Κατάκολο με τοπικό ιερέα και κάτοικους.

 

Επίσης στην σελίδα 553 της 4ης έκδοσης του βιβλίου μου «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση» που επίκειται η οσονούπω εκτύπωσή του από τον πατραϊκό οίκο Gotsis, αναφέρονται τα παρακάτω:

«Το τρίτο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη 1944, στον όρμο του Κατάκολου νομού Ηλείας, αποβιβάζεται μια μικρή άλλα ισχυρή μονάδα Βρετανών καταδρομέων δύναμης 600 ανδρών (σ.σ.: 200 ένοπλοι κατά τον Παπαστεργιόπουλο) υπό τον 26ετή αντισυνταγματάρχη κόμητα Τζελικόε. Προωθείται προς τον Άραξο που ήδη έχει απελευθερώσει ο ΕΛΑΣ (υπό τον επιλοχία Δημ. Σαμπατάκο) και από κει φθάνει στην Οβρυά Πατρών, όπου εδρεύει το αρχηγείο της 8ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ, στην οποία παραδίδει τον διορισμό του ως Διοικητή των Συμμαχικών Στρατευμάτων Βορειοδυτικής Πελοποννήσου, δηλαδή του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου, εκ μέρους του ταξιάρχου Διοικητή Χερσαίων Δυνάμεων Αδριατικής, βάσει της συμφωνίας που έγινε στην Γκαζέρτα στις 26-9-1944.

Ο Ν. Κουρκουλάκος που περίμενε από ημέρες την άφιξη των Βρετανών και παρέτεινε τις διαπραγματεύσεις με τον ΕΛΑΣ για παράδοση του συντάγματός του, πληροφορείται το γεγονός και σπεύδει να παραδοθεί με την εγγύηση του αντιπροσώπου της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας του Πατρινού Παναγ. Κανελλόπουλου. Από τις 27 Σεπτεμβρίου, επόμενη η μέρα της Συμφωνίας που έγινε στην Γκαζέρτα Ιταλίας, ο Παν. Κανελλόπουλος είχε αποβιβασθεί σε παραλία της Καλαμάτας».

Οι ραδιουργίες των Βρετανών πρακτόρων κατά του ΕΛΑΣ, που ζητούσαν να  απαξιώσουν την συμμετοχή του στην μάχη της Πάτρας, ώστε να φανούν ως απελευθερωτές οι Βρετανοί, είναι γνωστές. Όμως, όπως επισημαίνει και ο Ηλίας Παστεργιόπουλος: «Ο αγώνας δρόμου ΕΛΑΣ και Άγγλων (σ.σ.: κατά την τρίτη μέρα των μαχών) για την απελευθέρωση της Πάτρας συνεχίστηκε, παρά την ανέντιμη στάση των Άγγλων στην συνεργασία με τους αντάρτες».

Και τούτο, διότι οι Βρετανοί στρατιώτες θεωρούσαν συμπολεμιστές τους ΕΛΑΣίτες και θαύμαζαν την ηρωική στάση τους. Το παράδειγμα των Βρετανών στρατιωτών της ταξιαρχίας του Τζέλικο, σε καφενείο της παραλίας στην Πάτρα, τις ημέρες μετά την απελευθέρωση, που συνδιασκέδαζαν με τους αντάρτες τους ΕΛΑΝ, με διοικητή τον καπετάν Ζαχαριά, είναι χαρακτηριστικό του θετικού κλίματος που επικρατούσε. 

Θαύμαζαν τους ΕΛΑΝίτες αντάρτες, που με τα οπλισμένα καΐκια τους αλώνιζαν άφοβα Πατραϊκό και Κορινθιακό κόλπο, με βάση την Αντίκυρα και με σάλτο καταλάμβαναν και αφόπλιζαν σκάφη με γερμανικές μεταφορές προϊόντων, ενώ το αντιτορπιλικό Ντόϊτσλαν των Γερμανών φρουρούσε το στενό με βραδινές και πρωινές  περιπολίες

Παράλληλα στην Βρετανία είχε αναπτυχθεί κλίμα συμπάθειας προς τον μαρτυρικό ελληνικό λαό, που ήταν ο μόνος, που δεν δέχθηκε να φορέσει στολή Βέρμαχτ για την εξυπηρέτηση της μιλιταριστικής, ναζιστικής ιδεολογίας του Χιτλερισμού! Που δεν πολέμησε στο πλευρό των ναζί!

Άλλο λοιπόν ζήτημα ο κάθε λαός με τα στρατευμένα παιδιά του και άλλο ζήτημα οι επιδιώξεις των ηγητόρων του.